breaking newsΕλλάδα

Οι Έλληνες ως κουτάβια του Ιβάν…

 

Του Κώστα Στούπα 

1) Οι Έλληνες ως κουτάβια του Ιβάν…

Όταν ξεκίνησα το οικονομικό ρεπορτάζ πριν 25-30 χρόνια η επικρατούσα ερμηνεία (ο συρμός αν σας αρέσει…) των οικονομικών εξελίξεων βασιζόταν κυρίως στην Υπόθεση της Αποτελεσματικής Αγοράς του Ευγένιου Φάμα. 

Την τελευταία 15ετία τα πράγματα έχουν αλλάξει καθώς ενισχύεται συνεχώς η επιρροή των συμπεριφοριστικών οικονομικών με συνέπεια οι διαπρεπείς επιστήμονες του κλάδου να σαρώνουν τα βραβεία Νόμπελ (Κάνεμαν-Τβέρσκι, Θάλερ…).

Αν και ο Φάμα πήρε το Νόμπελ στην αρχή της δεκαετίας που τρέχει είχε δημοσιεύσει τα πρώτα σχετικά άρθρα τη δεκαετία του ‘70 με αποτέλεσμα τη δεκαετία του ‘90 να κατέχουν ηγεμονική θέση στην ερμηνεία των χρηματιστηριακών και οικονομικών εξελίξεων…

Ο πυρήνας της Υπόθεσης του Φάμα υποστηρίζει πως οι τιμές των χρεογράφων  (ή των προϊόντων) αντιπροσωπεύουν ανά πάσα στιγμή όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες. Κατά συνέπεια οι τιμές είναι το αποτέλεσμα των συναλλαγών μεγάλου αριθμού ορθολογικών επενδυτών οι οποίοι αναλύουν και αξιολογούν διαρκώς τα χρεόγραφα (προϊόντα) που διαπραγματεύονται στην αγορά. 

Οι τιμές λοιπόν ενσωματώνουν διαρκώς όλες τις πληροφορίες μέχρι το σημείο όπου το οριακό κόστος δεν ξεπερνά τα οριακά οφέλη. 

Από την άλλη πλευρά ο πυρήνας της προσέγγισης των συμπεριφοριστών υποστηρίζει πως συχνά οι άνθρωποι συμπεριφέρονται παράλογα ειδικά όταν λαμβάνουν αποφάσεις σε συνθήκες αβεβαιότητας. Πειραματικά ο Ντάνιελ Κάνεμαν και ο Άμμος Τβέρσκι εντόπισαν και κατέδειξαν πως υπάρχει μια διαφορά ανάμεσα σε ό,τι οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται σαν ορθολογική συμπεριφορά και σε ό,τι κάνουν πραγματικά.

Οι συμπεριφοριστές είδαν ότι τα παραδοσιακά μοντέλα της ορθολογικής λήψης αποφάσεων, με τα οποία γίνονται υποθέσεις για τη συμπεριφορά των ανθρώπων, δεν αντικατοπτρίζουν πλήρως την ανθρώπινη φύση και διερεύνησαν τα νέα πεδία. 

Αν και οι δυο προσεγγίσεις μοιάζουν εντελώς αντίθετες μεταξύ τους λειτουργούν συμπληρωματικά και αμφότερες προήγαγαν την οικονομική επιστήμη και έχουν συμβάλει σημαντικά στην επικρατούσα φάση ευημερίας του ανθρώπινου πολιτισμού. 

Ο συμπεριφορισμός  αποτελεί την κυρίαρχη αυτή την περίοδο σχολή στην ψυχολογία και βασίζεται στην αντίληψη ότι η συμπεριφορά του ατόμου διαμορφώνεται σε αλληλεπίδραση με το περιβάλλον. Η βασική παράμετρος του συμπεριφορισμού είναι η έννοια του εξαρτημένου αντανακλαστικού την οποία σε απλοϊκή μορφή πρώτος κατέδειξε ο Ιβάν Παβλόφ με το πείραμα με τα περίφημα σκυλάκια του. 

Οι Έλληνες  κουτάβια του Ιβάν… 

Έκανα την εκτενή αυτή αναφορά στις εξελίξεις της οικονομικής επιστήμης τις τελευταίες δεκαετίες για να αποκτήσουμε ένα πλαίσιο προκειμένου να αντιληφθούμε αυτά που συμβαίνουν στη χώρα μας…

Η Ελλάδα έχει την υψηλότερη άμεση και έμμεση φορολογία όχι μόνο στη γεωγραφική περιοχή της Ν.Α. Ευρώπης (Βαλκανικές χώρες, Κύπρος κλπ) αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Επιπλέον έχει ένα σύστημα ασφαλιστικών εισφορών ανάλογα με το εισόδημα που συνιστά μια επιπλέον φορολόγηση, αφού κανείς δεν είναι σε θέση να εγγυηθεί το ύψος των συντάξεων στον επόμενο χρόνο όχι μετά από 10 ή 20 χρόνια…

