Χακάν Φιντάν και Αμπού Μοχάμεντ αλ Γκολάνι καθοδηγούν τις εξελίξεις στη Συρία
Η εξέλιξη της Τουρκίας σε πραγματικό περιφερειακό «παίκτη» στο γεωπολιτικό πεδίο που αναπτύχθηκε μετά την πτώση του Άσαντ στη Συρία, αποτελεί, όπως φαίνεται, συνδυασμό της αναδιοργάνωσης του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών σε μία υπερ-υπηρεσιακή δομή σε επίπεδο πληροφοριών ασφαλείας, και την εκμετάλλευση σειράς ανακατατάξεων στη Μέση Ανατολή με τις στρατιωτικές παρεμβάσεις του Ισραήλ στο Λίβανο και τα εκατέρωθεν πλήγματα με το Ιράν. Η Άγκυρα δεν άφησε τις ευκαιρίες να πάνε χαμένες, καθώς βλέπει ως τεράστια απειλή τους Κούρδους στα νότια σύνορά της.
Λίγες ημέρες μετά την πτώση του Άσαντ, ο επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών Ιμπραΐμ Καλίν, επικεφαλής αντιπροσωπείας, εθεάθη στη Δαμασκό και έγινε δεκτός από στελέχη της Hayat Tahrir al-Sham, ενώ η Άγκυρα δεν είχε ενημερώσει ούτε τις ΗΠΑ ούτε το Ισραήλ για την επίσκεψη πριν από την πραγματοποίησή της. Στη συνέχεια, και επισήμως πλέον, τη Δαμασκό επισκέφθηκε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, ο οποίος συναντήθηκε με τον Άχμεντ αλ Σάρα, τον γνωστό, πλέον, Αμπού Μοχάμεντ αλ Γκολάνι.
Η συνάντηση των δύο παλιών «φίλων», του Χακάν Φιντάν και του Αχμέντ αλ Σάρα, έγινε στο Προεδρικό Μέγαρο, υπό το φως της δημοσιότητας και όχι σε κάποια μυστική τοποθεσία, όπως παλαιότερα, τότε που ο Χακάν Φιντάν χειριζόταν τη συριακή κρίση σχεδιάζοντας και υλοποιώντας την αποκατάσταση των επαφών με τις ένοπλες ομάδες, εν πολλοίς τζιχαντιστικές, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αλλαγή καθεστώτος στη Συρία. Οι δύο άντρες είχαν, όπως φαίνεται, πολλά να θυμηθούν…
Ο νυν υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας και επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της χώρας από το 2010 έως το 2023, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην απόσχιση της Hayat Tahrir al-Sham από την αλ Κάιντα, που ανακοινώθηκε το 2017 και της οποία ηγείται αυτή τη στιγμή ο αλ Σάρα… Ένα χρόνο μετά το 2018, η Συμφωνία του Σότσι με τη Ρωσία αναγκάζει την Τουρκία να αναπτύξει δυνάμεις στο Ιντλίμπ της Συρίας σε στρατιωτικά φυλάκια. Η Άγκυρα αναγνωρίζει, τότε, την ΗΤΜ ως τρομοκρατική οργάνωση, αλλά αυτό δεν την εμποδίζει να έρθει σε συνεννόηση μαζί της, με στόχο τη διατήρηση της ηρεμίας στην περιοχή, και κυρίως την αποφυγή επιθέσεων κατά των στρατευμάτων της.
Αδιαίρετα σύνορα
Μετά τη συνάντηση Φιντάν – αλ Σάρα και οι δύο πλευρές αφήνουν να εννοηθεί πως υπάρχει σχέδιο ή ακόμη και τετελεσμένη διμερής συμφωνία μεταξύ τους, με τουρκικές πηγές να δίνουν έμφαση στον τομέα της ασφάλειας στην περιοχή. Και είναι λογικό καθώς τα τουρκοσυριακά σύνορα εκτείνονται σε απόσταση μεγαλύτερη των 900 χλμ., ενώ και από τις δύο πλευρές τους κατοικούν ίδιες εθνοτικές και θρησκευτικές μειονότητες. Η λογική της τουρκικής επιμονής στο θέμα της ασφάλειας και στο αδιαίρετο των συριακών συνόρων εδράζεται στην αποφυγή του ενδεχομένου της δημιουργίας κάποιου μορφώματος με πολιτειακή υπόσταση από τους Κούρδους. Η λογική αυτή φαίνεται πως έχει βάση, καθώς στις 25 Δεκεμβρίου υπήρξε μεγάλης κλίμακας αντεπίθεση από τους Κούρδους της Συρίας κατά των ενόπλων δυνάμεων του Συριακού Εθνικού Στρατού (SNA), που υποστηρίζεται από την Άγκυρα. Στόχος της αντεπίθεσης ήταν η ανακατάληψη εδαφών κοντά στα σύνορα με την Τουρκία.
