Τη νύχτα της 5ης Ιουνίου, ξεκίνησε η πολυαναμενόμενη “εαρινή” ουκρανική αντεπίθεση, με επιθέσεις προς διάφορες κατευθύνσεις. Πολλοί περίμεναν ότι η Ουκρανία θα σημείωνε σημαντική επιτυχία εξαρχής, λόγω της εκπαίδευσης και οπλισμού που της παρασχέθηκε από τη Δύση. Μετά την πρώτη εβδομάδα μαχών, ωστόσο, η κύρια προσπάθεια των Ουκρανών φαίνεται να βάλτωσε, αν και σημείωσε καθυστερημένα κάποια πρόοδο προς δευτερεύοντες στόχους.
Αν και είναι πολύ νωρίς για να χαρακτηριστεί η επιχείρηση επιτυχημένη ή αποτυχημένη, τα πρώτα σημάδια είναι ανησυχητικά για το Κίεβο. Οι Ουκρανοί ξεκίνησαν τις “επιχειρήσεις διαμόρφωσης” στις αρχές Μαΐου, εξαπολύοντας βαθιές επιθέσεις πίσω από τις ρωσικές γραμμές, στοχεύοντας θέσεις διοίκησης, αποθήκες πυρομαχικών και καυσίμων. Επίσης ξεκίνησαν ή υποστήριξαν εισβολές στο Μπέλγκοροντ για να κρατήσουν τις δυνάμεις της Μόσχας διεσπαρμένες. Ωστόσο, ήταν σαφές πως το πιο πιθανό σημείο επίθεσης ήταν η Ζαπορίζια.
Σκοπός της επίθεσης στη Ζαπορίζια θα ήταν να προωθήσει δυνάμεις νότια μέσω του Τοκμάκ προς Μελιτόπολη και προς την ακτή της Αζοφικής, οπότε ολόκληρη η ρωσική κατοχική δύναμη θα χωριζόταν στα δύο. Ωστόσο, υπήρχε ένα γνωστό πρόβλημα με το σχέδιο: οι Ρώσοι γνώριζαν το διακύβευμα από ενδεχόμενη απώλεια της Μελιτόπολης. Τους τελευταίους έξι μήνες, λοιπόν, δημιούργησαν μια σύνθετη σειρά αμυντικών ζωνών σε όλο το 1.000 χλμ μέτωπο, με την υψηλότερη πυκνότητα αμυντικών ζωνών μεταξύ Ζαπορίζια και Μελιτόπολης. Η ποιότητα της αμυντικής γραμμής ήταν εμφανής στις πρώτες τέσσερις ημέρες της επίθεσης.
Στις 5 Ιουνίου, η αιχμή των ουκρανικών δυνάμεων επιτέθηκε νότια της πόλης Ορίχοβο στην Ζαπορίζια. Οι ρωσικές δυνάμεις δεν αιφνιδιάστηκαν. Οι θέσεις τους αποτελούνταν από μία ζώνη ασφαλείας κατά μήκος της γραμμής επαφής των αντιπάλων και στη συνέχεια από τρεις κύριες γραμμές άμυνας σε βάθος, που καταλήγουν σε αυτόν τον τομέα, με μια άμυνα που μοιάζει με φρούριο στο Τοκμάκ.
Καθώς η ουκρανική αντεπίθεση συνεχίζεται, οι πιο έντονες μάχες διεξάγονται στην περιφέρεια του Ντονέτσκ στο θύλακα Βρεμένκα, κατά μήκος του ποταμού Mokri Yaly στο χωριό Μακαρόβκα, κοντά στα σύνορα με την περιφέρεια Ζαπορίζια. Αν και αντιμετωπίζει έντονες αντιξοότητες, η ουκρανική αντεπίθεση φαίνεται να σημειώνει μικρή πρόοδο, αν και οι Ρώσοι προβάλουν πείσμονα άμυνα.
Οχυρώσεις σοβιετικού τύπου
Τα αμυντικά έργα των Ρώσων είναι εφαρμογή των σοβιετικών εγχειριδίων. Οι Σοβιετικοί όριζαν την άμυνα ως ένα είδος «μάχης δράσης που διεξάγεται με σκοπό την απόκρουση επίθεσης από ανώτερες εχθρικές δυνάμεις, προκαλώντας βαριές απώλειες, με διατήρηση σημαντικών περιοχών εδάφους και δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για μετάβαση σε μια αποφασιστική επίθεση». Αυτή η αντίληψη είναι εμφανής στο πώς η Ρωσία έχει παρατάξει τις δυνάμεις της για να αποκρούσει την ουκρανική αντεεπίθεση.
