breaking newsΆποψηΚύπρος

2500 χρόνια μετά κι ο Θουκυδίδης είναι παρών!

της  Ευτυχίας Άδωνη

Αυτές τις μέρες η «Αμμόχωστος» έφερε και τον Θουκυδίδη, τον μεγαλύτερο ιστορικό όλων των εποχών στο προσκήνιο, αν και πάντα θα ‘πρεπε να ήταν, ως κτήμα ες αεί! Κυκλοφόρησαν διάφορα κείμενα στο διαδίκτυο. Μίλησαν κάποιοι και για παρερμηνεία του Θουκυδίδη.

Ο διάλογος «Μηλίων – Αθηναίων», που βρίσκεται στο 5ο βιβλίο του έργου του, αποτελεί ίσως το πιο δραματικό επεισόδιο του Πελοποννησιακού Πολέμου, όπου αντιπαραβάλλεται το δίκαιο ενάντια στην ισχύ.

Η Μήλος είναι ένα μικρό νησί που θέλει για τους δικούς της λόγους να διαφυλάξει την ουδετερότητά της κατά τη διάρκεια του πολέμου. Δεν τάσσεται ούτε με την Αθήνα, ούτε με τη Σπάρτη, αν και είναι γνωστό ότι μεροληπτεί υπέρ της Σπάρτης. Ως εκ τούτου γίνεται βορά στη βουλιμία μιας πανίσχυρης ηγεμονίας, της Αθηναϊκής.

Αν και τα πάντα παρερμηνεύονται και άτομα και ομάδες νοηματοδοτούν κατά το δοκούν έννοιες και λέξεις, εντούτοις «Θουκυδίδης» είναι αυτός, όχι «Ευαγγέλιο» (για την παρερμηνεία το λέω).

Διά στόματος των Αθηναίων λοιπόν λέει: όπου η ισχύς και το δίκαιο! Δεν είναι ο στόχος να πω, αν το ενστερνίζεται ο ίδιος. Εξάλλου ο Θουκυδίδης είναι επιστήμονας ιστορικός, παραθέτει ή εκθέτει γεγονότα και καταστάσεις κι ο καθένας ας προβληματιστεί!

Λένε λοιπόν οι Αθηναίοι στους Μηλίους:

«Απ’ ό,τι μπορεί κανείς να εικάσει για τους θεούς κι απ’ ό,τι είναι βέβαιο για τους ανθρώπους, πιστεύουμε ότι και οι θεοί και οι άνθρωποι ακολουθούν πάντα ένα απόλυτο νόμο της φύσης, να επιβάλλουν πάντα την εξουσία τους, αν έχουν τη δύναμη να το επιτύχουν. Τον νόμο αυτό ούτε τον θεσπίσαμε, ούτε τον εφαρμόσαμε εμείς πρώτοι. Τον βρήκαμε να ισχύει και τον ακολουθούμε, όπως θα τον ακολουθούν αιώνια όσοι μας διαδεχτούν και ξέρουμε καλά πως και σεις και οποιοιδήποτε άλλοι, θα κάνατε το ίδιο, αν είχατε τη δύναμή μας».

«Ας συζητήσουμε όμως για το τι είναι δυνατόν να γίνει έχοντας υπόψιν τους πραγματικούς σκοπούς του καθενός και ξέροντας ότι, στις ανθρώπινες σχέσεις, τα νομικά επιχειρήματα έχουν αξία, όταν εκείνοι που τα επικαλούνται είναι περίπου ισόπαλοι σε δύναμη και ότι, αντίθετα ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του κι ο αδύνατος υποχωρεί όσο του το επιβάλλει η αδυναμία του».

Εδώ θέλω να αναφέρω κάτι σχετικό με τους νόμους που λέει ο Καλλικλής στον Γοργία του Πλάτωνα: «η ίδια η φύση δηλώνει πως ο δυνατότερος πρέπει να εξουσιάζει τον πιο αδύνατο και πως οι νόμοι είναι επινόηση των αδυνάτων, για να επιβάλλουν τη θέλησή τους πάνω στους δυνατούς».

Να υπάρχουν οι νόμοι! Βέβαια! Δεν θα καταργηθούν για λόγους που είναι αυτονόητοι. Αλλά ανέκαθεν, απ’ όταν θεσπίστηκαν πόλεις, κάποιοι φωνάζουν για την καταπάτηση και την εφαρμογή των νόμων. Κι αυτοί είναι οι πολλοί και συνεπώς οι αδύνατοι!

