Σε αυτή τη σειρά, θα εξερευνήσουμε τα αόρατα αλλά και πανταχού παρόντα ηλεκτρομαγνητικά πεδία που έχουν κατακλύσει τον κόσμο μας, από τα κοινά οικιακά ηλεκτρονικά έως το 5G, και τις πιθανές επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη υγεία.

Από τότε που η Motorola παρουσίασε το πρώτο ασύρματο τηλέφωνο χειρός στις αρχές της δεκαετίας του 1970, τα κινητά τηλέφωνα και οι ασύρματες συσκευές έχουν εδραιωθεί στη ζωή μας. Έχουν εξελιχθεί από το να επιτρέπουν τη βασική αποστολή γραπτών μηνυμάτων στο να μας επιτρέπουν να επεξεργαζόμαστε βίντεο και να χρησιμοποιούμε επιχειρηματικό λογισμικό.

Τα δίκτυα τηλεπικοινωνιών, που χρησιμοποιούν ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία για τη μετάδοση πληροφοριών, έχουν επίσης προχωρήσει από το πλέον ανενεργό 1G, το οποίο υποστήριζε μόνο φωνητικές κλήσεις, στο 5G και τις μεταφορές δεδομένων υψηλής ταχύτητας.

Ωστόσο, παράλληλα με αυτές τις εξελίξεις, έχουν προκύψει ανησυχίες σχετικά με πιθανές επιπτώσεις στην υγεία, με το 5G να είναι ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο, εν μέρει λόγω της μεγαλύτερης πυκνότητας των απαιτούμενων πύργων μετάδοσης.

Ενώ οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών καιοι ρυθμιστικοί φορείς υποστηρίζουν ότι κανένα επιστημονικό στοιχείο δεν συνδέει την ακτινοβολία των κινητών τηλεφώνων με προβλήματα υγείας, οι ειδικοί επισημαίνουν την επιστημονική έρευνα που αποκαλύπτει μια σειρά από επιβλαβείς φυσιολογικές συνέπειες από την έκθεση σε αυτήν.

Το 2017, 180 επιστήμονες και γιατροί ζήτησαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση να πραγματοποιήσει μια ανεξάρτητη αξιολόγηση των πιθανών κινδύνων για την υγεία, που συνδέονται με το 5G.

Πόσο σοβαροί είναι όμως αυτοί οι κίνδυνοι; Μελέτες που πραγματοποιήθηκαν από τη δεκαετία του 1970 έχουν προτείνει παρατηρήσει δεσμούς μεταξύ της ακτινοβολίας των κινητών τηλεφώνων και ζητημάτων υγείας όπως η υπογονιμότητα (pdf), τα νευροψυχιατρικά προβλήματα , ο καρκίνος και η φλεγμονή.

Ερωτήσεις σχετικά με τη χρηματοδότηση

Ωστόσο, μελέτες σχετικά με τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας των κινητών τηλεφώνων έχουν αποφέρει ασυνεπή ευρήματα, με ορισμένες παραλλαγές ανάλογα με τις πηγές χρηματοδότησης των μελετών.

Ο καθηγητής ερευνητής Henry Lai από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον είχε προηγουμένως εξετάσει200 ​​μελέτες σχετικά με τις βιολογικές επιπτώσεις της ακτινοβολίας που σχετίζεται με το κινητό τηλέφωνο. Διαπίστωσε ότι περίπου οι μισές από τις μελέτες δεν ανέφεραν βιολογική σχέση, ενώ οι άλλες μισές έδειξαν πιθανή συσχέτιση.

«Όταν μελετάτε μια έρευνα που δεν χρηματοδοτείται από τη βιομηχανία της τεχνολογίας, οι τρεις στις τέσσερις αναλύουν πως υπάρχουν προβλήματα για την υγεία», είπε ο Λάι. «Αν διαβάσετε όμως μια μελέτη που χρηματοδοτείται από τη βιομηχανία, τότε μόνο μια από τις τέσσερις θα παρουσιάσουν πως ίσως και να υπάρχει πρόβλημα».

Οι μελέτες σε ζώα υποδηλώνουν βλάβη

Μελέτες σε ζώα έχουν ενοχοποιήσει τις τεχνολογίες 2G, 3G και 4G για πιθανά προβλήματα για την υγεία. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2018 από το Εθνικό Ινστιτούτο Περιβαλλοντικών Επιστημών Υγείας διαπίστωσε ότι τα υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας 2G και 3G συσχετίστηκαν με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου και δυσμενείς επιπτώσεις στο DNA σε αρουραίους (pdf).

