Το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, που παρουσίασε ο Νίκος Δένδιας, εισάγει ένα πλήρως αναμορφωμένο πλαίσιο για τη στρατολογία, τη στρατιωτική θητεία και την εφεδρεία. Επισήμως, το υπουργείο το παρουσιάζει ως «κωδικοποίηση και εκσυγχρονισμό» της νομοθεσίας, όμως οι προβλέψεις του δείχνουν μια σαφή μετατόπιση προς αυστηρότερο και πιο στρατιωτικοποιημένο σύστημα.
Το σχέδιο νόμου συγκεντρώνει στα χέρια του υπουργού άμυνας σχεδόν όλες τις διαδικασίες που σχετίζονται με τη στρατολογική κατάσταση των πολιτών: από την αναβολή και την απαλλαγή έως την παρακολούθηση της εφεδρείας και την ηλεκτρονική ανίχνευση ανυποταξίας.
Υποχρέωση ενημέρωσης των πολιτών στον Στρατό μέχρι τα 45 έτη
Σύμφωνα με το άρθρο 202, του σχεδίου που έχει διαρρεύσει, κάθε πολίτης με στρατολογικές υποχρεώσεις υποχρεούται να ενημερώνει τη στρατολογική υπηρεσία για οποιαδήποτε αλλαγή διεύθυνσης, τηλεφώνου ή ηλεκτρονικής επικοινωνίας μέχρι το 45ο έτος της ηλικίας του.
Η ρύθμιση αυτή καθιερώνει για πρώτη φορά μια διαρκή διοικητική σχέση του πολίτη με το στρατολογικό μητρώο, ακόμη και μετά την ολοκλήρωση της θητείας ή της απαλλαγής του.
Πιο συγκεκριμένα αναφέρει:
«Μετά τη συμπλήρωση του δελτίου απογραφής και έως την οριστική τους απόλυση από τις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων, όλοι οι στρατεύσιμοι και οι ανυπότακτοι οφείλουν να ενημερώνουν αμελλητί την αρμόδια Στρατολογική Υπηρεσία για οποιαδήποτε μεταβολή των στοιχείων της διεύθυνσης κατοικίας τους, της διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείο (email) και των τηλεφώνων επικοινωνίας τους. Ίδια υποχρέωση υπέχουν μέχρι τη συμπλήρωση του τεσσαρακοστού πέμπτου (45ου) έτους της ηλικίας τους και όσοι απαλλάσσονται σύμφωνα με τις περ. α) και η) της παρ. 1 του άρθρου 205.».
Σχετικά με τους μονίμους εν εφεδρεία αξιωματικούς/υπαξιωματικούς: χωριστά, στο άρθρο 127, τίθεται υποχρέωση δήλωσης τόπου διαμονής και στοιχείων επικοινωνίας, με υποχρέωση νέας δήλωσης εντός δύο μηνών σε κάθε οριστική αλλαγή μέχρι τη διαγραφή από την εφεδρεία, και πρόβλεψη προστίμου σε περίπτωση μη συμμόρφωσης.
Πρόκειται για ένα μέτρο που υπερβαίνει τον κλασικό σκοπό της άμυνας, εισάγοντας στοιχεία επιτήρησης. Ο πολίτης παραμένει ουσιαστικά «υπό στρατολογική εποπτεία» για σχεδόν μισό αιώνα ζωής, χωρίς δυνατότητα οριστικής διαγραφής πριν τα 45.
Περιορισμός των αναβολών και των κοινωνικών εξαιρέσεων
Το νομοσχέδιο (άρθρα 205–208) αυστηροποιεί τα όρια ηλικίας και τα κριτήρια για τις αναβολές.
Οι φοιτητές δικαιούνται αναβολή μέχρι τα 28 έτη για προπτυχιακές και τα 31 για μεταπτυχιακές σπουδές, ενώ οι αναβολές για κοινωνικούς ή οικογενειακούς λόγους λήγουν στο 33ο έτος. Μετά από αυτό, ο στρατεύσιμος καλείται να υπηρετήσει, ανεξαρτήτως συνθηκών.
Για τις αναβολές υγείας (άρθρα 231–232), οι αποφάσεις θα εκδίδονται αποκλειστικά από Στρατιωτικές Υγειονομικές Επιτροπές, χωρίς την υποχρεωτική συμμετοχή πολιτικών ιατρών. Έτσι, περιορίζεται σημαντικά ο ρόλος της πολιτικής υγειονομικής αξιολόγησης, ενώ ενισχύεται η στρατιωτική ιεραρχία ως αποκλειστικός κριτής της καταλληλότητας.
Η κατεύθυνση είναι σαφής: λιγότερες εξαιρέσεις, περισσότερη πειθαρχία και μικρότερο περιθώριο κοινωνικής ευαισθησίας.
Αυστηρότερο καθεστώς απαλλαγών
Στο άρθρο 205, οι απαλλαγές επανακαθορίζονται με πιο στενά κριτήρια. Παραμένουν οι κατηγορίες για αναπηρία 67% και άνω, πατέρες τριών τέκνων ή μοναχοί γιοι με ανήλικα αδέλφια, αλλά αφαιρείται η ευελιξία προηγούμενων διατάξεων που επέτρεπαν ευρύτερη κρίση.
Η νέα ρύθμιση επιδιώκει να αποκλείσει κάθε «γκρίζα ζώνη» στην αξιολόγηση, υιοθετώντας μια λογική απόλυτης κατηγοριοποίησης. Στην πράξη, όμως, περιορίζει τη δυνατότητα του στρατεύσιμου να επικαλεστεί προσωπικές ή οικογενειακές συνθήκες που δεν προβλέπονται ρητά.
Η οριστική απαλλαγή μετατρέπεται έτσι από κοινωνική προστασία σε διοικητική εξαίρεση.
Εφεδρεία μέχρι τα 50 και ηλεκτρονική επιστράτευση
Η πιο ουσιαστική αλλαγή εντοπίζεται στο καθεστώς εφεδρείας (άρθρα 248 και 255).
Όλοι οι πολίτες που έχουν υπηρετήσει υποχρεωτικά παραμένουν πλέον εγγεγραμμένοι στα μητρώα εφέδρων έως το 50ό έτος της ηλικίας τους, ενώ οι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί εφέδρου έως το 60ό.
Σε αντίθεση με το προηγούμενο πλαίσιο, όπου οι περισσότεροι απαλλάσσονταν μετά τα 45, το νέο σύστημα καθιστά την εφεδρεία υποχρέωση δεκαετίας επιπλέον.
Επιπλέον, καθιερώνεται η αποστολή ηλεκτρονικών προσκλητηρίων μέσω gov.gr, τα οποία έχουν ισχύ επισήμου διαταγής για παρουσίαση. Ο πολίτης θα ειδοποιείται αυτόματα, χωρίς φυσική επίδοση ή υπογραφή.
Η επέκταση αυτή σηματοδοτεί σαφή ενίσχυση του ρόλου του ΥΠΕΘΑ στην εποπτεία των πολιτών και καθιστά τον μηχανισμό της εφεδρείας μόνιμο εργαλείο κινητοποίησης.
Σε περίοδο κρίσης, το άρθρο 255 επιτρέπει στον υπουργό Άμυνας να αναστείλει όλες τις απαλλαγές και αναβολές, ακόμη και για λόγους υγείας, συγκεντρώνοντας υπερεξουσίες χωρίς κοινοβουλευτικό έλεγχο.
karditsastakra