breaking newsΆποψηΥΓΕΙΑ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Όταν οι «ειδικοί» μιλούν…

Ένα βασικό αξίωμα στην επιστημονική μέθοδο είναι ότι όλοι σφάλλουν, ακόμα και οι ειδικοί. Αυτό διαπιστώθηκε και στην τρέχουσα κρίση του covid-19

 

Γράφει ο Ανδρέας Ζουρδός

Το ευρύ κοινό έχει την τάση να εξιδανικεύει ανθρώπους που παρουσιάζονται ως ειδικοί και τείνει να τους θεωρεί παντογνώστες. Αυτή η τακτική δημιουργεί ένα αίσθημα ασφάλειας. Σταδιακά η κοινή γνώμη επαναπαύεται, κανένα θέμα δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σκέψη αν οι ειδικοί έχουν αποφανθεί για αυτό. Όμως, οι ειδικοί δεν είναι θεοί. Η ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα ειδικών που έσφαλαν μεγαλειωδώς.

Το πιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του Τροφίμ Λυσένκο επί Σοβιετικής Ένωσης. Ο Λυσένκο κατείχε τη θέση του διευθυντή του Ινστιτούτου της Γενετικής στην Ακαδημία των Επιστημών. Ανελίχθηκε την ίδια περίοδο με τον Ιωσήφ Στάλιν, και απέκτησε το status του ειδικού.

Ο Λυσένκο ισχυριζόταν ότι η σίκαλη θα μπορούσε να μετατραπεί σε σιτάρι και και το σιτάρι σε κριθάρι, ενώ μετέπειτα τα ζιζάνια θα μπορούσαν να μετατραπούν αυθόρμητα σε κόκκους τροφής. Πειράματα με παταγώδη αποτυχία παρουσιάστηκαν ως τρομερές επιτυχίες. Υποσχέσεις για αύξηση της παραγωγής στη γεωργία δεν εκπληρώθηκαν ποτέ.

Ο Λυσένκο και τα μεγαλεπίβολα σχέδια του ευθύνονται για το λιμό που επικράτησε στη Σοβιετική Ένωση και σκότωσε εκατομμύρια ανθρώπους. Οι ιδέες του υιοθετήθηκαν από την επίσης κομμουνιστική Κίνα, με τραγικά αποτελέσματα.

Την περίοδο 1959-1962, κατά τον Μεγάλο Κινέζικο Λιμό πέθαναν πάνω από 15 εκατομμύρια άνθρωποι. Παρά την αποτυχία των ιδεών του, ο Λυσένκο δεν ανεχόταν αντίθετες απόψεις. Τουλάχιστον 3000 αντιφρούνουντες βιολόγοι φυλακίστηκαν,ή εκτελέστηκαν. Το καθεστώς του Στάλιν στήριζε τον ειδικό, και ο ειδικός στήριζε το καθεστώς.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ιερό τοτέμ της επιστήμης, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο οποίος εξήρε τον σοσιαλισμό αλλά και συγκεκριμένα τον Λένιν, τον σχεδιαστή των πρώτων στρατοπέδων συγκέντρωσης στην ανθρωπότητα, όπου εκατομμύρια έχασαν τη ζωή τους. Ο Αινσταιν έσφαλε και σε άλλα ζητήματα που δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ευφυία ή σπουδές για να εντοπιστούν, αφού παντρεύτηκε τη πρώτη του εξαδέλφη.

Παρόμοια περίπτωση αποτελεί και ο Ισαάκ Νεύτωνας. Όσο ιδιοφυής και αν ήταν, ο Νεύτωνας είχε μία ιδιαίτερη εμμονή, πίστευε πως υπάρχει κρυμμένο νόημα στις σελίδες της Βίβλου, όπως πίστευε πως αν ήξερε τις διαστάσεις του ναού του Σολομώντα, θα μπορούσε να προβλέψει την ημερομηνία της Αποκάλυψης.

Πιο πρόσφατα, την 1η του Απρίλη του 2020, ένας Έλληνας καθηγητής, σχεδόν έφερε την Αποκάλυψη. Ο λόγος είναι για τον καθηγητή Πληροφορικής του ΜΙΤ, Κωνσταντίνο Δασκαλάκη.

Ο καθηγητής Πληροφορικής διατύπωσε πως αν η κυβέρνηση δεν είχε επιβάλλει τη καραντίνα, θα είχαμε 500.000 νεκρούς! Κανείς δε μπήκε στο κόπο να τον ρωτήσει πώς προέκυψε αυτό το άπιαστο νούμερο.Χρησιμοποιήθηκε κάποιο μαθηματικό μοντέλο; Κάποια μυστική εξίσωση στην οποία το ευρύ κοινό δεν έχει πρόσβαση και έχει μόνο εκείνος;

Οι 500.00 νεκροί, αποδείχτηκε πως μπορούσε να είναι πρωταπριλιάτικο αστείο.