Η πρώτη περιοχή απέναντι από τους Ουκρανούς είναι η ζώνη ασφαλείας. Εδώ η αποστολή είναι να καθυστερήσει ο ουκρανικός στρατός, να εξαπατηθεί ως προς τις ακριβείς τοποθεσίες της άμυνας, να αποδυναμώσει τους επιτιθέμενους όσο το δυνατόν περισσότερο, αλλά οι αμυνόμενοι να μην εμπλακούν αποφασιστικά. Ακολουθεί η κύρια αμυντική περιοχή. Αποτελείται από πολλαπλές ζώνες τεθωρακισμένων οχημάτων σε απόκρυψη και κάλυψη, χαρακώματα και προετοιμασμένες θέσεις. Αυτή η ζώνη περιλαμβάνει ναρκοπέδια τα οποία έχουν σχεδιαστεί για να διοχετεύουν τα εχθρικά τεθωρακισμένα σε προκαθορισμένες ζώνες πυρός, όπου το πυροβολικό είναι έτοιμο να πλήξει τους επιτιθέμενους εάν βαλτώσουν, προσπαθώντας να καθαρίσουν τα ναρκοπέδια.
Πιθανότατα, όπως έχουμε δει και από φωτογραφίες, έχουν πολλαπλές ζώνες ισχυρών σημείων, φράγματα με “δόντια δράκου” και ναρκοπέδια παντού. Σίγουρα μεταξύ αυτών των ζωνών η Ρωσία έχει κρύψει μονάδες τεθωρακισμένων μεγέθους που θα επιδιώξουν να σπρώξουν ουκρανικά άρματα μάχης και τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού σε γνωστές τοποθεσίες, με σκοπό στη συνέχεια να κάνουν ελιγμούς για να τα χτυπήσουν στα πλευρά με απευθείας πυρά από άρματα, αντιαρματικούς πυραύλους, πυροβολικό και drones.
Ισχυρή ρωσική άμυνα
Η Ουκρανία έχασε σημαντικό εξοπλισμό για εκκαθάριση ναρκοπεδίων τις πρώτες τρεις ημέρες των επιχειρήσεων στον τομέα Ορίχοβο στη ρωσική ζώνη ασφαλείας. Τα ναρκοπέδια που οι Ουκρανοί θα συναντήσουν στις κύριες αμυντικές ζώνες είναι πολύ πιο πυκνά, όπως και τα πυρά. Οι Ρώσοι χρησιμοποιούν ειδικούς εκτοξευτές για διασπορά ναρκών από αποστάσεις χιλιομέτρων. Με λιγότερα μέσα μηχανικού πλέον, δεν είναι σαφές πώς οι Ουκρανοί θα μπορέσουν να διεισδύσουν σε πολλαπλές αμυντικές ζώνες.
Μέχρι στιγμής, δεν έχουν ακόμη διασπάσει την πρώτη ζώνη της κύριας γραμμής άμυνας. Σύμφωνα με ανεπίσημες ρωσικές πηγές, η Ουκρανία έχει εμπλέξει μόνο οκτώ από τις 24 ταξιαρχίες που είναι διαθέσιμες γι’ αυτήν την επίθεση. Το πρόβλημα είναι ότι ο μεγάλος όγκος της ρωσικής άμυνας βρίσκεται πίσω από την πρώτη γραμμή και αυτό θα δυσχεράνει πολύ τις ουκρανικές προσπάθειες..
Οι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι σχολιαστές υποτιμούν τη ρωσική άμυνα γι’ αυτό έχουν μεγάλες προσδοκίες για το τι μπορεί να πετύχει το Κίεβο. Πολλοί δυτικοί σχολιαστές, υποστηρίζουν ότι οι μέχρι τώρα κινήσεις είναι απλώς τα εναρκτήρια λακτίσματα, όπου οι Ουκρανοί επιδιώκουν να παραπλανήσουν για το που θα εκδηλωθεί η πραγματική κύρια επίθεσή τους. Τα πράγματα, όμως, δεν φαίνεται να πηγαίνουν πολύ καλά γι’ αυτούς και ο λόγος δεν είναι μόνο η δύναμη και η οργάνωση της ρωσικής άμυνας, αλλά και η απόδοση των Ουκρανών στην επίθεση.
