breaking newsΔιεθνή

Συρία: Γιατί οι τζιχαντιστές αναταράσσουν και πάλι τις ισορροπίες

Ποιοι και πως συγκρούονται – Οι παγκόσμιοι πόλεμοι δεν υπάρχουν, μέχρι να συγκλίνουν τα μέτωπα των συγκρούσεων και να γίνουν ένα

Συρία: Το Χαλέπι έπεσε στους ισλαμιστές-μισθοφόρους της Τουρκίας. Και αρχικά τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης σιωπούσαν, σαν να μην είχε υπάρξει το γεγονός! Και βέβαια οι αναλύσεις που είδαμε για την επανέναρξη του εμφυλίου στην Συρία, εξαιρετικά περιορισμένες

Οι παγκόσμιοι πόλεμοι δεν υπάρχουν, μέχρι να συγκλίνουν τα μέτωπα των συγκρούσεων και να γίνουν ένα. Η πτώση του Χαλεπίου θα έπρεπε να χτυπάει τέτοιους συναγερμούς, αλλά τίποτα δεν ακούγεται εν Αθήναις! Στην πραγματικότητα, οι γεωπολιτικοί σεισμοί που συγκλονίζουν την Συρία και γενικότερα την περιοχή σηματοδοτούν κάτι σημαντικό – και ας αφορούν απόλυτα τους εξ’ Ανατολών γείτονες.

Αν κάτι έδειξε το διήμερο blitzkrieg των μισθοφόρων της Άγκυρας στην Συρία είναι ότι η τουρκική στρατηγική είναι μακροπρόθεσμη, πολύ στοχευμένη και πετυχαίνει γεωστρατηγικούς στόχους. Δείχνει ένα όραμα, κάτι που εμείς χάσαμε με τις εμφυλιακές μας τριβές μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους που μας κατέτρεξαν μέχρι την καταστροφή της Κύπρου, αλλά και που μας κατατρέχουν μέχρι και σήμερα.

Η εξέλιξη είναι σημαντική, όχι μόνο γιατί το Χαλέπι θεωρούνταν πολύ καλά θωρακισμένο, αλλά και επειδή έχουν περάσει τέσσερα χρόνια από την τελευταία φορά που οι δυνάμεις του Άσαντ έχασαν σημαντικό έδαφος. Όλα αυτά τα χρόνια, η Τουρκία προετοίμαζε την επόμενη κίνησή της. Τώρα το καθεστώς Ερντογάν έκρινε ότι με όλους τους εμπλεκομένους απασχολημένους σε άλλα μέτωπα, πως ήταν η ευκαιρία να κινηθεί και να λύσει τα δικά του αδιέξοδα στην Συρία, που συμπεριλαμβάνουν την αντιπαράθεση του με τους Κούρδους ανατολικά του Ιντλίμπ και του Χαλεπίου, τους οποίους θέλει να αφανίσει.

Βίντεο που δημοσιεύτηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φαίνεται να δείχνουν τις πρώτες δυνάμεις των ανταρτών να εισέρχονται στο Χαλέπι. Προηγουμένως υπήρξαν αναφορές και άλλα βίντεο που έδειχναν σκληρές μάχες στα περίχωρα της πόλης. Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι αντάρτες εισήλθαν στην πόλη από τα νοτιοδυτικά προάστια, με συγκρούσεις με τις δυνάμεις του καθεστώτος σε μια περιοχή που απλώνεται στις επαρχίες Ιντλίμπ και Χαλέπι. Την ίδια στιγμή τα social βρίθουν αναφορών περί εισβολής των ανταρτών στην Χάμα, ακόμα και για πυροβολισμούς στην Δαμασκό τις οποίες μεταδίδουμε με εξαιρετική επιφύλαξη.

