Η Ρωσία έχει ρίξει στο μέτωπο των επιχειρήσεων στην Ουκρανία τα υπερσύγχρονα όπλα laser που διαθέτει. Κατά την ομιλία του στο Ανατολικό Οικονομικό Φόρουμ τον Σεπτέμβριο 2023 ο Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin ανακοίνωσε ότι η Μόσχα εργάζεται πάνω σε «όπλα που βασίζονται σε νέες φυσικές αρχές» που «θα διασφαλίσουν την ασφάλεια οποιασδήποτε χώρας στο μέλλον».
Παρόλο που ο Ρώσος πρόεδρος δεν διευκρίνισε ποια μοντέλα καινοτόμων όπλων εννοούσε, Ρώσοι στρατιωτικοί παρατηρητές τόνισαν πως ο Putin αναφερόταν σε laser και εξοπλισμό υψηλής ενέργειας, βασισμένο στη φυσική.
Πράγματι, την 1η Μαρτίου 2018, ο Putin είχε αναφέρει το όπλο laser της Ρωσίας για αεράμυνα και αντιδορυφορικό πόλεμο, το Peresvet, κατά την ομιλία του στην Ομοσπονδιακή Συνέλευση.
Το Peresvet, που πήρε το όνομά του από έναν Ορθόδοξο πολεμιστή μοναχό του Μεσαίωνα τον Alexander Peresvet, δοκιμάστηκε από τις Ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις τον Δεκέμβριο του 2018.
Το 2019 τα όπλα αυτά είχαν επιβεβαιώσει τα μοναδικά χαρακτηριστικά τους, μαζί τους υπερηχητικούς πυραύλους Kinzhal.
Το Zadira
Τον Μάιο του 2022, ένα άλλο ρωσικό όπλο laser το Zadira αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης στην Ουκρανία για να καταρρίψει ουκρανικά drones.
«Ναι, τα πρώτα δείγματα χρησιμοποιούνται ήδη», είπε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Yuri Borisov σε ρωσικό τηλεοπτικό δίκτυο. «Οι φυσικοί μας έχουν αναπτύξει και τώρα παράγουν μαζικά συστήματα laser».
Το Zadira έγινε γνωστό στο κοινό κατά τη διάρκεια του διεθνούς στρατιωτικού-τεχνικού φόρουμ ARMY-2017.
Εκείνη την εποχή, το ρωσικό υπουργείο Άμυνας και το Ρωσικό Ομοσπονδιακό Πυρηνικό Κέντρο υπέγραψαν σύμβαση για την εκτέλεση εργασιών ανάπτυξης (Ε&Α) στο λεγόμενο Zadira-16.
Τι είναι το σύστημα laser Peresvet;
Ενώ οι πληροφορίες και τα τεχνικά χαρακτηριστικά των όπλων laser της Ρωσίας καλύπτονται από πέπλο μυστικότητας, είναι γνωστό ότι το Peresvet είναι μια στρατηγική πλατφόρμα laser που έχει σχεδιαστεί για να απενεργοποιεί εχθρικά διαστημόπλοια σε υψόμετρα έως και 1.500 χιλιόμετρα.
Ωστόσο, ένα laser με αρκετή ισχύ για να τυφλώνει δορυφόρους θα πρέπει επίσης να είναι ικανό να χτυπήσει αεροσκάφη στη στρατόσφαιρα, σύμφωνα με διεθνείς στρατιωτικούς παρατηρητές.
Οι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι μπορεί επίσης να «κάψει» τον εξοπλισμό αναγνωριστικών αεροσκαφών και μη επανδρωμένων αεροσκαφών και με ορισμένες τροποποιήσεις, ακόμη και να τα καταστρέψει σε κοντινή απόσταση.
Οι ειδικοί έχουν επιπρόσθετα επισημάνει ότι το Peresvet χρησιμοποιείται για να καμουφλάρει τις θέσεις εκτόξευσης των διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων RS-24 Yars.
«Αντικειμενικά, μόνο ένα σύστημα laser, το Peresvet, βρίσκεται σε υπηρεσία και επιχειρεί», είπε στο Sputnik ο Yuri Knutov, στρατιωτικός ιστορικός και διευθυντής του Μουσείου των Δυνάμεων Αεράμυνας.
