Η Μόσχα θα ενεργοποιήσει εκ νέου την αδρανή επί του παρόντος Πρωτοβουλία για τα Σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας, εάν ικανοποιηθούν τα αιτήματά της για αμοιβαιότητα, σύμφωνα με κορυφαίο Ρώσο διπλωμάτη.
Εν τω μεταξύ, οι εντάσεις αυξάνονται στη Μαύρη Θάλασσα, καθώς η Ρωσία συνεχίζει να στοχεύει τα ουκρανικά λιμάνια, ενώ αποκρούει κύματα επιθετικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών στη χερσόνησο της Κριμαίας που είχε ουσιαστικά προσαρτήσει πολύ πριν από την αρχή του πολέμου.
Ο Ντμίτρι Πολιάνσκι, αναπληρωτής απεσταλμένος της Μόσχας στον ΟΗΕ, δήλωσε ότι η Μόσχα είναι έτοιμη να επιστρέψει στην Πρωτοβουλία για τα Σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας, εάν η Δύση άρει τα εμπόδια για τις ρωσικές γεωργικές εξαγωγές.
«Οι δυτικές χώρες πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα ρωσικά σιτηρά και λιπάσματα θα φτάνουν απρόσκοπτα στις χώρες που έχουν ανάγκη», δήλωσε ο κος Πολιάνσκι στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ στις 3 Αυγούστου.
Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι τα δυτικά κράτη δεν φαίνεται να «κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση».
Με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών και της Τουρκίας πέρυσι, η πρωτοβουλία είχε επιτρέψει στην Ουκρανία να εξάγει σιτηρά μέσω της Μαύρης Θάλασσας παρά τις συνεχιζόμενες εχθροπραξίες με τη Ρωσία.
Η Ρωσία διέκοψε τη συμμετοχή της στη συμφωνία στις 17 Ιουλίου 2023, λέγοντας ότι δεν πληρούνταν βασικοί όροι της συμφωνίας.
Από τότε που τέθηκε για πρώτη φορά σε ισχύ το περασμένο καλοκαίρι, η συμφωνία επέτρεψε στην Ουκρανία να εξάγει περισσότερους από 30 εκατομμύρια τόνους σιτηρών από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας.
Αλλά, σύμφωνα με τη Μόσχα, το δεύτερο μέρος της συμφωνίας -ένα είδος μνημονίου μεταξύ της Ρωσίας και του ΟΗΕ- δεν τηρήθηκε ποτέ από τα δυτικά κράτη ή τον ίδιο τον παγκόσμιο οργανισμό.
Το μνημόνιο προέβλεπε την εξάλειψη των εμποδίων για τις ρωσικές εξαγωγές σιτηρών και λιπασμάτων. Επιπλέον, όριζε την επανέναρξη των ρωσικών εξαγωγών αμμωνίας μέσω του ουκρανικού εδάφους.
Ένας τρίτος όρος του μνημονίου ήταν η επανασύνδεση της κρατικής αγροτικής τράπεζας της Ρωσίας με το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT.
«Εάν εξαλειφθούν όλα τα ζητήματα που έχουμε προσδιορίσει και εφαρμοστεί το μνημόνιο Ρωσίας-ΟΗΕ, μπορούμε να επιστρέψουμε στην πρωτοβουλία για τη Μαύρη Θάλασσα», δήλωσε ο κος Πολιάνσκι.
Η εκμετάλλευση της ανάγκης για τροφή
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, η Λίντα Τόμας-Γκρίνφιλντ, απεσταλμένη της Ουάσιγκτον στον ΟΗΕ, δήλωσε ότι αν η Ρωσία θέλει τα αγροτικά της προϊόντα να φτάσουν στις παγκόσμιες αγορές, «θα πρέπει να επιστρέψει σε αυτή τη συμφωνία».