«Αγκάθι» οι Κούρδοι
Στο στόχαστρο της Άγκυρας μπαίνουν, πλέον, ανοιχτά οι Κούρδοι της Βόρειας Συρίας. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στις 25 Δεκεμβρίου, την ίδια ημέρα της αντεπίθεσης των Κούρδων κατά του SNA, μιλώντας στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του κόμματός του δήλωσε πως οι Κούρδοι μαχητές στη Συρία, «είτε θα καταθέσουν τα όπλα τους είτε θα θαφτούν στα συριακά εδάφη μαζί με τα όπλα τους». Επίσης, εξήρε την έως τώρα στάση του αλ Σάρα, ενώ ανακοίνωσε πως συντόμως η Τουρκία θα επαναλειτουργήσει το Γενικό Προξενείο της στο Χαλέπι. Το επόμενο βήμα είναι η επίσκεψη του Τούρκου προέδρου στη Δαμασκό, όπως ανακοίνωσε ο ίδιος, και η συνάντησή του με τον αλ Σάρα. Υπό την κάλυψη της ακεραιότητας των συριακών εδαφών η Τουρκία προωθεί την επίλυση προβλημάτων με την κουρδική οντότητα προτού προλάβει να δημιουργηθεί, θέλοντας να φέρει προφανώς προ τετελεσμένων γεγονότων ΗΠΑ και Ισραήλ.
Μυστική διπλωματία
Η Τουρκία προχωράει έχοντας σχεδιάσει πολύ προσεκτικά τα επόμενα βήματά της στο πλαίσιο της «μυστικής διπλωματίας», όπως άλλωστε είναι φυσικό, καθώς ο Χακάν Φιντάν θήτευσε ως επικεφαλής των μυστικών της υπηρεσιών και ο νυν επικεφαλής τους Ιμπραΐμ Καλίν ξέρει πολύ καλά να διευθύνει «σκιές», καθώς είναι ένας άνθρωπος που προέρχεται από αυτές. Όπως υποστήριξε ο υπουργός Εξωτερικών της Άγκυρας, η χώρα του είναι έτοιμη να συνδράμει με την εμπειρία της στην αναδιάρθρωση και τη δημιουργία κρατικών θεσμών στη Συρία.
Μάλιστα, ο Τούρκος υπουργός ανέφερε συγκεκριμένους Οργανισμούς που θα συνδράμουν στη Συρία πέρα από τις ιδιωτικές εταιρίες. Αυτοί είναι ο ΤΙΚΑ, η Kızılay, η AFAD. Ο Τουρκικός Οργανισμός Συνεργασίας και Συντονισμού (ΤΙΚΑ) αποτελεί το «μακρύ χέρι» της Τουρκίας στις χώρες της Αφρικής, της Ασίας ακόμη και της Νοτίου Αμερικής. Η Kızılay είναι η γνωστή τουρκική Ερυθρά Ημισέληνος, θυγατρική της Διεθνούς Ερυθράς Ημισελήνου, και η Αρχή Διαχείρισης Καταστροφών και Έκτακτης Ανάγκης (AFAD) λειτουργεί κάτω από το τουρκικό υπουργείο Εσωτερικών. Μάλιστα, η AFAD διαχειριζόταν τον καταυλισμό προσφύγων από τον συριακό εμφύλιο, στο Κιλίς, ο οποίος έκλεισε το 2019.
Η Άγκυρα κρατάει, όμως, καλά κλειστά τα χαρτιά της στο θέμα της στρατιωτικής της παρουσίας στο συριακό έδαφος. Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας αρκέστηκε να δηλώσει πως «η νέα Διοίκηση στη Δαμασκό θα λάβει τα κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσει την εδαφική ακεραιότητα και την πολιτική κυριαρχία της Συρίας». Δυτικοί αναλυτές όμως, τονίζουν πως ο σχεδιασμός του Ερντογάν περιλαμβάνει εκπαίδευση μονάδων του συριακού στρατού όταν ανασυγκροτηθεί από την Τουρκία, καθώς και σταθερή παρουσία δυνάμεων της Άγκυρας στη Δαμασκό αλλά και τη Λαττάκεια, έτσι ώστε η υπηρεσιακή κυβέρνηση να μπορεί να έχει μονάδες άμεσης επέμβασης καλά εκπαιδευμένες σε περίπτωση που χρειαστεί την επέμβασή τους.