Για δεκαετίες επίσης με τις περαιώσεις και τις ρυθμίσεις, η κατάταξη των κορόιδων στην ιεράρχηση της ελληνικής οικονομίας  ξεκινούσε από αυτούς που καταβάλλουν τους φόρους τους εμπρόθεσμα, αυτούς που τους καθυστερούν και τέλος αυτούς που δεν τους καταβάλλουν καθόλου ή ακόμη καλύτερα εισπράττουν χωρίς κανένα παραστατικό και άρα δεν στοιχειοθετούν και κανένα φόρο… 

Ο συνδυασμός υψηλών φόρων και διεφθαρμένων ελεγκτικών μηχανισμών (η Ελλάδα έχει τους υψηλότερους δείκτες διαφθοράς στην Ευρώπη) δημιουργεί ένα σύστημα όπου τιμωρεί τους έντιμους και επιβραβεύει τους απατεώνες. Μοιραία η μήτρα του οικονομικού συστήματος είναι “άρρωστη” και τίποτα καλό δεν πρόκειται να βγει από αυτήν στον αιώνα τον άπαντα.

Προχθές εμφανίστηκε το Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδος και πρότεινε μια ριζοσπαστική φορολογική μεταρρύθμιση σύμφωνα με την οποία να εκπίπτουν όλες οι δαπάνες από το φόρο εισοδήματος. 

Εκ πρώτης όψεως στο καθεστώς φορολογικής δικτατορίας που ζούμε το σχέδιο  μοιάζει θετικό. Το πρόβλημα της πρότασης του ΟΕΕ όμως είναι πως επιδοτεί την κατανάλωση και τιμωρεί την αποταμίευση.

Αν εκπίπτουν όλες οι δαπάνες,  μοιραία θα πληρώνουμε φόρους μόνο για το ποσό που αποταμιεύουμε.  Επιδοτούμε δηλ. το οικονομικό μοντέλο (ευημερία με δανεικά) που μας έχει φέρει σε κατάσταση χρεοκοπίας. Το πρόβλημα της Ελλάδας είναι πως θα αντιστρέψει το οικονομικό μοντέλο από μοντέλο ζήτησης σε μοντέλο προσφοράς.

Πως δηλ. αντί η αύξηση του ΑΕΠ να προκύπτει από την κατανάλωση να προκύπτει από την προσφορά προϊόντων τα οποία θα πρέπει να παράγουμε με ανταγωνιστικούς όρους. 

Για να υπάρξει οποιαδήποτε παραγωγή όμως θα πρέπει να υπάρξουν επενδύσεις και για να υπάρξουν επενδύσεις θα πρέπει να υπάρξουν τραπεζικά κεφάλαια τα οποία οι τράπεζες θα δανείσουν στις επιχειρήσεις. Για να υπάρξουν τραπεζικά κεφάλαια θα πρέπει να υπάρξουν καταθέσεις. Αν τις φορολογείς δεν θα προκύψουν ποτέ…

Αν φορολογείς μόνο τις καταθέσεις ο καθένας θα προσπαθεί να ξοδεύει σήμερα το 100% όσων εισπράττει γιατί αύριο θα έχει μικρότερη αγοραστική δυνατότητα. 

Επιπλέον, επιδοτώντας τη δαπάνη μέχρι δεκάρας του εισοδήματος δίνουμε  ερεθίσματα για λάθος συμπεριφορές. 

Τα έμβια όντα πάντα αποταμιεύουν, όταν διαβιούν σε πρωτόγονη κατάσταση λίπος και όταν ζουν σε περίπλοκες κοινωνίες χρήμα και περιουσιακά στοιχεία. Για την ακρίβεια ο βαθμός εξέλιξης ενός πολιτισμού καθρεφτίζεται και από τον βαθμό εξέλιξης του συστήματος αποταμίευσης, μόχλευσης (πολλαπλασιασμού) και χρήσης του αποταμιεύματος (κεφαλαίου) για την ανάπτυξη…

Κανένα κινητό ή ταμπλέτα δεν θα είχαμε σήμερα να επικοινωνούμε, αν μερικοί πιτσιρικάδες πριν μερικές δεκαετίες που έκαναν δοκιμές σε γκαράζ και αποθήκες δεν έβρισκαν εύκολη πρόσβαση σε συσσωρευμένα  κεφάλαια που  αναζητούσαν αποδόσεις…

Αυτό που χρειάζεται μάλλον η Ελλάδα φορολογικά είναι ένας “φλατ” φόρος 10-15% κοινός για όλους (επιχειρήσεις και ιδιώτες) και ένας ΦΠΑ ο μισός από το σημερινό.