Το Χαλέπι έπεσε…

Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες διεθνώς ΜΜΕ, οι αντάρτες έχουν καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της πόλης, ενώ πηγές τους δήλωσαν ότι κατέλαβαν και την πόλη Maraat al Numan στην επαρχία Ιντλίμπ, θέτοντας όλη την επαρχία υπό τον έλεγχό τους, κάτι που αποτελεί άλλο ένα σημαντικό πλήγμα για τον Άσαντ.

Προηγουμένως, διεθνή μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι οι αντάρτες κατάφεραν να κόψουν τον βασικό αυτοκινητόδρομο Μ5 μεταξύ του Χαλεπίου και της Δαμασκού. «Ο αυτοκινητόδρομος έχει πλέον τεθεί εκτός λειτουργίας, αφού άνοιξε ξανά από τις δυνάμεις του καθεστώτος πριν από χρόνια», ανέφερε το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι αντάρτες έχουν επίσης καταλάβει τη διασταύρωση των αυτοκινητόδρομων Μ5 και Μ4, που συνδέει τη Δαμασκό και το Χαλέπι με τη Λατάκια, ένα προπύργιο του καθεστώτος στην ακτή της Μεσογείου. Στα χέρια του φέρεται επίσης να πέρασε και το αεροδρόμιο.

Ο Μοχάμεντ Μπασίρ, ηγέτης της τζιχαντιστικής ομάδας Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), της οργάνωσης που ηγείται της επίθεσης των ανταρτών, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου (29/11): «Αυτή η επιχείρηση στοχεύει να εκδιώξει τις πηγές πυρός του εγκληματικού εχθρού από τις πρώτες γραμμές».

Το HTS, ιδρύθηκε ως Τζαμπάτ αλ-Νούσρα το 2011, ως άμεση θυγατρική της Αλ Κάιντα. Στη συγκρότησή συμμετείχε και ο αρχηγός του Ισλαμικού κράτους, Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι. Θεωρήθηκε ως μια από τις πιο αποτελεσματικές και θανατηφόρες ομάδες που πολεμούσαν τον Άσαντ. Όμως, το 2016 ο τότε ηγέτης της, Abu Mohammed al-Jawlani, διαχωρίστηκε από την Αλ Κάιντα, διέλυσε την αλ-Νούσρα και δημιούργησε μια νέα οργάνωση, με το σημερινό της όνομα, όταν συγχωνεύτηκε ένα χρόνο μετέπειτα με πολλές άλλες παρόμοιες ομάδες.

Οι απώλειες στην Συρία

Το Παρατηρητήριο είπε ότι τουλάχιστον 182 άνθρωποι σκοτώθηκαν στην τρέχουσα επίθεση, εκ των οποίων 102 ήταν μαχητές της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ, 19 από συμμαχικές της φατρίες. 61 άτομα είναι τουλάχιστον οι απώλειες στις δυνάμεις του καθεστώτος και συμμαχικές του οργανώσεις. Οι αριθμοί ακούγονται πολύ μικροί, με δεδομένο το προηγούμενο πολεμικό ιστορικό των ανταρτικών δυνάμεων. Από την άλλη, όπως φαίνεται και από αναρτήσεις σε δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης, οι δυνάμεις του Άσαντ τράπηκαν σε φυγή, εγκαταλείποντας οχήματα και βαρύ εξοπλισμό.

Οι αντάρτες έχουν καταλάβει δεκάδες πόλεις και χωριά στην ύπαιθρο του Χαλεπίου. Στα χέρια τους είναι μια στρατιωτική βάση, όπλα και άρματα από τις συριακές κυβερνητικές δυνάμεις, όπως μεταδίδει το πρακτορείο “NEXTA” στο “Χ”. Δεδομένου ότι η άτακτη φυγή συνήθως προκαλεί έκταση των απωλειών, θα αναμένονταν περισσότερες στις τάξεις του συριακού στρατού.

