Είναι απολύτως ανεύθυνο να επιβάλουμε σε οποιονδήποτε με τη βία να φορά μάσκα, ειδικά όταν κάτι τέτοιο ενδέχεται να τον θέσει σε κίνδυνο.

 

Του Chris Calton

Απόδοση στα Ελληνικά: Νίκος Μαρής

Καθώς οι «επόμενες δύο κρίσιμες εβδομάδες» για τον περιορισμό του κοροναϊού, συνεχίζουν να επεκτείνονται επ’ αόριστον, το ζήτημα των διαταγμάτων για την υποχρεωτική χρήση μάσκας γίνεται ολοένα και πιο αμφιλεγόμενο. Η συζήτηση παροξύνθηκε από την ασυνέπεια των συστάσεων των αρμοδίων (πολιτικών, επιστημονικών και κατά φαντασίαν). 

Στην αρχή της πανδημίας, τόσο τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) όσο και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συμβούλευαν να μην χρησιμοποιηθούν μάσκες, εκτός από εκείνους που είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι (ηλικιωμένοι και ανοσοκατεσταλμένοι) και τους φροντιστές τους.

Πολλοί από εμάς που έχουμε κάποια αντίληψη των οικονομικών, διατυπώσαμε τέτοια επιχειρήματα από την αρχή της δημόσιας συζήτησης, όχι απαραίτητα λόγω επιδημιολογικής εμπειρογνωμοσύνης. 

Όταν αντιλαμβάνεται κανείς την οικονομική αρχή της σπανιότητας, οι πολιτικές που υποχρεώνουν τους υγιείς εφήβους να ανταγωνίζονται τους πιο ευάλωτους παππούδες τους για ιατρικά προϊόντα, αποτελούν μια συνταγή για την επιδείνωση των πιο σοβαρών επιπτώσεων οποιασδήποτε ιογενούς λοίμωξης. 

Για να είμαστε δίκαιοι, πολλοί ειδικοί γιατροί εξέφρασαν ακριβώς αυτές τις ανησυχίες, ακόμα κι αν δεν προσέλκυσαν την προσοχή των πιο δημαγωγικών μέσων ενημέρωσης.

Ανεξάρτητα από το αν συμφωνείτε ή όχι με την πολιτική της υποχρεωτικής χρήσης μάσκας από όλους, είναι ενθαρρυντικό να βλέπουμε το πόσο καλά προσαρμόστηκαν οι επιχειρηματίες στην αυξημένη ζήτηση, καθιστώντας τις οικονομικές μάσκες διαθέσιμες σε διάφορα σχέδια, μεγέθη και υλικά, επιλύοντας ταυτόχρονα το πρόβλημα των τρομοκρατημένων ατόμων που προσπαθούσαν να κλέψουν μάσκες από αίθουσες έκτακτης ανάγκης.

Φυσικά, η ιλιγγιώδης ταχύτητα της ανταπόκρισης της αγοράς αποκρύπτει το γεγονός ότι η προσαρμογή σε νέες συνθήκες και σε μια κατάσταση φαινομενικά έκτακτης ανάγκης θα ήταν ακόμη πιο άμεση, εάν οι ιδιωτικές επιχειρήσεις δεν αναγκάζονταν να περιμένουν την έγκριση της Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για να πωλήσουν μάσκες σε εργαζόμενους στην υγειονομική περίθαλψη.

Φυσικά, οι επιχειρηματίες με γνώμονα το κέρδος στις κοινωνίες της αγοράς επιδιώκουν να ικανοποιήσουν τη ζήτηση ανεξάρτητα από το αν η εν λόγω ζήτηση βασίζεται στην ορθολογική επιστήμη, σε παραληρηματικές πεποιθήσεις, ή σε οτιδήποτε άλλο. 