Η μελέτη διαπίστωσε ότι οι αρουραίοι και τα ποντίκια που εκτέθηκαν σε αυτό το είδος ακτινοβολίας εμφάνισαν βλάβη στο DNA στον εγκέφαλο και στα αιμοσφαίρια τους, σαφείς ενδείξεις καρδιαγγειακών όγκων και χαμηλότερο βάρος γέννησης σε περίπτωση προγεννητικής έκθεσης.

Ωστόσο, η μελέτη αναγνώρισε κάποιος περιορισμούς ως προς τα συμπεράσματα λόγω της χρήσης ασυνήθιστα υψηλών επιπέδων ακτινοβολίας που δεν αντικατοπτρίζουν σενάρια έκθεσης στην πραγματική ζωή.

«Οι εκθέσεις που χρησιμοποιούνται στις μελέτες δεν μπορούν να συγκριθούν άμεσα με την έκθεση που βιώνουν οι άνθρωποι όταν χρησιμοποιούν ένα κινητό τηλέφωνο», δήλωσε ο John Bucher, ανώτερος επιστήμονας στο Εθνικό Πρόγραμμα Τοξικολογίας και συν-συγγραφέας της μελέτης.

Ωστόσο, η αύξηση των επιπέδων έκθεσης σε μια μελέτη μπορεί να επιταχύνει την έρευνα για μακροπρόθεσμους κινδύνους χωρίς να απαιτούνται ισόβιες μελέτες, δήλωσε ο Μάρτιν Παλ, ομότιμος καθηγητής βιοχημείας και ιατρικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον. Με άλλα λόγια, η χορήγηση στα ζώα μεγαλύτερης δόσης σε μικρότερο χρονικό διάστημα μπορεί να δώσει μια αίσθηση της εμπειρίας του ανθρώπου με μια χαμηλότερη δόση για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, τα πειστικά στοιχεία που συνδέουν την ακτινοβολία των κινητών με δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία παραμένουν διφορούμενα.

Εγκεφαλικοί όγκοι και ψυχιατρικά θέματα

Μελέτες σχετικά με την ακτινοβολία των κινητών τηλεφώνων που δημοσιεύθηκαν πριν από την κυκλοφορία του 5G το 2019 έδειξαν ότι η τοποθέτηση τηλεφώνων κοντά στο αυτί είχε ως αποτέλεσμα την απορρόφηση της ακτινοβολίας από τους εγκεφαλικούς ιστούς μέσα στο κρανίο (pdf).

Ορισμένεςέρευνες έχουν προτείνειμια πιθανή συσχέτιση μεταξύ της υψηλής χρήσης κινητού τηλεφώνου και του γλοιοβλαστώματος, ενός τύπου καρκίνου του εγκεφάλου.

Σύμφωνα με μιασουηδική ανάλυση, οι μακροχρόνιοι χρήστες κινητών τηλεφώνων, όσοι δηλαδή έχουν τηλέφωνα για περισσότερα από 10 χρόνια, αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν καλοήθεις όγκους. Σημειωτέον, ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος στην πλευρά του κεφαλιού που έρχεται σε επαφή με το τηλέφωνο.

Ωστόσο, η αιτιώδης σχέση παραμένει αβέβαιη.

Μελέτες που διερεύνησαν κατοίκους που ζουν κοντά σε πύργους κινητής τηλεφωνίας και σταθμούς βάσης έχουν αναφέρει παράπονα για νευροψυχιατρικά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων πονοκεφάλων, προβλημάτων μνήμης, ζάλης, κατάθλιψης και αϋπνίας.

Είναι το 5G χειρότερο από τους προκατόχους του;

Είναι το 5G χειρότερο από τους προκατόχους του; Η σύντομη απάντηση είναι ότι οι επιστήμονες δεν ξέρουν. Ενώ τα 2G, 3G και 4G εκπέμπουν ραδιοσυχνότητα και ακτινοβολία μικροκυμάτων, το 5G εκπέμπει ακτινοβολία κυμάτων χιλιοστών.

Η ακτινοβολία κυμάτων χιλιοστών διαφέρει από την ακτινοβολία μικροκυμάτων και ραδιοκυμάτων, λειτουργώντας σε υψηλότερη συχνότητα και διευκολύνοντας την ταχύτερη μετάδοση σήματος. Ωστόσο, οι πιθανές επιπτώσεις στην υγεία, από την ακτινοβολία κυμάτων χιλιοστών παραμένουν άγνωστες λόγω της έλλειψης μελετών που χρηματοδοτούνται από την κυβέρνηση. Αυτό που γνωρίζουν οι επιστήμονες είναι ότι, σε αντίθεση με την κυτταρική ακτινοβολία μικροκυμάτων, τα κύματα χιλιοστούδεν μπορούν να διεισδύσουν βαθιά στο σώμα. 