Στο μεταξύ, οι κυβερνητικές δυνάμεις χτυπούν σκληρά τους αντάρτες, καθώς προσπαθούν να αμβλύνουν την προέλασή τους. Σύμφωνα με το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Συντονισμό Ανθρωπιστικών Υποθέσεων (OCHA), οι δυνάμεις του καθεστώτος πραγματοποίησαν τουλάχιστον 125 αεροπορικές επιδρομές και βομβάρδισαν περιοχές σε όλη την Ιντλίμπ και τις επαρχίες του δυτικού Χαλεπίου. Αναφέρει ότι τουλάχιστον 12 άμαχοι σκοτώθηκαν και 46 τραυματίστηκαν, ενώ άλλοι 14.000 εκτοπίστηκαν.

Σκοτώθηκε Ιρανός Ταξίαρχος

Όμως κατά την προέλαση τους, οι δυνάμεις των ανταρτών σκότωσαν έναν αξιωματικό του Σώματος των Ιρανών Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), τον ταξίαρχο Κιομάρς Πουρ Χασέμι. Οι Φρουροί αναγνώρισαν τον θάνατό του και τον χαρακτήρισαν στρατιωτικό σύμβουλο του συριακού καθεστώτος. Ο Διοικητής τους, Υποστράτηγος Χοσεΐν Σαλαμί, παρευρέθηκε σε τελετή για τον Πουρ Χασεμί στην Τεχεράνη, στις 29 Νοεμβρίου.

Οι πληροφορίες για την κατάσταση στην πόλη είναι ακόμα συγκεχυμένες. Όμως, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η επίθεση έχει σημειώσει σημαντικότατα κέρδη, και μάλιστα ταχύτατα. Η επίθεση των ανταρτών ξεκίνησε την Τετάρτη, προφανώς υπό την ηγεσία του HTS, αλλά περιλαμβάνει επίσης και άλλες συμμαχικές φατρίες, συμπεριλαμβανομένων των συριακών ανταρτικών ομάδων που υποστηρίζονται ανοιχτά από την Τουρκία.

Μετά την επέλαση των μαχητών του HTS από τις βάσεις τους στην ύπαιθρο του Ιντλίμπ, που ελέγχεται από τους αντάρτες, τα βορειοδυτικά της Συρίας έγιναν σκηνικό ορισμένων εκ των πιο σκληρών μαχών που είχε να δει η χώρα, εδώ και αρκετά χρόνια. Στις 29/11, η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ ισχυρίστηκε ότι είχε καταλάβει τέσσερις ακόμη πόλεις, συμπεριλαμβανομένης της Μανσούρα, πέντε μίλια από το κέντρο του Χαλεπίου.

Οι φιλο-καθεστωτικές δυνάμεις δεν κατάφεραν να αντιτάξουν αποτελεσματική άμυνα ενάντια στην αιφνιδιαστική επίθεση. Ένας λογαριασμός κοινωνικής δικτύωσης, που συνδέεται με τον συριακό στρατό, ισχυρίστηκε ότι οι δυνάμεις των επιτιθέμενων υπερτερούν αριθμητικά των καθεστωτικών δυνάμεων γύρω από το Χαλέπι, υπονοώντας ότι ο συριακός στρατός ενδέχεται να μην είναι σε θέση να αμυνθεί μέχρι να φτάσουν ενισχύσεις.

Άλλοι χρήστες στα social ανέφεραν ότι οι μονάδες του συριακού στρατού υποχώρησαν προς το al Safirah, νοτιοανατολικά του Χαλεπίου. Την ίδια στιγμή υπάρχουν πολλές αναφορές στα social πως βομβητές και ασύρματοι που βρίσκονται στα χέρια του συριακού στρατού, εκρήγνυνται (το Ισραήλ παραδέχτηκε ότι ήταν πίσω από το γνωστό αιματηρό σαμποτάζ που πραγματοποιήθηκε στους βομβητές και τα walkie talkies των μελών της Χεζμπολάχ στον Λίβανο).