Να φωνάζετε όσο θέλετε, να μιλάτε για το δίκαιό σας, να κλαίτε, να ουρλιάζετε, να διαμαρτύρεστε! Δικαιούστε! Ιδίως στις δημοκρατίες!

Μια παρένθεση ήταν αυτή όχι και τόσο άσχετη.

Και οι Μήλιοι λοιπόν απαντούν στους Αθηναίους: «Ξέρετε καλά ότι και μεις θεωρούμε πως είναι εξαιρετικά δύσκολο ν’ αγωνιστούμε εναντίον σας που έχετε τόση δύναμη και σας ευνοεί η τύχη, εάν δεν έχουμε ανάλογες δυνάμεις. Αλλά πιστεύουμε ότι, όσο για την τύχη δεν θα μας τη στερήσουν οι θεοί, γιατί είμαστε δίκαιοι και αντιμετωπίζουμε άδικους. Όσο για την ανεπάρκεια της δύναμής μας, θα μας βοηθήσουν οι σύμμαχοί μας, οι Λακεδαιμόνιοι που είναι αναγκασμένοι να το κάνουν, αν όχι για άλλο λόγο, αλλά επειδή είμαστε φυλετικά συγγενείς τους και από αίσθημα τιμής. Το θάρρος μας λοιπόν δεν είναι τόσο παράλογο, όσο φαίνεται».

Οι παραλληλισμοί και οι συνειρμοί πολύ δυνατοί. Απίστευτα τραγική η ταύτιση 2500 χιλιάδες χρόνια μετά! Κρίμα που δεν αναγνώσαμε λίγο πιο πριν τον Θουκυδίδη! Μπορεί να είχαμε άλλες επιλογές τώρα!

Παράδοση ή καταστροφή

Οι Αθηναίοι έχοντας την ισχύ, στρατοπεδεύουν με τις εκστρατευτικές δυνάμεις τους έξω από τη Μήλο και απροκάλυπτα με θράσος φοβερό ζητούν διάλογο. Ένα διάλογο που δεν πληροί την προϋπόθεση της ισοτιμίας μεταξύ των συνομιλητών.

Επίσης οι Μήλιοι δεν παρουσίασαν τους Αθηναίους πρέσβεις στη συνέλευση του λαού, όπου ίσως να διαμορφωνόταν ένα διαφορετικό σκηνικό. Την τελική απόφαση της σύγκρουσης, λοιπόν, την πήραν οι ταγοί της Μήλου: «Δεν υποτασσόμαστε! Θα πολεμήσουμε με ό,τι αυτό συνεπάγεται!»Αποτέλεσμα ήταν βέβαια η ολοκληρωτική καταστροφή της Μήλου. Οι Μήλιοι είχαν δύο επιλογές: ή να παραδοθούν ή να καταστραφούν! Γόρδιες λύσεις! Οδυνηρές! Κάποτε αναπόφευκτες!

Καμία δεν θέλω!

Αλλά αυτές ήταν για τους Μηλίους!

Οι Μήλιοι αποφάσισαν να καταστραφούν μια κι έξω! Εμείς αργά και σταθερά παραδινόμαστε! Ούτε οι Μήλιοι είπαν «θα καταστραφουμε», ούτε και μεις «θα παραδοθούμε», διότι ενίοτε μας τρομάζουν οι λέξεις. Όμως και τα δύο συμβαίνουν.

Δεν θέλω καμιά απ’ τις δύο «λύσεις». Κι όμως πρέπει να διαλέξω! Αυτές υπάρχουν τη δεδομένη στιγμή! Ανάμεσα σ’ αυτές είχαν να επιλέξουν οι Μήλιοι!

Το μη χείρον βέλτιστον, ας προβληματίσει τον καθένα, αν ισχύει εδώ.

Μεγάλος κι αξεπέραστος ο Θουκυδίδης!

Κι αν η αρχαία τραγωδία διδάσκει πως η ύβρις τιμωρείται, θέλω να το δω πριν καταστραφώ!

Κι αν το παραμύθι, πάλι με χρόνους, με καιρούς πάλι δικά μας θα ‘ναι, με παρηγορεί, τότε ας υποταχτώ!

Διαφορετικά αν με παίρνει, ας ξεκινήσω απ’ το μηδέν. Μόνο τότε θα έχω ελπίδα να με ακολουθεί μια άλλη «Πόλις» κι όχι αυτή του Καβάφη!

* Φιλόλογος

 

ΠΗΓΗ:https://www.philenews.com/f-me-apopsi/paremvaseis-ston-f/article/1040183/2500-chronia-meta-ki-o-thoykydidis-einai-paron

Back to top button