Νεο-οθωμανική «διπλωματία της μάσκας» στα Βαλκάνια

Μπορεί τα σχέδια της Άγκυρας για εργαλειοποίηση και διοχέτευση παράνομων μεταναστών στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας προς το παρόν να απέτυχαν στον Έβρο, λόγω της ελληνικής αντίστασης, ωστόσο η Τουρκία εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού σπεύδει να επεκτείνει την επιρροή της στα Βαλκάνια με άλλον τρόπο. Συγκεκριμένα, η Άγκυρα αυτό το διάστημα έστειλε στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Κοσσυφοπέδιο, τα Σκόπια, τη Σερβία, το Μαυροβούνιο αλλά και Ιταλία ιατρικές προμήθειες, με στόχο την καταπολέμηση του ιού.

Η τουρκική εξωτερική πολιτική είχε ήδη από τη δεκαετία του 1990 επενδύσει πολύ δραστήρια σε αυτό που ονομάστηκε «μουσουλμανικό τόξο», δηλαδή την προσπάθεια αξιοποίησης των ιστορικών και πολιτιστικών δεσμών με τις μουσουλμανικές κοινότητες των Βαλκανίων. Ο κορωνοϊός και οι ανάγκες που δημιουργεί για αντιμετώπισή του αποτελούν πλέον την τέλεια δικαιολογία για την Άγκυρα, η οποία φόρεσε το προσωπείο του ανθρωπισμού στέλνοντας μάσκες στις πληγείσες χώρες της περιοχής.

Ισλαμικός «μεσσίας»

Μπορεί η κατάσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας λόγω του κορωνοϊού να είναι χειρότερη από αυτήν σε άλλες χώρες και να έφτασε στο νούμερο 6 της παγκόσμιας κατάταξης σε κρούσματα, ωστόσο οι Τούρκοι εξακολουθούν να επενδύουν στη γεωπολιτική ισχύ επιδιώκοντας την επομένη μέρα της πανδημίας να βγουν κερδισμένοι. Πριν από τον κορωνοϊό, η επιρροή της Τουρκίας στις χώρες της περιοχής των Βαλκανίων είχε μερικώς ατονήσει, εξαιτίας των άλλων ανοιχτών μετώπων σε Συρία και Λιβύη, Ανατολική Μεσόγειο και Αιγαίο, που απαιτούσαν μεγαλύτερη προσοχή.

Ωστόσο, το θανατηφόρο χτύπημα του κορωνοϊού άλλαξε τα δεδομένα δημιουργώντας νέες ζωτικές ανάγκες στις χώρες της περιοχής των Βαλκανίων, με την Τουρκία να εμφανίζεται πρόθυμη ως το κράτος «μεσσίας» παρέχοντας ιατρικό και άλλο εξοπλισμό. Την ευεργεσία αυτή σκοπεύει να την κεφαλαιοποιήσει ασφαλώς μελλοντικά.

Το τουρκικό πρακτορείο Anadolu δημοσίευσε προ ημερών άρθρο με τίτλο «Η Βόρεια Μακεδονία ευχαριστεί την Τουρκία για την ιατρική βοήθεια». Όπως σημειώνεται στο ρεπορτάζ, η Τουρκία έστειλε ιατρικές προμήθειες, συμπεριλαμβανομένων μασκών, αναλωσίμων, τεστ κορωνοϊού, σε τέσσερεις χώρες της περιοχής.

Ο Υπουργός Εξωτερικών των Σκοπίων Νικόλα Ντιμιτρόφ εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του στο Twitter προς τον Τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου και την ίδια την Τουρκία για τη βοήθειά της στον αγώνα κατά του κορωνοϊού. Ο Ντιμιτρόφ ανέφερε επίσης τα λόγια ενός ποιητή του 13ου αιώνα, του Mevlana Rumi: «Υπάρχει ελπίδα μετά από απελπισία και πολλοί ήλιοι μετά το σκοτάδι». Με τη σειρά του ο Τσαβούσογλου έγραψε ως απάντηση στο twitter: «Ένας φίλος που έχει ανάγκη είναι πράγματι φίλος» (Α friend in need is a friend indeed). Στεκόμαστε πάντα στο πλευρό της αδελφής Βόρειας Μακεδονίας».

Την Τετάρτη η Άγκυρα απέστειλε χειρουργικές ρόμπες και τεστ στη Σερβία, τη Βοσνία Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο και το Κόσοβο, ενώ προηγουμένως είχε αποστείλει ιατρική βοήθεια στην Ιταλία και στην Ισπανία, τις χώρες που επλήγησαν περισσότερο στην Ευρώπη.

