Όταν ένα κράτος αποτυγχάνει να προστατεύσει τον πολίτη από μια φυσική καταστροφή, έχει ήδη διαπράξει ένα έγκλημα αδράνειας. Όταν, στη συνέχεια, μετατρέπει αυτή την καταστροφή σε εργαλείο αναθέσεων και επιχειρηματικών διευκολύνσεων, τότε μιλάμε για συνειδητή πολιτική επιλογή
Έβρος: Η καταστροφή του δάσους της Δαδιάς έγινε η αφορμή για κατεπείγουσες απευθείας αναθέσεις, που πρώτα κρίθηκαν παράνομες από το Ελεγκτικό Συνέδριο και τελικά “νομιμοποιήθηκαν” στην ανώτερη βαθμίδα. Ποιος κέρδισε, ποιος πλήρωσε και γιατί όλα δείχνουν… ΤΕΡΝΑ.
Το καλοκαίρι του 2023, η Ελλάδα υπήρξε μάρτυρας μιας καταστροφικής πυρκαγιάς στον Έβρο, η οποία κατέγραψε ιστορικό ρεκόρ, καθώς αποτέλεσε τη μεγαλύτερη πυρκαγιά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο θρόισμα των φλόγων και οι αποκαρδιωτικές εικόνες από το καμένο τοπίο συγκλόνισαν την κοινή γνώμη. Περίπου 935.000 στρέμματα δασικής και αγροτικής γης υπέστησαν σοβαρές ζημιές, κυρίως στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου.
Μετά την καταστροφή, η κυβέρνηση προχώρησε σε έναν άμεσο και κατεπείγοντα σχεδιασμό για την αποκατάσταση των ζημιών και την προστασία από μελλοντικά πλημμυρικά φαινόμενα. Με την ένταξή τους στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, τα έργα ανασυγκρότησης θεωρήθηκαν επιτακτική ανάγκη για την αποκατάσταση της περιοχής, και με αυτό το σκεπτικό προχώρησαν οι αναθέσεις.
Με την επιτακτική ανάγκη για ταχύτητα, οι αρμόδιοι φορείς αποφάσισαν να παρακάμψουν τη διαδικασία των διαγωνισμών και να προχωρήσουν σε απευθείας αναθέσεις για την κατασκευή των απαιτούμενων έργων. Η εργολαβία αξίας 50 εκατομμυρίων ευρώ ανατέθηκε στην εταιρεία Ηλιοχώρα ΑΕ, θυγατρική της γνωστής κατασκευαστικής ΤΕΡΝΑ. Η επιλογή της συγκεκριμένης εταιρείας και η επιλογή της διαδικασίας των απευθείας αναθέσεων, χωρίς τη συνήθη διαγωνιστική διαδικασία, εγείρει σημαντικά ερωτήματα για τη νομιμότητα και τη διαφάνεια των διαδικασιών.
Αρχικά, το Ελεγκτικό Συνέδριο έκρινε τη διαδικασία παράνομη, αναφέροντας ότι δεν πληρούνταν οι όροι για την κατεπείγουσα ανάγκη εκτέλεσης των έργων. Σύμφωνα με τη γνωμοδότηση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, η πυρκαγιά, αν και τεράστια σε έκταση, δεν δικαιολογούσε τη διαδικασία απευθείας ανάθεσης, καθώς τα έργα δεν ήταν τόσο επείγοντα ώστε να παρακαμφθεί η υποχρεωτική διαδικασία του διαγωνισμού. Η καταστροφή ήταν εκτεταμένη, αλλά οι δικαστές υποστήριξαν ότι οι κατασκευαστικές εργασίες για την αποκατάσταση και την πρόληψη πλημμυρών δεν απαιτούσαν τόσο άμεση εκτέλεση.
Αν και το Ελεγκτικό Συνέδριο εξέφρασε την αρχική του αντίθεση στην απευθείας ανάθεση, η κυβέρνηση και η ΤΕΡΝΑ προσέφυγαν στο ανώτατο δικαστήριο. Παρά τις συνεχείς δικαστικές αποφάσεις που απορρίπταν την νομιμότητα της διαδικασίας, το τελικό αποτέλεσμα ήταν ότι, περίπου δύο μήνες μετά την αρχική απόφαση, η Έλασσον Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου επικύρωσε την απόφαση για την ανάθεση των έργων στην εταιρεία Ηλιοχώρα ΑΕ. Αυτή η απόφαση δημιουργεί σοβαρές αμφιβολίες για τη σκοπιμότητα των διαδικασιών και την επιρροή πολιτικών και επιχειρηματικών συμφερόντων στις αποφάσεις του ανώτατου δικαστηρίου.
