Μετά από τηλεφωνική επικοινωνία με τον Βλαντίμιρ Πούτιν το απόγευμα της Δευτέρας, ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε πως Ρωσία και Ουκρανία πρόκειται να ξεκινήσουν άμεσα διαπραγματεύσεις για μια εκεχειρία με στόχο τον τερματισμό του πολέμου.
Ωστόσο, το Κρεμλίνο εμφανίστηκε πιο επιφυλακτικό, τονίζοντας ότι η διαδικασία θα χρειαστεί χρόνο. Ο Αμερικανός πρόεδρος απέφυγε να ταχθεί υπέρ της επιβολής νέων κυρώσεων κατά της Μόσχας, δηλώνοντας πως δεν είναι έτοιμος να ακολουθήσει τη γραμμή της Ευρώπης.
Ο Τραμπ, με ανάρτησή του στα κοινωνικά δίκτυα, έκανε γνωστό ότι μετά τη συνομιλία του με τον Ρώσο πρόεδρο, ενημέρωσε τον Ουκρανό ομόλογό του Βολοντίμιρ Ζελένσκι καθώς και τους ηγέτες της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Γερμανίας, της Φινλανδίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσω κοινής τηλεφωνικής επικοινωνίας. «Η Ρωσία και η Ουκρανία θα ξεκινήσουν αμέσως διαπραγματεύσεις για μια εκεχειρία και, ακόμη πιο σημαντικό, για να ΤΕΡΜΑΤΙΣΟΥΝ τον πόλεμο», έγραψε χαρακτηριστικά, ενώ αργότερα, από τον Λευκό Οίκο, σημείωσε ότι «έχει γίνει κάποια πρόοδος».
Από τη ρωσική πλευρά, ο Πούτιν ευχαρίστησε τον Τραμπ για τη στήριξή του στην προσπάθεια επανέναρξης των απευθείας συνομιλιών μεταξύ Μόσχας και Κιέβου, σε συνέχεια της πρώτης από τον Μάρτιο του 2022 συνάντησης εκπροσώπων των δύο πλευρών που έγινε την Παρασκευή στην Κωνσταντινούπολη. Παρά τις θετικές ενδείξεις, ο Ρώσος πρόεδρος κράτησε χαμηλούς τόνους, λέγοντας ότι οι προσπάθειες βρίσκονται «σε γενικές γραμμές στον σωστό δρόμο». Δήλωσε ακόμη πως Ρωσία και Ουκρανία θα μπορούσαν να εργαστούν πάνω σε ένα κοινό μνημόνιο για μια πιθανή μελλοντική ειρηνευτική συμφωνία, χωρίς να δεσμευτεί χρονικά.
Παρά τη φαινομενική πρόοδο, οι χθεσινές τηλεφωνικές επαφές δεν απέδωσαν ουσιαστικό αποτέλεσμα, ενώ οι Ευρωπαίοι ηγέτες εμφανίστηκαν αποφασισμένοι να προχωρήσουν σε νέα δέσμη κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ, επιβεβαίωσε ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα εντείνουν την πίεση προς τη Μόσχα, μετά την ενημέρωση που έλαβαν από τον Τραμπ για τη συνομιλία του με τον Πούτιν.
Ο Ντόναλντ Τραμπ απέφυγε να υιοθετήσει τη σκληρή γραμμή της Ευρώπης απέναντι στη Μόσχα, δηλώνοντας ότι δεν είναι έτοιμος να προχωρήσει σε νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας, παρά τις προηγούμενες απειλές του. Όταν ρωτήθηκε γιατί δεν άσκησε οικονομική πίεση στον Βλαντίμιρ Πούτιν για να οδηγηθεί σε ειρηνευτική συμφωνία, ο Αμερικανός πρόεδρος απάντησε πως «υπάρχει μια πιθανότητα να γίνει κάτι» και προειδοποίησε ότι κυρώσεις αυτή τη στιγμή θα μπορούσαν να επιδεινώσουν την κατάσταση. «Ίσως έρθει κάποια στιγμή που θα συμβεί», πρόσθεσε, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο επιβολής μέτρων στο μέλλον.