«Έχουμε δει ενδείξεις ότι μπορεί να ενδιαφέρονται να επιστρέψουν στις συζητήσεις», δήλωσε η κα Τόμας-Γκρίνφιλντ στους δημοσιογράφους την 1η Αυγούστου.
«Θα περιμένουμε να δούμε αν τα πράγματα είναι όντως έτσι», πρόσθεσε.
Δύο ημέρες αργότερα, ο Σεργκέι Βερσίνιν, αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, δήλωσε ότι η συμφωνία θα μπορούσε να αναβιώσει «με νέα μορφή» εάν η Δύση έκανε «συγκεκριμένα βήματα» για να ικανοποιήσει τους όρους της Μόσχας.
Δυτικοί αξιωματούχοι κατηγορούν τη Μόσχα ότι χρησιμοποιεί τις αποστολές τροφίμων ως «όπλο πολέμου». Υποστηρίζουν συχνά ότι η έξοδος της Ρωσίας από τη συμφωνία για τα σιτηρά θα χρησιμεύσει για να στερήσει από τις φτωχότερες χώρες ζωτικής σημασίας προμήθειες σιτηρών.
Στις 27 Ιουλίου, η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου Κάριν Ζαν-Πιέρ δήλωσε ότι η έξοδος της Ρωσίας από τη συμφωνία για τα σιτηρά θα «επιδεινώσει την πείνα σε ορισμένες από τις πιο σκληρά πληγείσες περιοχές του κόσμου, περιλαμβανομένης της Αφρικής».
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ είχε δηλώσει παλαιότερα ότι περίπου το 65% των ουκρανικών σιτηρών που εξήχθησαν στο πλαίσιο της συμφωνίας πήγαν στις «πιο ευάλωτες χώρες του κόσμου».
Αλλά Ρώσοι αξιωματούχοι αμφισβητούν αυτόν τον ισχυρισμό, λέγοντας ότι η συμφωνία για τα σιτηρά δεν πέτυχε τελικά τον στόχο της – δηλαδή, να εξασφαλίσει τον επισιτισμό των κρατών με χαμηλό εισόδημα. Σύμφωνα με το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών, λιγότερο από το 5% των ουκρανικών σιτηρών έφτασε σε χώρες χαμηλού εισοδήματος στο πλαίσιο της συμφωνίας, ενώ το μεγαλύτερο μέρος τους πήγε σε πλούσια ευρωπαϊκά κράτη.
Δωρεάν σιτηρά για την Αφρική
Σε μια σύνοδο κορυφής ορόσημο μεταξύ Ρωσίας και Αφρικής, που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα, ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν παρουσίασε σχέδια για την παροχή δωρεάν ρωσικών σιτηρών σε πολλά αφρικανικά κράτη.
Εντός των επόμενων τριών ή τεσσάρων μηνών, ο κος Πούτιν δήλωσε ότι η Ρωσία «θα παράσχει στην Μπουρκίνα Φάσο, τη Ζιμπάμπουε, το Μάλι, τη Σομαλία, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και την Ερυθραία από 25.000 έως 50.000 τόνους δωρεάν σιτηρών στην καθεμία».
Στη σύνοδο κορυφής που πραγματοποιήθηκε στην Αγία Πετρούπολη συμμετείχαν αρκετοί αρχηγοί αφρικανικών κρατών.
«Οι δυτικές χώρες εμποδίζουν τις προμήθειες των σιτηρών και των λιπασμάτων μας», δήλωσε ο κος Πούτιν στην εκδήλωση, «ενώ υποκριτικά μας κατηγορούν για την τρέχουσα παγκόσμια επισιτιστική κρίση».
Σε κοινή δήλωση που εκδόθηκε στις 4 Αυγούστου, οι Αφρικανοί ηγέτες που συμμετείχαν στη σύνοδο κορυφής ζήτησαν την άρση των «εμποδίων στις ρωσικές εξαγωγές σιτηρών και λιπασμάτων», επιτρέποντας έτσι την επανάληψη της συμφωνίας για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας.
