Όσον αφορά τα έργα του νέου “Δρόμου του Μεταξιού”, «η Κίνα προσφέρει σημαντική χρηματοδότηση, συνήθως ως δάνεια, αλλά το Πεκίνο δεν είναι μέλος της Λέσχης των Παρισίων και ποτέ δεν υποστήριξε παγκοσμίως αναγνωρισμένες διαφανείς πρακτικές δανεισμού», δήλωσε η πρέσβειρα Άλις Γουέλς, κύρια αναπληρώτρια βοηθός υφυπουργού Εξωτερικών για θέματα Νότιας και Κεντρικής Ασίας.
Η έλλειψη διαφάνειας στη χρηματοδότηση της πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη Ένας Δρόμος» (BRI) αφήνει τους πολίτες να μην γνωρίζουν πόσα χρήματα έχει δεσμευτεί η κυβέρνησή τους να αποπληρώσει ή υπό ποιους όρους. Επιπλέον, μια ροή «δωρεάν χρήματος» από το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας (ΚΚΚ) υποστηρίζει τη διαφθορά και υποβαθμίζει τη δημοκρατία, καθώς οι απολυταρχικοί αυτοκράτορες πλουτίζουν για να εξασφαλίσουν την παραμονή τους στην εξουσία.
Το 2013, όταν ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ εγκαινίασε για πρώτη φορά την BRI, χρησιμοποίησε συνθήματα όπως «μια ανερχόμενη παλίρροια ανυψώνει όλα τα πλοία». Και ο κόσμος φάνηκε να τον πιστεύει. Τώρα, οκτώ χρόνια αργότερα, η BRI έχει γίνει συνώνυμο των σπάταλων δαπανών, της περιβαλλοντικής καταστροφής, του εξοντωτικού χρέους και της παγκόσμιας αρπαγής της εξουσίας από το ΚΚΚ. Τα έργα κατά μήκος της BRI έχουν υποστεί μεγάλες καθυστερήσεις, ακυρώσεις, οικονομική αδυναμία, διαμαρτυρίες και φυσικές επιθέσεις.
Το Ινστιτούτο του Κιέλου εκτιμά ότι η Κίνα είναι πλέον ο μεγαλύτερος δανειστής στον κόσμο, με δάνεια ύψους 5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων παγκοσμίως. Το Πεκίνο δεν δημοσιεύει, ωστόσο, τις λεπτομέρειες του δανεισμού του -ούτε καν τα ποσά. Ως αποτέλεσμα αυτής της έλλειψης διαφάνειας, οι οίκοι αξιολόγησης, η Λέσχη του Παρισιού και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) δεν είναι σε θέση να παρακολουθούν τον δανεισμό της Κίνας.
Σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς παγκόσμιους δανειστές που εξετάζουν την ικανότητα μιας χώρας να αποπληρώσει, η Κίνα δανείζει μεγάλα χρηματικά ποσά στα φτωχότερα έθνη του κόσμου. Το εξήντα τοις εκατό των χωρών της BRI έχουν διεθνή πιστοληπτική αξιολόγηση της κατηγορίας «σκουπίδια» ή δεν έχουν καθόλου αξιολόγηση.
Εκτός από την αύξηση του βάρους του χρέους αυτών των χωρών, το ΚΚΚ εξάγει τη διαφθορά, την αδιαφάνεια και τη σπατάλη. Η επίσημη θέση του Πεκίνου για μη παρέμβαση στις κυριαρχικές υποθέσεις άλλων χωρών σημαίνει ότι δεν απαιτεί καμία παρακολούθηση των επενδύσεων που πραγματοποιεί στις χώρες BRI. Η άντληση δισεκατομμυρίων δολαρίων –χωρίς να τίθενται ερωτήσεις– επιδεινώνει τη διαφθορά, η οποία ήδη κρατούσε αυτές τις χώρες φτωχές.
Οι τοπικοί πολιτικοί συχνά εγκρίνουν αχρείαστα μεγαλεπήβολα έργα υποδομής, χωρίς υγιή οικονομική βάση, προκειμένου να δικαιολογήσουν τη ροή δισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι κινεζικές εταιρείες πληρώνουν μίζες σε τοπικούς πολιτικούς για να τους ανατεθούν οι συμβάσεις κατασκευής. Στη συνέχεια, οι εταιρείες έχουν κίνητρο να διογκώσουν το κόστος, να αυξήσουν τα δικά τους κέρδη και να αποκρύψουν χρήματα που χάθηκαν λόγω διαφθοράς.
Ο πρωθυπουργός της Μαλαισίας Νατζίμπ Ραζάκ κατηγορήθηκε σε ένα σκάνδαλο διαφθοράς BRI, όταν ανακαλύφθηκε ότι 7,5 δισεκατομμύρια δολάρια είχαν εξαφανιστεί. Οι κινεζικές εταιρείες συνέβαλαν στην κάλυψη των χαμένων χρημάτων διογκώνοντας το κόστος των έργων υποδομής. Σε αντάλλαγμα, ο Ραζάκ τους απένειμε μεγάλα μερίδια σε εθνικά έργα σιδηροδρόμων και αγωγών, καθώς και άδεια στο κινεζικό ναυτικό να χρησιμοποιεί ορισμένα από τα λιμάνια της Μαλαισίας.
Η κυβέρνηση του Μπαγκλαντές έκλεισε ένα έργο αυτοκινητοδρόμου όταν ανακαλύφθηκε ότι η China Harbor Engineering Company, θυγατρική της κρατικής China Communications Construction Company (CCCC), είχε κάνει δωροδοκίες σε πολιτικούς. Κεφάλαια της BRI εκτράπηκαν ακόμη και στην αποτυχημένη εκστρατεία επανεκλογής του πρώην προέδρου Μαχίντα Ρατζαπάκσα.