Ο Ρεπουμπλικάνος ηγέτης υποστήριξε ότι οι διαπραγματεύσεις είναι εύθραυστες, καθώς «εμπλέκονται μερικά μεγάλα εγώ», και προειδοποίησε πως αν δεν υπάρξει ουσιαστική πρόοδος, «απλώς θα αποχωρήσει» από την προσπάθεια διαμεσολάβησης. «Δεν είναι δικός μου πόλεμος», ξεκαθάρισε, επαναλαμβάνοντας τη θέση του πως δεν επιθυμεί να εμπλακεί σε μια σύγκρουση που θεωρεί ξένη προς τα αμερικανικά συμφέροντα.
Πηγή με γνώση του περιεχομένου της τηλεφωνικής επικοινωνίας του Τραμπ με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και Ευρωπαίους ηγέτες ανέφερε ότι οι συμμετέχοντες «σοκαρίστηκαν» από την απουσία κάθε πίεσης προς τον Πούτιν. Η στάση του Τραμπ, σύμφωνα με την ίδια πηγή, ερμηνεύθηκε ως ένδειξη απροθυμίας να στηρίξει ενεργά την ευρωπαϊκή στρατηγική απέναντι στη Ρωσία.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σε μια μάλλον συγκρατημένη ανάρτηση στο Χ, περιέγραψε τη συνομιλία με τον Τραμπ ως «καλή» και τόνισε απλώς ότι «είναι σημαντικό οι ΗΠΑ να παραμένουν δεσμευμένες» στον στόχο του τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία. Η δήλωσή της αντανακλά τη γενικότερη αμηχανία της Ευρώπης μπροστά στη στροφή της Ουάσινγκτον προς μια πιο αποστασιοποιημένη στάση.
Καμία συμφωνία για χρονοδιάγραμμα εκεχειρίας δεν προέκυψε από τη συνομιλία Τραμπ–Πούτιν, σύμφωνα με τον σύμβουλο του Κρεμλίνου Γιούρι Ουσάκοφ, ο οποίος αποκάλυψε ότι οι δύο ηγέτες επικεντρώθηκαν, μεταξύ άλλων, στην ανταλλαγή εννέα Ρώσων και εννέα Αμερικανών κρατουμένων. Ο Αμερικανός πρόεδρος, κατά τον ίδιο, χαρακτήρισε τις μελλοντικές σχέσεις ΗΠΑ–Ρωσίας «εντυπωσιακές», σε μια δήλωση που έρχεται σε αντίθεση με το ψυχρό κλίμα ανάμεσα στην Ουάσινγκτον και τη Μόσχα.
Την ίδια ώρα, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ τόνισε ότι οι συνομιλίες μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας βρίσκονται μπροστά σε «περίπλοκες επαφές» με στόχο τη διαμόρφωση ενός κοινού μνημονίου για την εκεχειρία και τη γενικότερη ειρηνευτική διαδικασία. Ξεκαθάρισε πως δεν έχουν τεθεί διορίες, ούτε μπορούν να τεθούν. «Είναι ξεκάθαρο ότι όλοι θέλουν να υπάρξει αποτέλεσμα το συντομότερο δυνατό, αλλά, φυσικά, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες», ανέφερε χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας τη δυσκολία να υπάρξει άμεση σύγκλιση.
Οι δηλώσεις της ρωσικής πλευράς επιβεβαιώνουν το εύθραυστο κλίμα και την αβεβαιότητα που επικρατεί, παρά τη φαινομενική κινητικότητα. Η έλλειψη συγκεκριμένου πλάνου και οι διαφορές στην προσέγγιση μεταξύ Ουάσινγκτον και Βρυξελλών καθιστούν σαφές ότι ο δρόμος προς μια συμφωνία παραμένει ακανθώδης.