Το ρεφρέν που έχω ακούσει πολλές φορές είναι ότι «η επιστήμη έχει αποδείξει» την αποτελεσματικότητα των μασκών. Φυσικά, ο ισχυρισμός ότι η επιστήμη έχει «αποδείξει» οτιδήποτε είναι ένα προειδοποιητικό καμπανάκι για αυτό που ο F.A. Hayek ονόμασε «επιστημονισμό» – τη «δουλοπρεπή μίμηση της μεθόδου και της ορολογίας της Επιστήμης».¹

Ενώ οι επιστήμονες ποτέ δεν «αποδεικνύουν» οποιαδήποτε θεωρία, με το συμβατικό νόημα των λέξεων, υπάρχει άφθονη βιβλιογραφία σχετικά με την αποτελεσματικότητα των μασκών προσώπου, και σίγουρα υποστηρίζει τον σκεπτικισμό για το διάταγμα της χρήσης μάσκας. 

Ορισμένοι από τους κορυφαίους ερευνητές για την προστασία από τα αναπνευστικά και τις μολυσματικές ασθένειες δημοσίευσαν άρθρα στην αρχή της πανδημίας αρνούμενοι την αποτελεσματικότητα των πολιτικών της χρήσης μάσκας από όλους, υποστηρίζοντας ότι μπορεί να προξενήσουν περισσότερο κακό παρά καλό (δείτε επίσης αυτό το άρθρο, αν και αξίζει να σημειωθεί ότι ορισμένες από τις ανησυχίες ήταν ότι τέτοιες πολιτικές θα κάνουν τους ανθρώπους πιο ανέμελους με τη χαλάρωση των περιορισμών των lockdown, ένα ξεχωριστό ζήτημα πέρα ​​από το σκοπό αυτού του άρθρου). 

Μία επιστημονική δημοσίευση υιοθέτησε μια διαφορετική προσέγγιση, στην πραγματικότητα υπερασπίστηκε την καθολική χρήση μάσκας παρά την προφανή αναποτελεσματικότητα αυτής της πολιτικής, υποστηρίζοντας ότι «οι μάσκες εξυπηρετούν συμβολικούς σκοπούς» βοηθώντας στην «αύξηση της αντιληπτής αίσθησης ασφάλειας, της ευεξίας και της εμπιστοσύνης προς τους εργαζόμενους στην υγεία».

 Με άλλα λόγια, οι μάσκες είναι ωφέλιμες εφ’ όσον πιστεύουμε ότι είναι, ακόμα κι αν στην πραγματικότητα είναι άχρηστες.

Η βιβλιογραφία για τις μάσκες εξετάζει σε γενικές γραμμές την αποτελεσματικότητα διαφόρων τύπων μασκών και την αποτελεσματικότητά τους στην πρόληψη της διείσδυσης σωματιδίων (σταθμισμένες μελέτες) και την πιθανότητα μολυσματικής εξάπλωσης (μελέτες κατά περίπτωση στους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας). Άλλες μελέτες αμφισβητούν τις επιζήμιες επιδράσεις των μασκών, ιδιαίτερα με την παρατεταμένη χρήση. 

Οι υφασμάτινες μάσκες, οι οποίες έχουν γίνει ο κανόνας στη δημόσια χρήση, έχει αποδειχθεί ότι έχουν ποσοστό διείσδυσης παθογόνων τόσο υψηλό όσο το 97% σύμφωνα με μια μελέτη του BMJ  (το οποίο ήταν παλαιότερα το ακρωνύμιο για το Βρετανικό Ιατρικό Περιοδικό , αλλά τώρα έχει ως τίτλο μόνο αυτό το ακρωνύμιο).

Μια μελέτη  για τη χρήση υφασμάτινων μασκών κατά τη διάρκεια της πολύ πιο σοβαρής πανδημίας της γρίπης του 1918 δεν έδειξε κάποια ευεργετικά αποτελέσματα, και μια άλλη μελέτη αποδεικνύει ότι οι μάσκες από ύφασμα είναι ιδιαίτερα αναποτελεσματικές σε σύγκριση με τις ιατρικές μάσκες.

 Οι χειρουργικές και βαμβακερές ιατρικές μάσκες τα πήγαν καλύτερα, αλλά με συνολικά αποθαρρυντικά αποτελέσματα (δείτε εδώ, εδώ, εδώ, εδώ και εδώ ).

Όπως βιάστηκαν να επισημάνουν οι υπέρμαχοι της υποχρεωτικής χρήσης μάσκας από όλους, οι μάσκες-αναπνευστήρες τύπου N95 εμφανίζουν κάποια ευεργετικά αποτελέσματα στον περιορισμό των ιογενών λοιμώξεων, αλλά ουσιαστικά δεν έχουν χρησιμοποιηθεί από το ευρύ κοινό (και μόλις πρόσφατα διατέθηκαν σε άτομα εκτός των επαγγελματιών στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης). 