Οι σύμμαχοι του Άσαντ σε άλλες περιπέτειες…

H ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έστρεψε αλλού τις προτεραιότητες της Μόσχας. Είναι χαρακτηριστική η δήλωση του εκπροσώπου του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, που κάλεσε τις συριακές αρχές να ανακτήσουν γρήγορα τον έλεγχο και να αποτρέψουν την επίθεση των ανταρτών, την οποία περιέγραψε ως παραβίαση της κυριαρχίας της Συρίας.

Τα ρωσικά συμφέροντα στη Συρία περιλαμβάνουν την προαναφερθείσα αεροπορική βάση Khmeimim, καθώς και την πρόσβαση σε λιμενικές εγκαταστάσεις στην Tartus. Αυτές οι δύο βάσεις είναι οι μοναδικές ρωσικές εγκαταστάσεις στη Μεσόγειο, καθιστώντας τες άκρως στρατηγικά (αλλά και συμβολικά) έπαθλα που κέρδισε η Μόσχα, ως αντάλλαγμα για τη διάσωση του Άσαντ το 2015.

Σίγουρα είναι πολύ ενδιαφέρον να εξετάσουμε, εν μέσω αυτής της επιχείρησης, πως οι σύμμαχοι του Άσαντ αποδυναμώνονται στην περιοχή, ειδικά το Ιράν και η Χεζμπολάχ, οι μαχητές των οποίων βοήθησαν στην επικράτηση του Άσαντ στον εμφύλιο, πριν από μερικά χρόνια.

Ταυτόχρονα, η Ρωσία, παρά τις δηλώσεις ότι θα σπεύσει, είναι μάλλον σε δυσχερή θέση για να παράσχει βοήθεια, λόγω των δικών της αναγκών στην Ουκρανία. Υπάρχουν αναφορές ότι η Μόσχα θα προωθήσει δυνάμεις του Africa Corps από διάφορα σημεία της Αφρικής. Πρόκειται για την μισθοφορική οργάνωση που διαδέχτηκε την Wagner, μετά την διάλυση της τελευταίας.

Ποιοι και πως συγκρούονται στη Συρία

Και μόνο το γεγονός ότι οι συριακές μυστικές υπηρεσίες δεν είχαν πληροφορίες για την επικείμενη αιφνιδιαστική επίθεση των ισλαμιστών (με κορμό τους τζιχαντιστές του παρακλαδιού της Αλ Κάιντα στη Συρία) στο Χαλέπι και στις γύρω περιοχές, συνιστά από μόνο του μία αποτυχία πρώτου μεγέθους. Όπως φιάσκο πρώτου μεγέθους είναι και η ανικανότητα των συριακών δυνάμεων να προβάλουν κάποια αντίσταση. Είχε χρειαστεί σχεδόν τρία χρόνια (2013-16) για να ανακτήσουν τον έλεγχο στο Χαλέπι από τους ισλαμιστές και τώρα άρκεσαν 2-3 ημέρες για να το χάσουν.

Είναι ηλίου φαεινότερο ότι η επίθεση έχει ενορχηστρωθεί και ενισχυθεί ποικιλοτρόπως από την Τουρκία, η οποία κατέχει εδώ και αρκετά χρόνια περιοχές στη βόρεια Συρία. Είναι η Τουρκία που άνοιξε τα σύνορά της και έστειλε τις τελευταίες ημέρες ισλαμιστές που είχαν καταφύγει στην επικράτειά της, χωρίς να αποκλείεται κι αμερικανική ανάμιξη. Η εν εξελίξει ραγδαία προέλαση των ισλαμιστών συνδέεται με τον φόβο της Άγκυρας ότι το Ισραήλ πιέζει τις ΗΠΑ να αναγνωρίσει η Δύση κουρδικό κράτος στην ελεγχόμενη από τους Κούρδους βορειοανατολική Συρία.

