Η χθεσινή απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Πλημμελημάτων για την τραγωδία στο Μάτι, με την οποία τέσσερις από τους καταδικασθέντες οδηγούνται τελικά στη φυλακή — για να εκτίσουν μέρος της ποινής τους — έρχεται αργά, ελάχιστα και με πολύ πιο ανοιχτούς λογαριασμούς απ’ ό,τι θα έπρεπε. Αν κάποιος πίστεψε πως αποδόθηκε Δικαιοσύνη, μάλλον δεν έχει καταλάβει τι πραγματικά συμβαίνει.
Γιατί το πρόβλημα δεν είναι μόνο το πόσοι και ποιοι μπαίνουν τελικά στη φυλακή. Είναι το πώς διαχειρίστηκε συνολικά η ελληνική Δικαιοσύνη την απόδοση ευθυνών για μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες στη σύγχρονη ιστορία της χώρας. Και –ακόμα πιο σοβαρά– πώς δημιουργείται ήδη μια επικίνδυνη νομολογιακή «γραμμή άμυνας» που απειλεί να επαναληφθεί ως πανομοιότυπο σενάριο στο επόμενο μεγάλο έγκλημα. Που ήδη έχει όνομα: Τέμπη.
Ας θυμηθούμε τα γεγονότα. Ο ανακριτής της υπόθεσης, Αθανάσιος Μαρνέρης, είχε δώσει μάχη για να αναβαθμιστεί η κατηγορία από πλημμέλημα σε κακούργημα, στη βάση της έννοιας του ενδεχόμενου δόλου. Δηλαδή, όχι επειδή οι υπεύθυνοι ήθελαν να πεθάνουν 104 άνθρωποι – αλλά γιατί γνώριζαν τον κίνδυνο, όφειλαν να δράσουν, και απλώς δεν το έκαναν. Με άλλα λόγια, αδιαφόρησαν εγκληματικά.
Το Δικαστικό Συμβούλιο για μια στιγμή φάνηκε να καταλαβαίνει. Έδωσε πράσινο φως για κακουργηματική δίωξη σε πέντε αξιωματούχους. Αλλά μετά ήρθε η Εισαγγελία Εφετών. Άσκησε έφεση, το Συμβούλιο Εφετών την έκανε δεκτή και, εντέλει, όλοι οι κατηγορούμενοι παραπέμφθηκαν μόνο για πλημμελήματα. Η απόφαση του Εφετείου Πλημμελημάτων, λοιπόν, ήταν δεμένη εκ των προτέρων. Το δικαστήριο απλώς ακολούθησε τη νομική κατηφόρα που είχε ήδη στρωθεί.
Αυτό που προκαλεί μεγαλύτερη ανησυχία, όμως, είναι το τι σημαίνει όλη αυτή η νομική διαχείριση για τις επόμενες τραγωδίες. Το προηγούμενο έχει πλέον δημιουργηθεί: ενδεχόμενος δόλος δεν υφίσταται – μόνο αμέλεια. Και η αμέλεια, στην Ελλάδα, είναι πλημμέλημα.
Το εφιαλτικό ενδεχόμενο, πλέον, είναι να επαναληφθεί η ίδια μεθοδολογία και στην υπόθεση των Τεμπών. Οι 57 νεκροί της σύγκρουσης των τρένων κινδυνεύουν να μετατραπούν — κι αυτοί — σε στατιστική, χωρίς πολιτικές και ποινικές συνέπειες ουσίας για κανέναν από τους υψηλά ιστάμενους. Οι κατηγορούμενοι ήδη τρίβουν τα χέρια τους. Οι συνήγοροι υπεράσπισης θα κραδαίνουν το Μάτι ως δεδικασμένο. Και κανείς δεν θα αναλάβει καμία ουσιαστική ευθύνη.
Το κρίσιμο σημείο είναι το πολιτικό προσωπικό. Οι υπουργοί, οι συντονιστές, οι γραμματείς και οι φαρισαίοι. Ο «ενδεχόμενος δόλος» είναι η μόνη κατηγορία που μπορεί να αγγίξει αυτούς που κατείχαν κρίσιμες θέσεις εξουσίας. Και αυτό ακριβώς προσπαθούν να αποφύγουν οι εμπλεκόμενοι στα Τέμπη – πρώην υπουργοί όπως ο κ. Καραμανλής, ο κ. Τριαντόπουλος και άλλοι.
Οπότε, ας είμαστε ειλικρινείς. Αν το Μάτι ήταν δολοφονία από αδιαφορία, τα Τέμπη είναι σε κίνδυνο να εξελιχθούν σε δοκιμασμένο μοντέλο συγκάλυψης. Ίδιο σενάριο, ίδιο αποτέλεσμα: λίγες καταδίκες, ποινές-χάδι, πολιτικό σύστημα αλώβητο και κοινή γνώμη παγωμένη.
Το ερώτημα πλέον είναι ένα: Πόσες φορές θα ανεχτούμε την κανονικοποίηση της ποινικής ασυλίας για εγκλήματα εξουσίας;