Αν δημιουργήσει  και τρεις ελεύθερες οικονομικές ζώνες όπου τις υπηρεσίες εφορίας και αδειοδότησης θα μπορούσαν να  τις διεκπεραιώνουν  ιδιώτες  (που θα απέδιδαν στο κράτος τις εισπράξεις) η Ελλάδα θα μπορούσε για τα επόμενα 30 χρόνια να συζητείται σαν το μεγαλύτερο οικονομικό θαύμα της υφηλίου στη νεώτερη ιστορία (και ενδεχομένως και την παλαιότερη)… 

Κάτι ανάλογο έχουμε κάνει στη ναυτιλία και είμαστε υπερδύναμη εδώ και δεκαετίες…

*Eugene Fama Νόμπελ Οικονομικών 2013  
*Daniel Kahneman Νόμπελ Οικονομικών 2002 
*Ivan Pavlov Νόμπελ Ιατρικής 1904

2)Αποχωρώ για άλλες πολιτείες… 

Κε Στούπα καλησπέρα,

Είμαι από αυτούς που…αναχωρούν για άλλες πολιτείες. Πίστευα ότι, αφού δεν το αποφάσισα το 2010-2011, θα έμενα εδώ! Τελικά κάποια γεγονότα με οδήγησαν στην απόφαση αυτή, να φύγουμε οικογενειακώς.

Οι λόγοι προφανείς. Αλλά εκτός από αυτούς που αναφέρετε στην καθημερινή αρθρογραφία σας, θα ήθελα να προσθέσω και έναν ακόμη. Η ανικανότητα των ανθρώπων (managers) που υπάρχουν στον ιδιωτικό τομέα. Καλά για το δημόσιο δε χρειάζεται να κάνω αναφορές. Αλλά η μοναδική μας ελπίδα ήταν και παραμένει η ιδιωτική πρωτοβουλία και δραστηριότητα.

Οι άνθρωποι λίγο μετά τα 55, δεν έχουν την “επάρκεια” να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες της παγκόσμιας ή περιφερειακής αγοράς, αν μιλάμε για Ελλάδα. Ούτε να διαχειριστούν προσωπικό και καθημερινά θέματα. Πιο συγκεκριμένα μιλάω για τους δ/ντες που τρέχουν τις καθημερινές δραστηριότητες των έργων. Έχω σχετικά καλή εμπειρία, 16 έτη, και όλα σε καλές και μεγάλες εταιρείες.

Βρήκα ελάχιστους αξιόλογους. Και όσοι προσπαθούν να ανεβάσουν το επίπεδο, του έργου ή των δραστηριοτήτων, ήταν πραγματικά ένας άθλος και απαιτούσε χρόνο. Οι περισσότεροι θέλουν να πετάξουν την ευθύνη από πάνω τους. Αυτή να πάει σε άλλο τμήμα, της ίδιας εταιρείας! Με ενοχλεί πολύ αυτή η νοοτροπία και δε μπόρεσα ποτέ να συμβιβαστώ. Αυτό που βλέπω είναι η ανεπάρκεια των ανθρώπων να κατανοήσουν μια σωστή και ποιοτική δουλειά. Αρνούνται να την αποδεχθούν. Δεν την θέλουν. Αφού μπορεί να γίνει, υπάρχουν οι άνθρωποι και οι συνθήκες, γιατί να κάνω “πασάλειμμα”;

Είναι φοβερό ότι υπάρχουν άνθρωποι σε μεγάλες εταιρείες, και σε ανώτατες θέσεις, που τους φοβίζουν οι άνθρωποι με φιλοδοξίες. Δεν πρέπει να έχεις όνειρα και πρέπει να “σκύβεις” το κεφάλι! Μόνο έτσι θα μπορέσεις να κρατηθείς εκεί.

Και αν πάμε στο πως αντιλαμβάνονται τους συνεργάτες… εκεί δεν υπάρχεις ως asset. Διακατέχονται από μία νοοτροπία του “έλα μωρέ ξέρεις πόσοι υπάρχουν εκεί έξω”. Φυσικά και θα συμφωνήσω ότι βρίσκεις πολλούς. Αλλά το θέμα είναι τι βρίσκεις; Πόσες έρευνες δείχνουν ότι πάσχει η αγορά από ανθρώπους με δεξιότητες. Όχι από πτυχιούχους.

Έκανα μία αρκετά εξειδικευμένη δουλειά, στην ενέργεια. Όλη αυτή η γνώση που απέκτησα, ειδικά στην τελευταία εταιρεία, ένας “σύγχρονος” manager δεν θα ρίσκαρε να τη χάσει. Θα ήθελε έναν άνθρωπο να κάνει σωστή και καλή δουλειά. Δίνει σε αυτόν, αλλά και στην εταιρεία προστιθέμενη αξία. Αλλά καταλήγω στο εξής….δεν καταλαβαίνουν! Και αυτό είναι το πιο τραγικό.

Άρα όταν επικρατεί μία τέτοια κατάσταση σε μία άκρως ανταγωνιστική εταιρεία…τι να περιμένει κανείς από τις μικρότερες; Τίποτα … και γι’ αυτό και πήρα την απόφαση να αφήσω τη χώρα.

Με εκτίμηση,

Γιώργος Μπαλατσός

Υ.Γ. Φυσικά και υπάρχουν μικρότερες και πιο ποιοτικές εταιρείες, αλλά είναι πολύ λίγες να απορροφήσουν όλους τους ικανούς, και με δεξιότητες, ανθρώπους.

kostas.stoupas@capital.gr

Back to top button