Αυτός ο φόβος εξώθησε το νεοοθωμανικό καθεστώς να πραγματοποιήσει το προηγούμενο διάστημα –μέσω του Μπαχτσελί– πολιτικό άνοιγμα προς τους Κούρδους της Τουρκίας, προσφέροντας στον φυλακισμένο Οτσαλάν την ελευθερία του, υπό τον όρο να διατάξει το PKK να παραδώσει τα όπλα. Ο ίδιος φόβος ώθησε τον Ερντογάν να επιδιώξει κάποιου είδους συνεννόηση με τον Άσαντ για από κοινού δράση εναντίον των Κούρδων της Συρίας. Ο Άσαντ δεν ανταποκρίθηκε σ’ αυτό, επειδή οι Τούρκοι κατέχουν περιοχές στη βόρεια Συρία και γι’ αυτό ο νεοσουλτάνος έπαιξε δυνατά το χαρτί των ισλαμιστών του Ιντλίμπ.

Η χρονική στιγμή για την εκδήλωση της επίθεσής τους ήταν ιδιαιτέρως ευνοϊκή για τους ισλαμιστές αντάρτες:

  • Οι Ρώσοι δεν έχουν χερσαίες δυνάμεις και είχαν αποσύρει κάποιες από τις αεροπορικές δυνάμεις τους, λόγω των αναγκών στα μέτωπα της Ουκρανίας.
  • Η σιιτική Χεζμπολάχ, η οποία είχε παίξει αποφασιστικό ρόλο για να επικρατήσει το καθεστώς Άσαντ επί των σουνιτών ανταρτών, είναι αποδυναμωμένη και πλήρως απασχολημένη στο νότιο Λίβανο, όπου δεχόταν μετωπική ισραηλινή επίθεση μέχρι την πρόσφατη κήρυξη της εκεχειρίας.
  • Οι Ιρανοί Φρουροί της Επανάστασης και οι φιλικές τους πολιτοφυλακές στη Συρία έχουν αποδυναμωθεί από τους πρόσφατους ισραηλινούς βομβαρδισμούς.
  • Η κυβέρνηση Μπάιντεν είναι σε αποδρομή, ενώ η κυβέρνηση Τραμπ δεν έχει ακόμα αναλάβει καθήκοντα. Η περίοδος αυτή δεν προσφέρεται για ανάληψη δράσης, πολύ περισσότερο όταν οι ΗΠΑ έχουν ανειλημμένες δεσμεύσεις και προς την Ουκρανία και προς το Ισραήλ.
  • Οι κουρδικές δυνάμεις κατέλαβαν με μία γρήγορη κίνηση το αεροδρόμιο στο Χαλέπι, αλλά –όπως αποδείχθηκε– για να μεταφέρουν Κούρδους αμάχους μακριά από το πεδίο της μάχης κι όχι για να συγκρουστούν με τους ισλαμιστές. Προτεραιότητα για τους Κούρδους είναι να υπερασπιστούν την περιοχή τους από τις τουρκικές δυνάμεις κι όχι να διευκολύνουν τη Δαμασκό να διατηρήσει υπό τον έλεγχό της το Χαλέπι.

Άφησα τελευταίο τον συριακό στρατό. Η κατάρρευσή του στο Χαλέπι έχει προκαλέσει έκπληξη, αλλά δεν είναι κεραυνός εν αιθρία. Όταν το καθεστώς Άσαντ είχε στρατιωτική δυναμική και είχε στριμώξει τους καθοδηγούμενους από την Τουρκία ισλαμιστές στο Ιντλίμπ, δεν τόλμησε να εκκαθαρίσει την περιοχή και να την επαναφέρει στον έλεγχο του. Οι λόγοι δεν είναι σαφείς. Προφανώς, έπαιξε ρόλο το γεγονός ότι ο συριακός στρατός ήταν καταπονημένος, αλλά δεν είναι επαρκής εξήγηση.