«Πρόκειται για ένα αρκετά μεγάλο laser. Τα χαρακτηριστικά του δεν αποκαλύπτονται.Μπορεί κανείς μόνο να υποθέσει, με βάση το μέγεθός του, ότι αυτό το laser είναι ικανό να τυφλώνει δορυφόρους και να επηρεάζει μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα και πυραύλους cruise. Και, ίσως, αεροσκάφη και ελικόπτερα.
Σε κάθε περίπτωση, αυτό το laser είναι μέρος των κινητών χερσαίων συστήματα που αποτελούν μέρος των στρατηγικών πυραυλικών δυνάμεων», σημείωσε. Αυτά είναι τα περίφημα συστήματα Yars.
Τον Δεκέμβριο του 2020, ο στρατηγός Sergei Karakaev, διοικητής των Στρατηγικών Πυραυλικών Δυνάμεων, αποκάλυψε ότι το Peresvet είχε ήδη δοκιμαστεί για την κάλυψη κινητών συστημάτων εδάφους στις μάχιμες περιπολίες τους.
Το όπλο laser δεν επιτρέπει στους αναγνωριστικούς δορυφόρους να προσδιορίσουν τις ακριβείς συντεταγμένες των κινητών συστημάτων βαλλιστικών πυραύλων της Ρωσίας που επιχειρούν.
Πώς χρησιμοποιείται το Zadira στην Ουκρανία;
Ενώ το Peresvet «τυφλώνει» τα συστήματα του εχθρού, το Zadira τα καίει.
Το όπλο μπορεί να χτυπήσει ένα μη επανδρωμένο εναέριο όχημα (UAV) σε απόσταση έως και 5 χιλιόμετρα.
Κατά τη διάρκεια της δοκιμής, ένα drone που πετούσε 5 χιλιόμετρα μακριά χτυπήθηκε από το Zadira και κάηκε μέσα σε πέντε δευτερόλεπτα.
«Το συγκρότημα Zadira της Ρωσίας χρησιμοποιείται ήδη», είπε ο Knutov. «Είναι ικανό να λειτουργεί σε μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα. Τέτοια συστήματα εγκαθίστανται, κατά κανόνα, στην πλατφόρμα ενός τεθωρακισμένου αυτοκινήτου, επομένως έχουν κάποια προστασία από εχθρικά πυρά. Ταυτόχρονα, είναι αθόρυβα.
Τεχνολογικά πολύπλοκο και άτρωτο όπλο
Η ακτίνα laser είναι αόρατη, μόνο σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας εμφανίζεται μια ακτίνα laser να διαπερνά τον ουρανό. Στην πραγματικότητα, η ακτίνα laser είναι αόρατη, η ταχύτητά της είναι ίση με την ταχύτητα του φωτός, επομένως ο στόχος πλήττεται ακαριαία.
Το κόστος μίας τέτοιας δέσμης laser είναι εξαιρετικά χαμηλό σε σύγκριση με τους αντιαεροπορικούς πυραύλους.
Το Zadira προορίζεται ειδικά για τη ζώνη μιας ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης, για την καταπολέμηση drones, κυρίως τύπου αεροσκάφους αλλά και άλλων.
Και για να καταστραφεί ένα τέτοιο drone, φυσικά, χρειάζεται ένα συγκεκριμένο σύστημα καθοδήγησης
Επομένως, υπάρχει ένας οπτικο-ηλεκτρονικός σταθμός, ανιχνεύει το drone, το θέτει σε αυτόματη παρακολούθηση. Στη συνέχεια το laser «ανάβει» και κυριολεκτικά καίει το drone.
Εάν η ακτίνα laser χτυπήσει τη βιντεοκάμερα καίγεται σε ένα με δύο δευτερόλεπτα. Και πάλι, το drone χάνει τις δυνατότητές του.
Το Zadira βοηθά στην καταπολέμηση των εχθρικών drones και τα ρωσικά συστήματα αεράμυνας δεν χρειάζεται να χρησιμοποιήσουν πανάκριβους πυραύλους μικρού και μεσαίου βεληνεκούς.
Παρόλο που τα όπλα laser είναι ένα τεχνολογικά πολύπλοκο προϊόν, το κόστος της βολής τους είναι σημαντικά χαμηλότερο από αυτό ενός αντιαεροπορικού πυραυλικού συστήματος (SAM). Επιπλέον, η ακτίνα laser φτάνει σχεδόν αμέσως στον στόχο και δεν μπορεί να αναχαιτιστεί.
