Οι γραφειοκράτες, οι επιστήμονες και οι δημοσιογράφοι προσποιούνται ότι έχουν όλες τις απαντήσεις αλλά δεν τις έχουν. Επίσης, δεν έχουν προσωπικό κόστος.

 

Του Patrick Caroll

Απόδοση στα Ελληνικά: Νίκος Μαρής

Η πανδημία του COVID-19 και τα επακόλουθα lock down κάνουν τη ζωή εξαιρετικά δύσκολη για πολλούς ανθρώπους και μερικά από τα πιο σκληρά πλήγματα τα έχουν υποστεί οι φτωχοί και οι περιθωριοποιημένοι. Υπάρχουν άνθρωποι που έχασαν τη δουλειά τους και ανύπαντρες μητέρες που δεν μπορούν να παρέχουν φροντίδα στα παιδιά τους. Υπάρχουν ηλικιωμένοι που δεν μπορούν να λάβουν την υποστήριξη που χρειάζονται και άτομα με ψυχικές ασθένειες που βασανίζονται με την απώλεια των καθημερινών τους δραστηριοτήτων.

Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τους ανθρώπους που βρίσκονται στο περιθώριο είναι ότι, πολύ συχνά, είναι αόρατοι για την κοινωνία γενικότερα. Ζητήματα όπως η φτώχεια, ο εθισμός, η ψυχική ασθένεια και η ενδο-οικογενειακή κακοποίηση δεν εμφανίζονται συχνά στις ειδήσεις, οπότε είναι εύκολο να λησμονούμε ότι αυτές οι δυσκολίες αποτελούν μια μόνιμη πραγματικότητα για εκατομμύρια ανθρώπους.

Μια κοντόφθαλμη οπτική

Οι συνήγοροι των lock down έχουν την τάση να αγνοούν ιδιαίτερα αυτές τις δυσκολίες, και η εμμονή τους με τους αριθμούς των κρουσμάτων και των θανάτων από/με COVID τους έχει κάνει να απορρίπτουν επιδεικτικά τις ανησυχίες των συνανθρώπων τους. Μερικοί έχουν ακόμη καταδικάσει τους διαμαρτυρόμενους επειδή εξέφρασαν τις ανησυχίες τους, αποκηρύσσοντας τους με την ανάλγητη ανταπάντηση, «δεν περιστρέφονται όλα γύρω από σένα».

Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι υποβάθμισαν αυτές τις δυσκολίες είναι με τη φράση «απλά μείνετε σπίτι». Για πολλούς, αυτό το σύνθημα μπορεί να φαίνεται άκακο. Όμως, για όσους ζουν στο περιθώριο, αυτή η λέξη «απλά» κόβει σαν μαχαίρι. Η αλήθεια είναι ότι για χιλιάδες λόγους, πολλοί απλώς δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να μείνουν στο σπίτι τους, και το να μιλάμε κάποιοι σαν να μπορούν, απλά υπογραμμίζει τον βαθμό του πόσο κοντόφθαλμοι είμαστε.

Σε πολλές περιπτώσεις, η κοντόφθαλμη οπτική που εμφανίζουν οι πιο λαλίστατοι υποστηρικτές των εγκλεισμών, προέρχεται πιθανότατα από το γεγονός ότι οι ίδιοι δεν έχουν επηρεαστεί σχεδόν καθόλου σε σχέση με εκείνους που ανήκουν στους μη προνομιούχους. Οι πολιτικοί αρέσκονται να λένε «είμαστε όλοι μαζί σ’ αυτό», αλλά στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει πολύ το «μαζί» σε όσα συμβαίνουν. Αντ’ αυτού, υπάρχουν δύο, εντελώς διαφορετικά lockdown που εκτυλίσσονται.

Το πρώτο είδος είναι είναι αυτό που βιώνει η «ελίτ των lockdown». Μοιάζοντας περισσότερο με μια ρομαντική ταλαιπωρία, αυτό το είδος εγκλεισμού χαρακτηρίζεται από την τηλε-εργασία, τις συνομιλίες με κλήσεις Zoom και την παραγγελία φαγητού από το E-food.

Το δεύτερο είδος είναι αυτό που βιώνει η κατώτερη τάξη. Για πολλούς, αυτό σημαίνει ότι είναι άνεργοι ή υποαπασχολούμενοι, και ενδεχομένως να θέτουν τον εαυτό τους σε υψηλότερο κίνδυνο μόλυνσης. Αυτά τα απαγορευτικά οδηγούν επίσης σε υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών και καταστρέφουν μια ολόκληρη γενιά παιδιών  των οποίων η ψυχολογική ανάπτυξη εξαρτάται από τις, πλούσιες σε ερεθίσματα, κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.

Αλλά ακόμη και αυτά είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Οι υπερβολικές δόσεις ναρκωτικών έχουν επίσης αυξηθεί λόγω της αναγκαστικής απομόνωσης, καθώς και τα ποσοστά ενδοοικογενειακής βίας. Η δραματική αύξηση της ανεργίας έχει επίσης οδηγήσει σε αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά την αγορά τροφίμων. Και πάνω από όλα αυτά, οι ηλικιωμένοι πολίτες ιδιαίτερα αντιμετώπισαν αδιανόητα βάσανα .

Σε αντίθεση με αυτές τις δύο εμπειρίες, το προνόμιο των υποστηρικτών των lockdown γίνεται εμφανές. Η «ελίτ των lockdown» είναι προστατευμένη από την ταλαιπωρία που βιώνουν οι περιθωριοποιημένοι, οπότε δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι υποβαθμίζουν τη σοβαρότητα των προβλημάτων ή αρνούνται κι ότι υπάρχουν ακόμη.