Η Ουκρανία και οι δυτικοί σύμμαχοί της καταγγέλλουν ανοιχτά τη Ρωσία για απουσία καλής πίστης στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, κατηγορώντας τη Μόσχα ότι κινείται με στόχο να αποφύγει νέες πιέσεις και κυρώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες, χωρίς να προσφέρει ουσιαστικές παραχωρήσεις. Η αίσθηση στο Κίεβο είναι ότι το Κρεμλίνο επιδιώκει περισσότερο να κερδίσει χρόνο παρά να επιδιώξει σοβαρά τον τερματισμό του πολέμου.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν, την ώρα που οι ρωσικές δυνάμεις διατηρούν τον έλεγχο περίπου του 20% της ουκρανικής επικράτειας και συνεχίζουν την προέλασή τους, εμφανίζεται ανυποχώρητος. Οι όροι που θέτει για τη λήξη των εχθροπραξιών παραμένουν σταθεροί: η πλήρης απόσυρση των ουκρανικών στρατευμάτων από τις τέσσερις επαρχίες που η Ρωσία θεωρεί δικές της – Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα. Η στάση αυτή φανερώνει ότι η Μόσχα δεν έχει πρόθεση να κάνει πίσω από τις εδαφικές της αξιώσεις.
«Το βασικό για εμάς είναι να εξαλειφθούν οι βασικές αιτίες της κρίσης», δήλωσε ο Πούτιν, επαναλαμβάνοντας τη ρητορική του περί εξάλειψης υποτιθέμενων απειλών κατά της Ρωσίας. «Πρέπει απλώς να εντοπίσουμε τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους να κινηθούμε προς την ειρήνη», πρόσθεσε, χωρίς να δείξει διάθεση να αλλάξει το περιεχόμενο των απαιτήσεών του. Η γραμμή αυτή, σε συνδυασμό με την κλιμάκωση στο πεδίο, ενισχύει τις εκτιμήσεις ότι η Ρωσία επιδιώκει να διαπραγματευτεί από θέση ισχύος και όχι ισότητας.
Μετά την τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Ντόναλντ Τραμπ, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο σύγκλησης διεθνούς συνόδου με στόχο τον τερματισμό του πολέμου. Όπως δήλωσε, η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της –ΗΠΑ, Ευρωπαϊκή Ένωση και Βρετανία– εξετάζουν το ενδεχόμενο να συμμετάσχουν σε μια κοινή σύνοδο με τη Ρωσία, προκειμένου να δοθεί ώθηση στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.
«Η Ουκρανία είναι έτοιμη για άμεσες διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία υπό οποιοδήποτε σχήμα που θα αποφέρει αποτελέσματα», έγραψε χαρακτηριστικά ο Ουκρανός πρόεδρος στην πλατφόρμα Χ. Πρότεινε μάλιστα ως πιθανές τοποθεσίες διεξαγωγής της συνόδου την Τουρκία, το Βατικανό ή την Ελβετία — τρεις χώρες που έχουν διατηρήσει ουδέτερο ή διαμεσολαβητικό ρόλο από την έναρξη της σύρραξης.
Παράλληλα, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ επιβεβαίωσε ότι στο πλαίσιο της συνομιλίας Τραμπ–Πούτιν τέθηκε και το ζήτημα μιας ενδεχόμενης απευθείας συνάντησης του Ρώσου προέδρου με τον Ζελένσκι. Αν και δεν έχει ληφθεί κάποια απόφαση, το γεγονός ότι η πρόταση συζητήθηκε σε προεδρικό επίπεδο θεωρείται ένδειξη ότι υπάρχει τουλάχιστον δίαυλος επικοινωνίας για μια τέτοια εξέλιξη.
Η ουκρανική πλευρά δείχνει να επιδιώκει μια ευρύτερη και θεσμικά κατοχυρωμένη διαδικασία, σε αντίθεση με τις μέχρι τώρα αποσπασματικές επαφές. Ωστόσο, η υλοποίηση αυτής της πρωτοβουλίας θα εξαρτηθεί από τη στάση της Μόσχας και το κατά πόσο οι υπόλοιποι διεθνείς παίκτες θα δεχθούν να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι με ίσους όρους.