Προσωπικά δώρα του Ερντογάν

Τις ευχαριστίες τους προς την Τουρκία εξέφρασαν και ο Πρόεδρος του Κοσόβου Hashim Thaci, ο Πρόεδρος του Μαυροβουνίου, Milo Djukanovi και ο Πρόεδρος της Βουλής του Μαυροβουνίου, Ivan Brajovic, όπως και ο Υπουργός Εξωτερικών του Κοσόβου, Glauk Kanjufc, για την αποστολή του ιατρικού υλικού.

Μάλιστα, όπως αναφέρουν Τούρκοι δημοσιογράφοι, που αντιτίθενται στο καθεστώς Ερντογάν, ο συμβολισμός και η αυτοπροβολή έχουν κεντρικό ρόλο στην αποκωδικοποίηση του μοντέλου συμπεριφοράς του Τούρκου Προέδρου. Συγκεκριμένα, υπογραμμίζουν το γεγονός ότι τα φορτία ιατρικής βοήθειας, που στάλθηκαν στην Ισπανία και την Ιταλία εκ μέρους της Τουρκίας, έγραφαν πάνω συνθήματα, σαν να ήταν προσωπική βοήθεια από το γραφείο του Ερντογάν στις χώρες αυτές.

«Η Τουρκία είναι εκεί»

Σε ανάρτησή του στο twitter o εκπρόσωπος του Κόμματος ΑΚP, Ομέρ Τσελίκ, προέβη στις ακόλουθες αναρτήσεις: «Το έχουμε ακούσει πολλές φορές. Πολλοί στην ΕΕ λένε ’’είναι απαραίτητο να αποτραπεί η αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας στα Βαλκάνια’’. Μιλούσαν από πολιτική άγνοια των ιστορικών δεσμών της Τουρκίας με τα Βαλκάνια. Τώρα άφησαν τα Βαλκάνια μόνα τους. Όμως η Τουρκία είναι εκεί».

«Μοναδικός στόχος ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών σχετικά με τα Βαλκάνια ήταν η μείωση της επιρροής της Τουρκίας. Καμία τους δεν εμφανίστηκε όταν τα Βαλκάνια τις χρειάστηκαν, σχετικά με την επιδημία του ιού. Η Τουρκία, από την άλλη πλευρά, μεταφέρει βοήθεια στις βαλκανικές χώρες την πιο δύσκολη ώρα».

«Αυτό που η Τουρκία έπραξε από μόνη της, η ΕΕ δεν έπραξε ούτε για την Ιταλία ή την Ισπανία, ούτε για τις βαλκανικές χώρες. Πλέον των διαστάσεών της, η Τουρκία, ως παγιωμένο και ισχυρό ευρωπαϊκό κράτος, καταδεικνύει ότι αποτελεί την εγγύηση της ευρωπαϊκής γεωγραφίας. Χωρίς την Τουρκία, η Ευρώπη δεν μπορεί να ορισθεί».

Η Σερβία στο επίκεντρο

Δεν είναι όμως μόνον ότι η Τουρκία εμφανίζεται ως επίδοξος προστάτης των χωρών των Βαλκανίων εν μέσω της πανδημίας. Ουσιαστικά, η μεγαλύτερη μάχη ανθρωπιστικής βοήθειας που διεξάγεται τώρα υπό μορφή δημοσίων σχέσεων είναι για την καρδιά των Βαλκανίων, τη Σερβία, όπου η ΕΕ παλεύει να κερδίσει το πλεονέκτημα όχι μόνον ενάντια στη Τουρκία, αλλά και την Κίνα και τη Ρωσία.

Μόλις η Σερβία επιβεβαίωσε την πρώτη περίπτωση του κορωνοϊού στις 5 Μαρτίου, ο Πρόεδρος Αλεξάντερ Βούτσις τηλεφώνησε σε όλους του ισχυρούς ηγέτες για βοήθεια.

Η Κίνα ήταν η πρώτη που απάντησε αποστέλνοντας πρώτη ιατρικό εξοπλισμό και μια ομάδα ιατρών που προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο του Βελιγραδίου στις 21 Μαρτίου, ενώ ακολούθησε γρήγορα ένα δεύτερο αεροπλάνο στις 22 Μαρτίου. Οι ανησυχούντες Δυτικοί αξιωματούχοι και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν ονομάσει αυτό το είδος της κινεζικής ιατρικής υποστήριξης για χώρες που πλήττονται από ιούς, όπως η Ιταλία ή η Σερβία, ως «διπλωματία της μάσκας».

Μερικοί από αυτούς κατηγόρησαν το Πεκίνο ότι χρησιμοποίησε την πανδημία και τον ιατρικό εξοπλισμό αμφισβητήσιμης ποιότητας για να διευρύνει την ήδη σημαντική πολιτική και οικονομική επιρροή του στην Ευρώπη. Την Κίνα ακολούθησαν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Ρωσία. Το πρώτο ρωσικό αεροσκάφος που μεταφέρει ιατρικό εξοπλισμό προσγειώθηκε στο Βελιγράδι στις 3 Απριλίου.