Αντιμετωπίζοντας την άγνοιά μας

Η φυσική συνέπεια αυτής της κατάστασης είναι τόσο προφανής όσο και δυσάρεστη. Πρέπει να «αναλογιστούμε την προνομιακή μας θέση» »check your privilege». Τώρα, είναι σίγουρο ότι αυτή η φράση έχει γίνει αντικείμενο μεγάλης κατάχρησης, αλλά ο πυρήνας της αλήθειας της είναι ότι το να είμαστε προστατευμένοι από τις αντιξοότητες μπορεί να μας κάνει να παραβλέπουμε τις επιπτώσεις των πολιτικών μέτρων που υποστηρίζουμε. Επομένως, το να «αναλογιστούμε τα προνόμιά μας» σε αυτήν την περίπτωση αφορά την ταπεινή αναγνώριση των ορίων των γνώσεών μας.

Πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με το αλαζονικό σκεπτικό ότι μπορούμε να επιβάλουμε μια σαρωτική, μονόπλευρη προσέγγιση που θα είναι γενικά ωφέλιμη. Εκτός από το ότι είναι πατερναλιστική, το πρόβλημα με αυτήν τη νοοτροπία είναι ότι αγνοεί το ευρύ φάσμα των μεμονωμένων εμπειριών, αναγκών και κινδύνων που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι.

Ένα καλό παράδειγμα αυτής της νοοτροπίας μπορεί να φανεί στον διάλογο που κυριαρχεί αυτή την εποχή, ο οποίος περιστρέφεται γύρω από ερωτήματα όπως «τι θα πρέπει να κάνουν τα σχολεία» ή «τι θα πρέπει να κάνουν οι εκκλησίες». Για πολλούς από εμάς, μπορεί να είναι δελεαστικό να προσεταιριστούμε την μία πλευρά στα θέματα αυτά. Αλλά αντί να εμπλεκόμαστε σε αυτές τις συζητήσεις, νομίζω ότι θα ήταν καλύτερα να επιμείνουμε στο ότι αυτές είναι οι λάθος ερωτήσεις. Οι αποφάσεις σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης του κινδύνου δεν θα έπρεπε να προέρχονται από πάνω προς τα κάτω και να είναι καθολικές. Είναι ανάγκη να λαμβάνονται ανεξάρτητα από κάθε τοπικό θεσμό.

Φυσικά, είναι καθησυχαστικό να φανταζόμαστε ότι η κυβέρνηση μας φροντίζει, και ότι οι ειδικοί της θα πάρουν τις σωστές αποφάσεις, αλλά είναι σημαντικό να αντιστεκόμαστε στη γοητεία του κεντρικού σχεδιασμού. Οι γραφειοκράτες, οι επιστήμονες και οι δημοσιογράφοι θα προσποιηθούν ότι έχουν τις απαντήσεις, αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν τις έχουν. Επιπλέον, μπορούμε να προκαλέσουμε πολύ μεγάλο κακό όταν επιβάλλουμε τις «λύσεις» μας σε άτομα των οποίων τις συνθήκες ζωής δεν κατανοούμε.

Υπό το πρίσμα αυτό, η φράση «ας αναλογιστούμε τα προνόμιά μας» σημαίνει να απορρίψουμε τις λύσεις από την κορυφή προς τα κάτω που απορρέουν από την άγνοια και την έπαρσή μας. Αντί να υποθέτουμε ότι ξέρουμε τι είναι καλύτερο για τους άλλους, χρειάζεται να υιοθετήσουμε μια πολύπλευρη, τοπική προσέγγιση που δίνει τη δυνατότητα στα άτομα να κάνουν τις δικές τους επιλογές.

Βλέποντας αυτό που δεν φαίνεται

Είναι αναμενόμενο ότι πολλοί θα εκφράσουν την ένσταση ότι ο τερματισμός των εγκλεισμών στο όνομα της οικονομικής σκοπιμότητας είναι μάλλον κάτι ασύνετο, αλλά αυτή η ένσταση δεν παίρνει υπ’ όψη της την ευρύτερη εικόνα. 

Ο τερματισμός των εγκλεισμών δεν σημαίνει ότι θα αγνοήσουμε τους πραγματικούς κινδύνους που αντιμετωπίζουμε. Αντίθετα, σημαίνει το να αναλάβουμε την ευθύνη για τη δική μας ευημερία και να επιτρέψουμε στους άλλους να αναλάβουν την ευθύνη για τη δική τους. Ακόμα περισσότερο, σημαίνει πως αναγνωρίζουμε ότι τα μέσα διαβίωσης των ανθρώπων δεν μπορούν να κρίνονται «μη απαραίτητα» και ότι τα προνόμιά μας συχνά μας τυφλώνουν ως προς τις επιπτώσεις των πράξεών μας.

Γιατί, εδώ πρέπει να καταλάβετε κάτι για τους περιθωριοποιημένους ανθρώπους που διαμαρτύρονται για αυτά τα lockdown. Δεν είναι άπληστοι. Είναι απελπισμένοι. Όπως θα ήσασταν κι εσείς, αν βρισκόσασταν στη δική τους θέση.

***

Ο Πάτρικ Κάρολ έχει πτυχίο Χημικών Μηχανικών από το Πανεπιστήμιο του Waterloo και είναι συνεργάτης στο Ίδρυμα Οικονομικής Εκπαίδευσης (FEE).

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο FEE.org

eleytheriagora.