Ωστόσο, η αποτελεσματικότητά τους φαίνεται να εξαρτάται από το αν είναι κατάλληλα τοποθετημένες, γεγονός που υποδηλώνει ότι ακόμη και η ευρεία δημόσια χρήση μάσκας τύπου N95 θα έχει οριακό έως ανύπαρκτο αποτέλεσμα, όπως φαίνεται από μια άλλη μελέτη, που εξέτασε την ικανότητα του μέσου ανθρώπου να ασφαλίζει σωστά τους αναπνευστήρες N95 .

Η πιθανή βλάβη από τη χρήση της μάσκας είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς η λογική πολλών ανθρώπων είναι ότι η χρήση μάσκας δεν μπορεί να κάνει κακό, ακόμη και αν είναι αναποτελεσματική. Αυτές οι μελέτες είναι επίσης αποκαλυπτικές. 

Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι οι χρήστες μάσκας έχουν στην πραγματικότητα αυξημένη πιθανότητα ιογενούς λοίμωξης (με την αύξηση να αντιστοιχεί στη διάρκεια της χρήσης). Αυτές οι μελέτες δείχνουν διάφορους πιθανούς παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτό το αποτέλεσμα. 

Αρκετές μελέτες μέτρησαν τα βακτήρια που βρέθηκαν στις ίδιες τις μάσκες, υποδηλώνοντας ότι, ακόμη και αν η βραχυπρόθεσμη χρήση (όπως κατά την επίσκεψη σε έναν ανοσοκατεσταλμένο ασθενή στο νοσοκομείο) μπορεί να είναι ευεργετική, η παρατεταμένη χρήση μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη χρησιμότητα της μάσκας (δείτε εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, και εδώ). 

Άλλες θεωρίες που εξηγούν γιατί μερικές φορές οι μάσκες φαίνεται να παράγουν αυξημένα ποσοστά μόλυνσης, δείχνουν προς τη μειωμένη ανοσοποιητική λειτουργία που προκαλείται από την στέρηση οξυγόνου, η οποία μπορεί επίσης να προκαλέσει επιβλαβείς επιπτώσεις, ιδιαίτερα για τις εγκύους και τους ασθματικούς χρήστες (δείτε εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ και εδώ).

Το θέμα εδώ, δεν είναι να πούμε ότι η μάσκα είναι εντελώς άχρηστη σε κάθε περίπτωση. Η βιβλιογραφία, αντιθέτως, καταδεικνύει εμφατικά ότι η χρησιμότητα των μασκών εξαρτάται από έναν σημαντικό αριθμό παραγόντων – τύπος, εφαρμογή, διάρκεια χρήσης, σκοπός χρήσης, και περιστάσεις – οι οποίοι είναι ουσιαστικά αδύνατον να ληφθούν υπόψη στις δημόσιες πολιτικές περί καθολικής χρήσης τους.

 Η επιστήμη, σε αντίθεση με τις ανόητες κοινοτοπίες με τις οποίες βομβαρδιζόμαστε, δεν απέδειξε ότι η καθολική χρήση μάσκας είναι αποτελεσματική στον περιορισμό των ιών, και αντ ‘αυτού παρείχε ουσιαστικούς λόγους υπέρ του σκεπτικισμού για μια τέτοια πολιτική.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι ακόμη και όταν ανατρέχουμε  στη βιβλιογραφία, τα φαινόμενα μπορεί να απατούν. Μία μελέτη που αποδεικνύει την αποτελεσματικότητα των χειρουργικών μασκών στο ευρύ κοινό, σε αντίθεση με παρόμοιες μελέτες, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι μπορούν να αποτρέψουν την εξάπλωση του ιού. 