Ενδεικτικά στις ΗΠΑ με πληθυσμό 330 εκατομμύρια, οι νεκροί είναι 167.000. Δημοσιεύματα με τις δηλώσεις του πλημμύρισαν το διαδίκτυο και πιθανότατα έσπειραν τον πανικό αλλά και την τυφλή υπακοή σε αποφάσεις της κυβέρνησης. Και ενώ έχουν περάσει 4 μήνες μετά από αυτή τη δήλωση και 10 εβδομάδες μετά τη λήξη της καραντίνας, ενώ τα κρούσματα αυξάνονται μέρα με την μέρα, οι νεκροί περιορίζονται στους 214 συνολικά.

Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός πως οι νεκροί είναι σαφώς λιγότεροι στην περίοδο μετά τη καραντίνα, 34 για την ακρίβεια ως τις 12 Αυγούστου, ενώ στην καραντίνα έφτασαν τους180. Όπως και να έχει, η άποψη του κυρίου Δασκαλάκη όχι μόνο έτυχε ευρείας αποδοχής αλλά ποτέ δεν αναθεωρήθηκε από τον ίδιο, ως όφειλε.

Στο ίδιο αποκαλυπτικό μήκος κύματος και ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας στο London School of Economics, Ηλίας Μοσιαλός, ο οποίος στα τέλη του Μαρτίου δήλωσε πως «ισως χρειαστούμε 55.000 αναπνευστήρες».

Και σε αυτή τη περίπτωση ο κος Μοσιαλός δεν αποκάλυψε βάσει ποιών μαθηματικών τύπων ήρθε σε αυτό το νούμερο. Όσοι διαπίστωσαν πως το νούμερο των 55.0000 αναπνευστήρων δεν προκύπτει από πουθενά καταγγέλθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως άνθρωποι που φθονούν την αριστεία. Ακόμα και αν είναι έτσι, ακόμα και αν όλοι είναι κακοπροαίρετοι και φθονούν την αριστεία του κυρίου Μόσιαλου, το ερώτημα από πού προέκυψε η ανάγκη για 55.000 αναπνευστήρες παραμένει.

Ένα βασικό αξίωμα στην επιστημονική μέθοδο είναι ότι όλοι σφάλλουν, ακόμα και οι ειδικοί. Δεν χρειάζεται να είσαι μαθηματικός για να πεις πως 1+1=2, ούτε διατροφολόγος για να πεις ότι η μπανάνα είναι φρούτο και δε χρειάζεται να είσαι οικονομολόγος για να καταλάβεις ότι η Ελλάδα εξαρτάται άμεσα απ’ ότι έχει να κάνει με τον τουρισμό, είτε αυτό είναι ξενοδοχεία, είτε είναι εστιατόρια ή μπαρ.

Οπότε το να σνομπάρουμε κάποιον επειδή απλά λέει τη γνώμη του και δεν είναι καθηγητής στο ΜΙΤ όχι μόνο είναι άκρως αντιεπιστημονικό, αλλά δε μας βοηθάει να σκεφτούμε. Είναι επίσης σημαντικό να θυμόμαστε πως οτιδήποτε έχει ειπωθεί άνευ αποδείξεων, από οποιονδήποτε, μπορεί να διαψευστεί χωρίς αποδείξεις ξανά από οποιονδήποτε.

Όταν μία κοινωνία δείχνει τυφλή εμπιστοσύνη σε οποιονδήποτε, στην ουσία κλείνει τα μάτια, σταματά να σκέφτεται. Ακόμα και η αριστεία, αν είναι αυθεντική, πρέπει όχι μόνο να ανέχεται αλλά να απαντά στη κριτική, ακόμα και σε ότι θεωρεί θεωρίες συνομωσίας.

Όσοι περισσότεροι είναι σε επαγρύπνηση και σκέφτονται σε μία κοινωνία, τόσο μικρότερο το συνολικό ρίσκο. Όπως και να έχει, οι εντυπωσιακές προβλέψεις πρέπει πάντα να συνοδεύονται από εξίσου εντυπωσιακές αποδείξεις.

Ειδικά, όταν βάσει αυτών των στοιχείων λαμβάνονται αποφάσεις άσκησης επιθετικής βίας από τα κράτη και όταν καταστρέφονται οικονομίες και ανθρώπινες ζωές. Καμιά φορά η θεραπεία μπορεί να είναι χειρότερη από την ασθένεια, ασχέτως των καλοπροαίρετων προθέσεων των «ειδικών» και των κυβερνήσεων.

***

Ο Ανδρέας Ζουρδός είναι ιδρυτής του site metavolismos.com. Βρείτε τον στο facebook

eleytheriagora
Back to top button