Η Emily O’Reilly, η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια που υπηρέτησε για πάνω από μια δεκαετία ως θεματοφύλακας της διαφάνειας και της λογοδοσίας στην ΕΕ, επιτέθηκε ευθέως στην κορυφή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και στην πρόεδρό της Ursula von der Leyen, κατηγορώντας την για την ενίσχυση μιας κουλτούρας αδιαφάνειας που θυμίζει εκείνη της μαφίας. Σε συνέντευξή της στο podcast EU Confidential του POLITICO, η O’Reilly ανέφερε ότι η κατάσταση στο εκτελεστικό σώμα της ΕΕ έχει χειροτερεύσει με το πέρασμα του χρόνου, κάνοντας λόγο για μια τάση απομάκρυνσης από την κοινωνία και έλλειψη διαφάνειας.
Η O’Reilly, η οποία πρόκειται να αποχωρήσει από τη θέση της τον Φεβρουάριο, αποκάλυψε ότι κατά τη διάρκεια των 11 ετών θητείας της δεν είχε ποτέ συνάντηση με την Ursula von der Leyen και ότι ποτέ δεν αισθάνθηκε «άνετα» με τους «ισχυρούς κονσιλιέρι» που περιτριγυρίζουν την πρόεδρο της Επιτροπής. Ο όρος «κονσιλιέρι», που αναφέρεται στους συμβούλους των αρχιμαφιόζων, αποκτά ιδιαίτερη σημασία καθώς η O’Reilly υποστηρίζει ότι οι συμβούλοι της Επιτροπής είναι «έξυπνοι άνθρωποι, αλλά δεν έχουν εκλεγεί» και δρουν με έναν αδιαφανή τρόπο.
Η πρώην Διαμεσολαβήτρια επεσήμανε ότι η έλλειψη διαφάνειας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκινά από την κορυφή, δηλώνοντας ότι αν οι πληροφορίες παρακρατούνται για πολιτικούς λόγους, τότε «πιθανότατα είναι η πρόεδρος Von der Leyen και το επιτελείο της που καθορίζουν αυτήν την κουλτούρα». Η O’Reilly εξέφρασε επίσης τη δυσαρέσκειά της για την απροθυμία της Επιτροπής να παραδώσει έγγραφα, τονίζοντας ότι η διαδικασία απόκτησης πληροφοριών είναι γεμάτη με καθυστερήσεις και εμπόδια.
Σύμφωνα με την O’Reilly, ο ρόλος του διαμεσολαβητή εντός της ΕΕ είναι να διασφαλίζει τους κανόνες διαφάνειας και να εντοπίζει ενδεχόμενα συγκρουόμενα συμφέροντα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων μεταξύ της βιομηχανίας και των θεσμών της ΕΕ. Ωστόσο, επεσήμανε ότι οι αποφάσεις του διαμεσολαβητή δεν είναι δεσμευτικές και εξαρτώνται από τη βούληση των θεσμών της ΕΕ να τις εφαρμόσουν.
Η O’Reilly, η οποία κατάγεται από την Ιρλανδία και υπήρξε η πρώτη γυναίκα που ανέλαβε τον ρόλο της Διαμεσολαβήτριας στην ΕΕ, θα αντικατασταθεί από την Teresa Anzinho, πρώην υπουργό Δικαιοσύνης της Πορτογαλίας. Η Anzinho εγκρίθηκε πρόσφατα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με πλειοψηφία ψήφων.
Αξιοσημείωτη είναι και η κριτική της O’Reilly προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο κατηγόρησε ότι δεν απαιτεί λογοδοσία από την Επιτροπή. Αναφέροντας τις συζητήσεις με ευρωβουλευτές, οι οποίοι την ρωτούσαν πώς να καταστήσουν την Επιτροπή πιο διαφανή και ανοιχτή, η O’Reilly τόνισε την ανησυχία της για το γεγονός ότι το ίδιο το Κοινοβούλιο δεν ασκεί επαρκή εποπτεία στις δράσεις της Επιτροπής. Η ίδια χαρακτήρισε «ανησυχητικό» το γεγονός ότι οι ευρωβουλευτές ζητούσαν τη βοήθεια της Διαμεσολαβήτριας, υποδεικνύοντας ότι το Κοινοβούλιο, ως το θεσμικό όργανο που πρέπει να παρακολουθεί τη δράση της Επιτροπής, δεν είχε αναλάβει τον εποπτικό του ρόλο.
Η O’Reilly υπογράμμισε ότι αν το Κοινοβούλιο αρχίσει να πιστεύει ότι δεν μπορεί να ασκήσει σωστή εποπτεία, τότε αυτό θα συνεχίσει να επηρεάζει αρνητικά την κατάσταση στο μέλλον.