Ωστόσο, η εξήγηση της μεθόδου της συγκεκριμένης μελέτης (μια ενότητα που οι ακαδημαϊκοί αναγνώστες παραλείπουν συνήθως εκτός εάν διεξάγουν κάποια παρόμοια έρευνα οι ίδιοι) δηλώνει ότι «Για να μιμηθεί το τι συμβαίνει σε πραγματικές συνθήκες, υπό την παρατήρηση των υπεύθυνων της μελέτης, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να εφαρμόσουν οι ίδιοι τη χειρουργική μάσκα στο πρόσωπό τους, αλλά δόθηκαν οδηγίες για το πώς να φορεθεί σωστά η μάσκα, όταν ο συμμετέχων φορούσε τη μάσκα λανθασμένα.»

Αυτά τα προβλήματα μπορεί να είναι αθώα, αλλά τα κίνητρα των ερευνητών δεν είναι πάντα. Ενώ ορισμένες μελέτες αμφισβητούν τα οφέλη των χειρουργικών μασκών, μια μελέτη του 2015  από το Journal of the Royal Society of Medicine παραδέχτηκε ένα αποκαλυπτικό κίνητρο πίσω από την έρευνα.

 «Λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς του προϋπολογισμού του NHS και τη στρατηγική της μείωσης του κόστους», εξηγεί το άρθρο, αναφερόμενο στο κοινωνικοποιημένο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της Βρετανίας, «εξετάσαμε τη βάση αποδεικτικών στοιχείων πίσω από τη χρήση των χειρουργικών μασκών», καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι «υπάρχει έλλειψη ουσιαστικών τεκμηρίων για την υποστήριξη του ισχυρισμού ότι οι μάσκες προσώπου προστατεύουν είτε τον ασθενή είτε τον χειρουργό από τη μεταδοτική επιμόλυνση.»

Για να είμαστε δίκαιοι προς τους ερευνητές, άλλες μελέτες επιβεβαιώνουν τα ευρήματά τους, αλλά το γεγονός ότι χρειάστηκε ένα διαλυμένο κοινωνικοποιημένο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης για να τεθεί το ερώτημα, δεν είναι κάτι ασήμαντο. 

Δεν καταδεικνύει μόνο τη σχέση μεταξύ κινήτρων και παραδοχών των ερευνητών, αλλά μας θυμίζει επίσης τα προβλήματα που προκύπτουν όταν αφήνουμε έναν κεντρικό σχεδιαστή να διαθέτει κατά το δοκούν τους πόρους της υγειονομικής περίθαλψης (Ποιος θα το πίστευε ότι οι χειρουργικές μάσκες θα συμπεριλαμβάνονταν στο δημόσιο διάλογο για την χρηματοδότηση της υγειονομικής περίθαλψης;).

Οι μελέτες αυτές έχουν επίσης επισημάνει εδώ και πολύ καιρό τις επιβλαβείς και αντιπαραγωγικές επιδράσεις της χρήσης της μάσκας, ενώ και πάλι ποικίλλουν ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες, κάτι που μας οδηγεί στο πιο σημαντικό ζήτημα των διαταγμάτων υπέρ της χρήσης μάσκας.

 Οι περισσότερες αντιρρήσεις δεν αφορούν τις ίδιες τις μάσκες, αλλά την εντολή υποχρεωτικής χρήσης τους, και οι καλά τεκμηριωμένες συνέπειες -όπως η στέρηση οξυγόνου- θα πρέπει να κάνουν τους πάντες επιφυλακτικούς όταν εξετάζουν μια νομική απαίτηση για την υποχρεωτική δημόσια χρήση μάσκας. 

Βλέπουμε ήδη ότι οι περισσότεροι άνθρωποι (όχι μόνο οι αριστεροί) φορούν μάσκες δημοσίως ανεξάρτητα από τις κρατικές εντολές (μερικοί, αναμφίβολα, μόνο για να τους αφήσουν ήσυχους οι πολεμοχαρείς υπέρμαχοι της χρήσης τους), αλλά είναι απολύτως ανεύθυνο και ανήθικο να επιβάλουμε μια τέτοια πρακτική σε οποιονδήποτε.

 

eleytheriagora

***

Συντάκτης: Chris Calton

Ο Chris Calton είναι ερευνητής του Ινστιτούτου Mises και οικονομικός ιστορικός. Είναι συγγραφέας και οικοδεσπότης του podcast Historical Controversies. Δείτε επίσης το κανάλι του στο YouTube εδώ.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του ινστιτούτου Ludwig von Mises