Χώρες του Κόλπου & Τουρκία

Ο επικεφαλής της ισλαμικής κοινότητας της Βοσνίας, Χουσεΐν Καβάσοβιτς, επιχειρώντας να κατευνάσει την τοπική απογοήτευση των μουσουλμάνων της χώρας από την απουσία βοήθειας εκ μέρους των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, δήλωσε στις 2 Απριλίου ότι η διστακτικότητα αυτή του Άμπου Ντάμπι είναι το αποτέλεσμα «πολιτικής παρανόησης».

Ωστόσο, οι ντόπιοι εμπειρογνώμονες, αναφέρει το Balkan Insight, δήλωσαν ότι ο πραγματικός λόγος για την απάθεια αυτή των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων είναι οι στενοί δεσμοί μεταξύ των Βόσνιων ηγετών της χώρας και της Τουρκίας, τους οποίους βλέπουν με καχυποψία οι χώρες του Κόλπου, οι οποίες ανταγωνίζονται την Τουρκία για κυριαρχία στον μουσουλμανικό κόσμο.

Μετά τη συνομιλία που είχε με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το βοσνιακό μέλος της κρατικής προεδρίας της Βοσνίας, Σέφιντ Νταφερόβιτς, στις 5 Απριλίου, ανέφερε ότι η Άγκυρα είχε υποσχεθεί πως θα στείλει ιατρικό εξοπλισμό. Οι περισσότεροι Βόσνιοι εξέλαβαν την κίνηση «ανθρωπιάς» της Τουρκίας ως χρονικά καθυστερημένη.

H E.E. ψάχνει το λάθος

H αρνητική αντίληψη των λαών της περιοχής για τη στάση της Ε.Ε. στα Βαλκάνια, ειδικά στη Σερβία, και συγκεκριμένα για την απουσία βοήθειας στη μάχη κατά του κορωνοϊού, αποδίδεται από πλευράς Ε.Ε. σε ενορχηστρωμένες εκστρατείες παραπληροφόρησης τρίτων.

«Οι άνθρωποι που παρατηρούν την Ανατολική και Νότια Γειτονία και τα Δυτικά Βαλκάνια ανέφεραν πρωτοφανή όγκο θεωριών παραπληροφόρησης και συνωμοσίας», δήλωσε η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, η ΕΕΑS, η διπλωματική υπηρεσία της ΕΕ, σε ειδική έκθεση που δημοσιεύθηκε την 1η Απριλίου σχετικά με αφηγήματα και παραπληροφόρηση γύρω από την πανδημία του κορωνοϊού.

Η έκθεση της EEAS προειδοποίησε ότι τα Βαλκάνια ήταν κορεσμένα από παραπληροφόρηση σχετικά με τη στάση της ΕΕ.

Οθωμανικές αναπολήσεις

Κάνοντας ένα βήμα πίσω, υπενθυμίζουμε ότι ο πρώην Πρωθυπουργός της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου, στο βιβλίο του Στρατηγικό Βάθος, αναφέρει:

«Οι δύο βραχυπρόθεσμοι και μεσοπρόθεσμοι στόχοι της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής στα Βαλκάνια είναι η ενίσχυση της Βοσνίας και της Αλβανίας, μέσα σε ένα πλαίσιο σταθερότητας, και η διαμόρφωση πλαισίου διεθνούς δικαίου για την ασφάλεια των εθνοτικών μειονοτήτων στην περιοχή. Στο νομικό αυτό πλαίσιο, η Τουρκία πρέπει να έχει συνεχώς για στόχο να εξασφαλίσει εγγυήσεις, οι οποίες θα της δώσουν τη δυνατότητα επέμβασης σε υποθέσεις που αφορούν τις μουσουλμανικές μειονότητες στα Βαλκάνια. Ως ένα εντυπωσιακό παράδειγμα στη σύγχρονη εποχή, η επέμβαση στην Κύπρο, κατέστη δυνατόν να νομιμοποιηθεί, εντός ενός τέτοιου νομικού πλαισίου».

Η Τουρκία προσπαθεί εδώ και χρόνια να αποκτήσει μεγαλύτερη επιρροή στα Βαλκάνια, μέσω ενίσχυσης των μουσουλμανικών πληθυσμών των χωρών, την οικοδόμηση τζαμιών και τον διορισμό ιμάμηδων σε ισλαμικές σχολές.

Όπως έγραψε και ο Τούρκος δημοσιογράφος Ραγκίπ Σοϊλού, «έχει ενδιαφέρον να βλέπει κανείς ότι η Τουρκία έχει καλές σχέσεις με όλες αυτές τις πρώην γιουγκοσλαβικές χώρες, οι οποίες είναι πρώην οθωμανικές κτήσεις».

Shmerin;h

infognomonpolitics