Ποια άλλα όπλα laser έχει η Ρωσία στην εργαλειοθήκη της
Εκτός από τους Zadira και τους Peresvet, οι Ρώσοι στρατιωτικοί έχουν αναφερθεί και στο σχέδιο Luchezar. Το πολλά υποσχόμενο κινητό σύστημα λέιζερ μικρού μεγέθους έχει σχεδιαστεί για να εξουδετερώνει συσκευές αναγνώρισης που περιέχουν μήτρες CCD καταστρέφοντάς τες αποτελεσματικά.
Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτού του συστήματος laser είναι ο φακός του, ο οποίος του επιτρέπει να καταστρέφει τον εξοπλισμό επιτήρησης, σύμφωνα με το ρωσικό υπουργείο Άμυνας.
Laser και στα αεροσκάφη
Εξάλλου τα στρατηγικά, τακτικά και στρατιωτικά αεροσκάφη της Ρωσίας θα είναι επίσης εξοπλισμένα με συστήματα laser για να προστατεύονται από χτυπήματα με πυραύλους εδάφους-αέρος και αέρος-αέρος.
Καλά ενημερωμένη πηγή αποκάλυψε στο Sputnik ότι η Ρωσία πραγματοποίησε επιτυχείς δοκιμές πεδίου ενός όπλου laser, κατά τις οποίες κατέστρεψε πολλά drones διαφόρων τύπων.
Σύμφωνα με την πηγή, το ρωσικό όπλο laser καίει τις αεροδυναμικές επιφάνειες των UAV ή το σώμα τους μαζί με τον εποχούμενο εξοπλισμό.
«Ένα ανώνυμο σύμπλεγμα laser επιδείχθηκε επίσης στο ARMY-2023», επεσήμανε ο Knutov. «Οι δυνατότητές του και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του δεν προσδιορίστηκαν. Αυτό το σύστημα laser έχει σχεδιαστεί για να καταπολεμά μόνο μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα. Πιθανώς και για να καταστρέψει ορισμένα άλλα ιπτάμενα αντικείμενα, όπως πύραυλοι cruise, που μπορούν να βρίσκονται στην πληγείσα περιοχή για σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα χρόνο, δηλαδή περίπου 5 δευτερόλεπτα.
Πρώτα απ ‘όλα, βέβαια, αυτό το συγκρότημα λειτουργεί σε drones. Αποτελείται από δύο οχήματα, το δεύτερο έχει ένα αυτόματο αντιαεροπορικό πυροβόλο, το οποίο είναι ικανό να καταστρέψει drones εάν ο καιρός είναι κακός ή το σύμπλεγμα laser δεν έχει ανταπεξέλθει στο έργο του.
Δηλαδή, πλήττει το drone, αλλά το drone συνεχίζει να πετάει. Σε κάθε περίπτωση, δεν έχει υπάρξει ακόμη καμία πληροφορία για την επιχειρησιακή έναρξη αυτών των συστημάτων».
Έχουν άλλες χώρες όπλα laser;
Τα πλεονεκτήματα των όπλων laser έχουν διερευνηθεί από πολλά ξένα κράτη, υπογράμμισε ο Knutov.
«Τέτοιες δοκιμές έχουν πραγματοποιηθεί στις ΗΠΑ. Και η Τουρκία έχει πλέον εισέλθει στο στάδιο των δοκιμών και το Ηνωμένο Βασίλειο τα δοκιμάζει επίσης. Το Ισραήλ έχει ένα σύστημα laser που αποτελεί μέρος του Iron Dome. Αλλά, αν κρίνουμε από τις αναφορές, το ισραηλινό laser μάχης δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ αποτελεσματικά ενάντια σε πυραύλους», τόνισε ο ειδικός.
«Είναι πρόωρο να μιλήσουμε για βρετανικά και αμερικανικά επιτεύγματα. Γιατί; Αν ρίξουμε μια ματιά στις δοκιμές τους, είναι επιτυχημένες. Αλλά αν θέλετε να δείτε τα πραγματικά αποτελέσματα κατά τη διάρκεια πολεμικών επιχειρήσεων ή κατά τη διάρκεια τοπικών συγκρούσεων, δεν υπάρχουν τέτοιες πληροφορίες Αυτό υποδηλώνει ότι αυτά τα όπλα είναι ακόμα ακατέργαστα και ημιτελή», συνέχισε ο Knutov.