Μετά την πρώτη εβδομάδα
Η ουκρανική αντεπίθεση αντιμετώπιζε προβλήματα από την πρώτη της κίνηση, κάτι που δεν προκαλεί έκπληξη. Το Κίεβο ξεκίνησε αυτή την επιχείρηση με περιορισμένη επιθετική αεροπορική ισχύ, περιορισμένη αεράμυνα, ανεπαρκείς ποσότητες βλημάτων πυροβολικού και μια δύναμη που είναι εξοπλισμένη με ένα αχταρμά σύγχρονων και απαρχαιωμένων αρμάτων. Επίσης είναι στελεχωμένη από ένα μείγμα στρατευσίμων χωρίς μάχιμη εμπειρία και μερικούς αξιωματικούς και άνδρες με βασική εκπαίδευση από το ΝΑΤΟ. Όλες αυτές οι ελλείψεις φάνηκαν από την αρχή.
Λίγο πριν ξεκινήσει η επίθεση, η Washington Post δημοσίευσε άρθρο για τη νεοσύστατη ουκρανική 47η Ταξιαρχία. Αυτή η μονάδα είχε δημιουργηθεί για να είναι η εμπροσθοφυλακή της επίθεσης και στελεχώθηκε με νεαρούς αξιωματικούς που είχαν εμπειρία μάχης, είχαν λάβει εκπαίδευση από το ΝΑΤΟ και ήταν «οπλισμένη με δυτικά όπλα, συμπεριλαμβανομένων οχημάτων μάχης πεζικού Bradley». Η 47η Ταξιαρχία καταστράφηκε από την αρχή, χωρίς καν να περάσει τη ρωσική ζώνη ασφαλείας.
Οι ουκρανικές μονάδες επανέλαβαν πολλά από τα λάθη των Ρώσων κατά τις πρώτες επιθετικές τους ενέργειες τον Φεβρουάριο και Μάρτιο του 2022. Συγκέντρωσαν τεθωρακισμένα οχήματα, με αποτέλεσμα να γίνουν εύκολοι στόχοι για το ρωσικό πυροβολικό. Αμερικανικά οχήματα μάχης Bradley, MRAP και τεθωρακισμένα οχήματα M113, γερμανικά άρματα μάχης Leopard 2 και μια ποικιλία άλλων οχημάτων έπεσαν σε ναρκοπέδια, δέχθηκαν επιθέσεις από ρωσικά drones Lancet και άλλα καταστράφηκαν από πυρά πυροβολικού.
Μία από τις ανεξήγητες απουσίες από την ουκρανική πλευρά ήταν τα drones. Από την αρχή του πολέμου οι Ουκρανοί πρωτοστάτησαν στη χρήση οπλισμένων και αναγνωριστικών drones, αλλά πλέον δεν είναι εμφανής η χρήση τους. Τις τελευταίες μέρες υπήρξαν κάποιες αναρτήσεις από βίντεο πληγμάτων με drones. Κάποιες αναφορές δείχνουν ότι η Ρωσία έχει κάνει μια ανακάλυψη στην ικανότητα ηλεκτρονικού πολέμου και έχει καθηλώσει τα ουκρανικά drones. Τα ρωσικά αεροσκάφη και τα επιθετικά ελικόπτερα συνεχίζουν να παίζουν ρόλο σε αυτές τις μάχες. Η Ουκρανία δεν έχει αρκετή αεράμυνα για να καλύψει το δυτικό τμήμα της χώρας και να προστατεύσει ολόκληρη τη γραμμή του μετώπου, σε αντίθεση με την Ρωσία που εμποδίζει την ουκρανική Αεροπορία να παίξει κάποιον ρόλο.
Ουκρανική αντεπίθεση και Ζελένσκι
Η ουκρανική δύναμη κρούσης μειώθηκε από την απώλεια ταξιαρχιών που θυσιάστηκαν στην άκαρπη άμυνα του Μπαχμούτ. Σε τακτικό επίπεδο, η Ουκρανία εμπλέκεται με μικρές μονάδες που αποτελούνται από άρματα, τροχοφόρα οχήματα και θωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού. Βλέπουμε μονάδες μεγέθους λόχου να επιτίθενται χωρίς συντονισμό και με μικρή αμοιβαία υποστήριξη. Αυτό επιτρέπει στη Ρωσία να εστιάζει σε μια μικρή οουκρανική ομάδα κάθε φορά.
Η Ουκρανία έχει αποφύγει να συγκεντρώσει τις δυνάμεις της σε έναν τομέα για να προσπαθήσει να συντρίψει την εκεί ρωσική άμυνα. Αντιθέτως, έχει απλώσει τις δυνάμεις της σε πολλά σημεία επίθεσης. Αυτό επαναλαμβάνει το ρωσικό λάθος στην αρχική εισβολή: εξάπλωσε τις δυνάμεις σε πολλούς άξονες προέλασης, μη έχοντας ικανή δύναμη σε κανέναν.