Κατά συνέπεια, πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι το 5G είναι ασφαλές. Ενώ τα κύματα του χιλιοστού προσφέρουν μεγαλύτερες ταχύτητες, η υψηλή συχνότητά τους τα καθιστά πιο αδύναμα και επομένως  επιρρεπή σε απόφραξηαπό φύλλα, νερό της βροχής και τοίχους. Για να διασφαλιστεί η πλήρης κάλυψη, οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών πρέπει να αναπτύξουν περισσότερες κεραίες 5G. Ωστόσο, δεδομένου ότι αυτές οι κεραίες μεταδίδουν επίσης σήματα 2G, 3G και 4G, η εκτεταμένη διάθεση του 5G ενέχει πιθανό κίνδυνο για την υγεία.

Η Μάγκντα Χάβας, η οποία έχει διδακτορικό στην περιβαλλοντική τοξικολογία, είναι επίτιμη καθηγήτρια που ειδικεύεται στις επιπτώσεις της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στην υγεία και έχει υπογράψει ένα μορατόριουμ εκ μέρους της ΕΕ, εξέφρασε ανησυχίες σχετικά με την κυκλοφορία του 5G.

«Αυτό που κάνουν είναι ότι στήνουν κεραίες κάθε περίπου 100 μέτρα σε αστικές περιοχές», είπε. «Οι άνθρωποι θα εκτεθούν σε πολύ υψηλότερα επίπεδα συχνοτήτων [3G και 4G] από ό,τι είχαν ήδη εκτεθεί, συν τα πρόσθετα κύματα χιλιοστών που δεν έχουν δοκιμαστεί για κανενός είδους μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία».

Επιπτώσεις στην υγεία από τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα μήκους χιλιοστομέτρου των 5G

Οι επιπτώσεις του 5G στην υγεία εξακολουθούν να αποτελούν θέμα συζήτησης, αλλά οι Pall και Havas τονίζουν ότι η ακτινοβολία χιλιοστών του μπορεί να έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει προβλήματα υγείας.

Αν και τα κύματα χιλιοστών του 5G μπορεί να μην μπορούν να διεισδύσουν στο σώμα, μπορούν όμως να απορροφηθούν από το δέρμα. Ο Havas είπε ότι τα υπεριώδη φώτα δεν διεισδύουν στο σώμα, αλλά μπορούν να προκαλέσουν μελάνωμα του δέρματος.

Μια μελέτηπου διεξήχθη το 2020 σχετικά με την ακτινοβολία 5G έδειξε ότι τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα μπορούσαν να διαπεράσουν το δέρμα κατά περίπου 0,9 χιλιοστά όταν μεταδίδονταν από απόσταση 10 εκατοστών (4 ίντσες). Αν και αυτό το βάθος είναι μικρότερο σε σύγκριση με το 4G και το 3G, η ένταση της ακτινοβολίας ήταν σημαντικά υψηλότερη.

Επιπλέον, τα 0,9 χιλιοστά μπορεί να μην θεωρούνται καν «ρηχά». Σύμφωνα μεμια μελέτη του 2008 για τα κύματα χιλιοστομέτρων, ένα βάθος διείσδυσης 0,65 χιλιοστών είναι αρκετό «για να επηρεάσει τις περισσότερες δομές του δέρματος που βρίσκονται στην επιδερμίδα και το χόριο», σύμφωνα με τους συγγραφείς.

«Έχει αποδειχθείσε πολλές διαφορετικές μελέτες ότι αν κοιτάξετε διαφορετικά είδη κυττάρων – και έχουμε πολλούς διαφορετικούς τύπους κυττάρων στο σώμα μας – θα διαπιστώσετε ότι ορισμένοι τύποι κυττάρων είναι πολύ πιο ευαίσθητοι στο EMF (ακτινοβολία) από άλλους», είπε η Παλ.

Τόνισε περαιτέρω ότι η βιολογική ετερογένεια πρέπει να ληφθεί υπόψη και ότι η απλή φυσική δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να γίνουν ακριβείς προβλέψεις σχετικά με τις βιολογικές επιδράσεις.

Ενώ και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του 5G στην υγεία παραμένουν άγνωστες, η Pall διεξήγαγε έρευνα που δείχνει ότι τα κύματα του χιλιοστού μπορούν να πυροδοτήσουν βιολογικές αποκρίσεις μεταβάλλοντας τα ηλεκτρικά φορτία των κυττάρων.

Καθώς τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα εξελίσσονται και το 5G υπόσχεται μεγαλύτερες ταχύτητες και μεγαλύτερη συνδεσιμότητα, η ανάγκη κατανόησης των επιπτώσεων στην ανθρώπινη υγεία γίνεται όλο και πιο σημαντική. 

Η συζήτηση γύρω από τις πιθανές επιπτώσεις στην υγεία της τεχνολογίας 5G συνεχίζει να αποτελεί αντικείμενο ανησυχίας και διαμάχης.