Προέτρεψαν επίσης τον ΟΗΕ να λάβει «τα απαραίτητα μέτρα για την απελευθέρωση 200.000 τόνων ρωσικού λιπάσματος που έχουν μπλοκαριστεί σε θαλάσσια λιμάνια της ΕΕ για άμεση και δωρεάν παράδοση στις αφρικανικές χώρες».
Εντάσεις στη Μαύρη Θάλασσα
Μετά την αποχώρηση της Ρωσίας από τη συμφωνία για τα σιτηρά τον περασμένο μήνα, οι εντάσεις στη Μαύρη Θάλασσα και γύρω από αυτήν έχουν αυξηθεί δραματικά.
Στις 20 Ιουλίου, το ρωσικό υπουργείο Άμυνας δήλωσε ότι όλα τα θαλάσσια σκάφη που κατευθύνονται προς τα ουκρανικά λιμάνια θα θεωρούνται στο εξής «δυνητικά εχθρικά».
Οι χώρες των οποίων οι σημαίες είναι τοποθετημένες σε τέτοια πλοία, είπε το υπουργείο, θα θεωρούνται ως «μέρη της σύγκρουσης από την ουκρανική πλευρά».
Η Ρωσία συνέχισε επίσης να πραγματοποιεί κατά διαστήματα πλήγματα στις λιμενικές υποδομές της Ουκρανίας, ιδίως στο λιμάνι της Οδησσού στη Μαύρη Θάλασσα.
Πρόσφατα επέκτεινε το πεδίο εφαρμογής αυτών των χτυπημάτων για να συμπεριλάβει τις ουκρανικές λιμενικές υποδομές κατά μήκος του ποταμού Δούναβη, ο οποίος εκβάλλει στη Μαύρη Θάλασσα.
Στις 2 Αυγούστου, ο Ολεξάντρ Κουμπράκοφ, αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ουκρανίας, δήλωσε ότι οι ρωσικές επιδρομές στο λιμάνι του Δούναβη Ιζμαήλ προκάλεσαν ζημιές σε 40.000 τόνους σιτηρών που προορίζονταν για εξαγωγή.
Ο κος Κουμπράκοφ υποστήριξε σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι οι λιμενικές υποδομές κατά μήκος του ποταμού είχαν «καταστραφεί».
Ωστόσο, δεν αναφέρθηκαν θύματα αμέσως μετά τα πλήγματα.
Την ίδια περίοδο, η Ρωσία απέκρουσε πολ υπουργείο Άμυνας δήλωσε ότι όλα τα θαλάσσια σκάφη που κατευθύνονται προς τα ουκρανικά λιμάνια θα θεωρολαπλές επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην Κριμαία, περιοχή της Μαύρης Θάλασσας την οποία η Μόσχα προσάρτησε ουσιαστικά το 2014.
Στις 4 Αυγούστου, το ρωσικό υπουργείο Άμυνας υποστήριξε ότι οι δυνάμεις τους απέκρουσαν μια ουκρανική επίθεση στην Κριμαία στην οποία συμμετείχαν 13 εναέρια μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Ήταν η τρίτη τέτοια επίθεση – μία από τις οποίες πυρπόλησε αποθήκη πυρομαχικών- σε διάστημα μόλις λίγων εβδομάδων.
Την ίδια ημέρα, το υπουργείο υποστήριξε ότι δύο ρωσικά πολεμικά πλοία απέτρεψαν μια ξεχωριστή επίθεση από πλωτά μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο ρωσικό λιμάνι του Νοβοροσίσκ στη Μαύρη Θάλασσα. Σύμφωνα με πηγές που επικαλείται ο δυτικός Τύπος, τουλάχιστον ένα ρωσικό ναυτικό σκάφος υπέστη ζημιές κατά την επίθεση.
primenews