Το γεγονός ότι η ΤΕΡΝΑ βρέθηκε να αναλαμβάνει το έργο με αυτόν τον τρόπο είναι ανησυχητικό, δεδομένων των προηγούμενων συνδέσεων της εταιρείας με την εκάστοτε κυβέρνηση και την επιρροή της στην αγορά κατασκευαστικών έργων στην Ελλάδα. Παρά τις αντιρρήσεις των δικαστών, η τελική απόφαση δείχνει μια ασυνήθιστη ευχέρεια για την επιτάχυνση των έργων και την παράκαμψη των κανονικών διαδικασιών για την προστασία των δημοσίων συμφερόντων.
Το έργο, το οποίο αφορά την κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων στον Έβρο, είναι επηρεασμένο από τη μεγάλη έκταση της πυρκαγιάς, αλλά και από τη διαρκή ανάγκη προστασίας της περιοχής από πλημμυρικά φαινόμενα. Παρά την αρχική προσέγγιση ότι τα έργα αυτά είναι κατεπείγοντα, οι δικαστές υπογράμμισαν ότι τα αντιπλημμυρικά έργα πρέπει να εκτελούνται σε βάθος χρόνου και η ανάγκη για αυτά είναι μακροπρόθεσμη και δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί μέσω της απευθείας ανάθεσης.
Η σχεδίαση για την κατασκευή 440 φραγμάτων και τη διάνοιξη 19 χιλιομέτρων οδών αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου στρατηγικού σχεδίου για την προστασία της περιοχής από πλημμύρες και άλλες φυσικές καταστροφές. Ωστόσο, η διαδικασία που ακολουθήθηκε δεν συνάδει με τις αρχές της διαφάνειας και της δικαιοσύνης, γεγονός που εντείνει τις ανησυχίες γύρω από την πολιτική και επιχειρηματική επιρροή στη δημόσια διοίκηση.
Η ολοκληρωμένη στρατηγική αποκατάστασης που περιλαμβάνει τόσο την αντιπλημμυρική προστασία όσο και την αναδάσωση έπρεπε να περάσει από τη διαδικασία του διαγωνισμού για να διασφαλιστεί η διαφάνεια και η δικαιοσύνη. Οι αποφάσεις που λήφθηκαν, ωστόσο, εκφράζουν μια τάση να υπερκεράσουν τις συνήθεις διαδικασίες, επικαλούμενες την “επείγουσα ανάγκη” για γρήγορη αποκατάσταση. Η διαχείριση αυτής της κατάστασης εγείρει ερωτήματα για τις σχέσεις μεταξύ της κυβέρνησης και των μεγάλων εργολαβικών εταιρειών, καθώς και για τη δυνατότητα άσκησης πολιτικής επιρροής στην απονομή της δικαιοσύνης.
Συμπεράσματα και ανοιχτά ζητήματα
Η απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου να επικυρώσει την απευθείας ανάθεση στα έργα αποκατάστασης του Έβρου δημιουργεί σημαντικές αμφιβολίες και για το μέλλον των δημοσίων έργων στην Ελλάδα. Η σύνδεση μεγάλων εργολαβικών συμφερόντων με κυβερνητικές αποφάσεις και η έλλειψη διαφάνειας στη διαδικασία ανάθεσης ενισχύει την ανάγκη για αυστηρότερη εποπτεία και έλεγχο στις δημόσιες συμβάσεις. Εν τέλει, η διαδικασία που ακολουθήθηκε στο συγκεκριμένο έργο δείχνει ότι οι πολιτικές και επιχειρηματικές επιρροές ενδέχεται να έχουν υπερβεί τις κανονικές διαδικασίες και να έχουν προκαλέσει σημαντικά ερωτήματα για την ηθική και νομική νομιμότητα αυτών των ενεργειών.
primenews