Οι δωροδοκίες είναι σύνηθες φαινόμενο κατά μήκος της BRI. Μια έρευνα της McKinsey του 2017 ανακάλυψε ότι το 60-80% των κινεζικών εταιρειών στην Αφρική έκαναν δωροδοκίες. Σύμφωνα με μια ομάδα τοπικών δικηγόρων και δημοσιογράφων, κινεζικές εταιρείες κατέβαλαν 31 εκατομμύρια δολάρια σε δωροδοκίες στον Τζόζεφ Καμπίλα, πρώην πρόεδρο της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό.
Τα τελευταία 13 χρόνια, οι κινεζικές εταιρείες τηλεπικοινωνιών Huawei και ZTE έχουν κατηγορηθεί για διαφθορά σε τουλάχιστον 15 χώρες σε ολόκληρη την Αφρική. Το 2017, ο Πάτρικ Χο, εκπρόσωπος της κρατικά υποστηριζόμενης CEFC China Energy Company, συνελήφθη από Αμερικανούς αξιωματούχους για δωροδοκίες σε πολιτικούς στο Τσαντ και την Ουγκάντα. Οι δωροδοκίες είχαν καταβληθεί προς όφελος της κρατικής China National Petroleum Corporation.
Σύμφωνα με την TRACE Bribery Risk Matrix, πολλές χώρες BRI κατατάσσονται μεταξύ των χωρών με τον μεγαλύτερο κίνδυνο δωροδοκίας. Μεταξύ των χωρών με το χειρότερο ιστορικό αποδοχής δωροδοκιών είναι εξέχοντα μέλη της BRI, όπως η Καμπότζη, το Τουρκμενιστάν, η Ισημερινή Γουινέα, η Υεμένη, το Νότιο Σουδάν, η Σομαλία, η Βενεζουέλα, το Λάος, μεταξύ άλλων.
Λόγω της έλλειψης διαφάνειας, σύμφωνα με στοιχεία της USAID, 385 δισεκατομμύρια δολάρια του κινεζικού χρέους BRI έχουν αποκρυφθεί από την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ μέσω σκόπιμα αδιαφανών δομών δανεισμού. Μια ρύθμιση που χρησιμοποιείται συνήθως από τις τοπικές κυβερνήσεις στην Κίνα έχει προφανώς χρησιμοποιηθεί στο δανεισμό BRI. Ιδρύονται ιδιωτικές εταιρείες κέλυφος, που ονομάζονται οχήματα ειδικού σκοπού (SPV). Τα χρήματα στη συνέχεια δανείζονται στην SPV, αντί για την κυβέρνηση. Με αυτόν τον τρόπο, τα δάνεια παραμένουν εκτός των ισολογισμών της κυβέρνησης.
Ο εκτός ισολογισμού και ο κρυφός δανεισμός, μέσω SPVs, καθιστούν πολύ δύσκολη την αξιολόγηση του οικονομικού κόστους και των οφελών του BRI και του Οικονομικού Διαδρόμου Κίνας-Πακιστάν (CPEC). Τα δάνεια της Κίνας προς το Πακιστάν έχουν μέσο επιτόκιο 3,76% και διάρκεια 13,2 έτη. Το μέσο δάνειο από μια χώρα του ΟΟΣΑ-DAC -όπως η Γερμανία, η Γαλλία ή η Ιαπωνία- αντίθετα, χρεώνει μόνο 1,1% επιτόκιο και έχει διάρκεια 28 ετών. Τώρα το Πακιστάν αγωνίζεται να σηκώσει το βάρος του χρέους του CPEC. Η χώρα πρέπει να καλύψει 9,1 δισεκατομμύρια δολάρια από δάνεια της κινεζικής κυβέρνησης και των εμπορικών τραπεζών, καθώς και ασφαλείς καταθέσεις ύψους 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την Κίνα.
Για τις χώρες που δανείζονται μέσω της πρωτοβουλίας BRI, ο πρέσβης Γουέλς προειδοποίησε ότι «η αποτυχία αποπληρωμής αυτών των τεράστιων δανείων εγείρει εμπόδια στην περαιτέρω ανάπτυξη και οδηγεί σε παράδοση στρατηγικών περιουσιακών στοιχείων και μειώνει την κυριαρχία».
Μια συνέπεια για τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ότι το «δωρεάν χρήμα» της BRI και οι μίζες καθιστούν σχεδόν αδύνατο για τις αμερικανικές εταιρείες να κερδίσουν συμβάσεις στις χώρες που ανήκουν στην BRI. Στην πραγματικότητα, το 89% των συμβάσεων που συνάπτονται σε έργα BRI πηγαίνουν σε κινεζικές εταιρείες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν δυνητικά να έχουν επωφεληθεί από μια συνολική αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ που ο Σι Τζινπίνγκ υποσχέθηκε ότι θα προέκυπτε από την BRI.
Αλλά οι αναλυτές λένε τώρα ότι καθώς οι πιο χρεωμένες χώρες πέφτουν σε οικονομική κρίση, η μείωση της οικονομικής ανάπτυξης θα γίνει αισθητή σε ολόκληρο τον κόσμο. Και, φυσικά, αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα οι χώρες να αυξήσουν την εξάρτησή τους από την Κίνα, υπονομεύοντας τα πολιτικά συμφέροντα των ΗΠΑ.