Το Πεντάγωνο ξοδεύει περίπου 1 δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως για την ανάπτυξη όπλων laser – γνωστά και ως όπλα «κατευθυνόμενης ενέργειας», σύμφωνα με τις αμερικανικές αρχές.
Αναφέρθηκε τον Ιανουάριο του 2022 ότι το πρώτο σετ οχημάτων μάχης Stryker είναι εξοπλισμένα με όπλα laser 50 κιλοβάτ και θα υποβληθούν σε δοκιμές πεδίου μετά την αποστολή τους σε μονάδα στρατιωτών του στρατού στο Φορτ Σιλ της Οκλαχόμα.
Αν και η Υπηρεσία Πυραυλικής Άμυνας των ΗΠΑ άφησε να εννοηθεί στα μέσα Αυγούστου 2023 ότι «η τεχνολογική ωρίμανση εξελίσσεται», ο αμερικανικός Τύπος αναφέρει πως πολλά έχουν χαθεί στο πλαίσιο των δοκιμών.
Από το 2019, οι αμυντικοί γίγαντες Northrop Grumman, Raytheon και Lockheed Martin προσπαθούν να αποσπάσουν τα προσοδοφόρα συμβόλαια του Πενταγώνου για την παραγωγή όπλων laser.
Τα πλεονεκτήματα και τα…προσωρινά μειονεκτήματα
«Τα όπλα laser σάς επιτρέπουν να χτυπήσετε έναν στόχο σχεδόν αμέσως, σε μεγάλη απόσταση, και να το κάνετε σιωπηλά», εξήγησε ο Knutov.
Ταυτόχρονα, η δέσμη laser είναι αρκετά φθηνή ως προς το κόστος της, σημείωσε ο ειδικός, προσθέτοντας ότι αυτή η αναλογία θα λειτουργήσει πλήρως όταν η τεχνολογία χρησιμοποιηθεί ευρέως.
Σύμφωνα με τον Knutov, επί του παρόντος, η στρατιωτική τεχνολογία laser βρίσκεται ακόμη στα αρχικά της στάδια. «Τα όπλα laser εξακολουθούν να έχουν μειονεκτήματα», τόνισε.
«Στην ομίχλη, στη βροχή ή τη συννεφιά, τα laser είναι λιγότερο αποτελεσματικά, αν μιλάμε για μεγάλης εμβέλειας όπλα. Ωστόσο, έχουν εμφανιστεί laser που μπορούν να περάσουν μέσα από σύννεφα ή ομίχλη με ελάχιστες απώλειες».
Το γερμανικό πείραμα φέρνει επανάσταση
«Όσο για τη βροχή, το πρόβλημα παραμένει σοβαρό. Το κύριο επίτευγμα που έγινε στη Δύση –είναι δύσκολο να πούμε πόσο αντικειμενικό και αληθινό είναι– αλλά πριν από ένα χρόνο υπήρχαν πληροφορίες ότι σε ένα γερμανικό πανεπιστήμιο, αν δεν κάνω λάθος, στο Wurzburg, οι επιστήμονες κατάφεραν να συνδυάσουν 10 ακτίνες laser σε μία.
Και έτσι, αντί για ένα βιομηχανικό laser 30 κιλοβάτ, πέτυχαν μια ενιαία δέσμη με ισχύ 300 κιλοβάτ. Είναι πολύ σοβαρό. Μια τέτοια δέσμη, φυσικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο ενάντια σε drones ή πυραύλους cruise ή αεροσκαφών, αλλά ακόμη και εναντίον τεθωρακισμένων οχημάτων».
Ωστόσο, μια πραγματική ανακάλυψη θα επέλθει όταν η ισχύς μιας δέσμης laser υπερβεί το ένα μεγαβάτ, σύμφωνα με τον Knutov.
Ένα τέτοιο όπλο θα μοιάζει με βλήμα πυροβολικού. Σημασία έχει πάντως ότι τα όπλα laser είναι το νέο μεγάλο κεφάλαιο, που ανοίγει στο βιβλίο της στρατιωτικής τεχνολογίας.