Βραδυφλεγής βόμβα το Ιντλίμπ 

Εξαρχής ήταν προφανές πως το Ιντλίμπ ήταν μία βραδυφλεγής βόμβα. Οι τζιχαντιστές εκεί είχαν δημιουργήσει ένα κράτος εν κράτει. Αντί, λοιπόν, η Δαμασκός να προετοιμαστεί για τον επόμενο γύρο του εμφυλίου πολέμου, επαναπαύθηκε, θεωρώντας επιπόλαια πως ο κίνδυνος των τζιχαντιστών είχε σβήσει. Μη έχοντας επαρκείς πόρους, αποστράτευσε και σημαντικό αριθμό στρατιωτών. Αυτό μάλλον ήταν αναπόφευκτο, αλλά δεν φρόντισε με τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις να συγκροτήσει ένα μικρότερο και πιο αξιόμαχο στρατό, ικανό να υποδεχθεί και να διατηρεί ετοιμοπόλεμους τους εφέδρους.

Γενικότερα, παρά τον κίνδυνο που διέτρεξε, το καθεστώς Άσαντ αποδείχθηκε ανίκανο να κάνει τομές για να ανατάξει και την οικονομία και το κράτος και τις ένοπλες δυνάμεις. Αντιθέτως, οι ισλαμιστές στο Ιντλίμπ –με τη βοήθεια και της Τουρκίας– εκμεταλλεύτηκαν τη μεγάλη χρονικά εκεχειρία για να ανασυγκροτηθούν, να σχηματίσουν σχεδόν τακτικό στρατό και να αξιοποιήσουν νέες πολεμικές τακτικές, αλλά και τα drones. Υπάρχουν μάλιστα, ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες ότι υπάρχει ανάμιξη και των ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών στην εκπαίδευση χρήσης drones. Σήμερα, οι ισλαμιστές διαθέτουν περίπου 30 ταξιαρχίες με ενιαία δομή διοίκησης, στην οποία υπηρετούν και αξιωματικοί που έχουν αποφοιτήσει από την ιδρυθείσα από τους ίδιους στρατιωτική ακαδημία.

Ο παράγοντας Ισραήλ

Το ιδιαίτερο στη Συρία είναι ότι οι εμπλεκόμενες δυνάμεις είναι ένα κουβάρι από την άποψη των συμπλεύσεων και των συμμαχιών. Επειδή, μάλιστα, στη Μέση Ανατολή τα πράγματα δεν είναι πάντα όπως φαίνονται, είναι χρήσιμο να επιχειρήσουμε μία καταγραφή των διαπλεκομένων συμφερόντων και ανταγωνισμών, αρχίζοντας από το Ισραήλ. Είναι προφανές πως αυτό θεωρεί υπ’ αριθμόν έναν εχθρό το Ιράν και τον σιιτικό διάδρομο που μέσω του νότιου Ιράκ και της Συρίας φτάνει στον Λίβανο.

Μπορεί το αποδυναμωμένο καθεστώς Άσαντ να μην συνιστά κατ’ ουδένα τρόπο απειλή για το εβραϊκό κράτος, αλλά και μόνο ότι είναι κρίκος στην αλυσίδα που ξεκινάει από την Τεχεράνη και φτάνει στη Μεσόγειο καθιστά τη Συρία βασικό εχθρό και ως εκ τούτου κύριο στόχο. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι Ισραηλινοί δεν έχουν ενδοιασμό να συμπλεύσουν και με τζιχαντιστές για να πλήξουν το καθεστώς Άσαντ. Το έχουν, άλλωστε, πράξει εμμέσως πλην σαφώς κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Συρία.

Η ειρωνεία είναι ότι ενώ και το Ισραήλ και η Τουρκία –για διαφορετικούς λόγους– θεωρούν εχθρό τη Συρία του Άσαντ, είναι και εχθροί μεταξύ τους. Είναι εξόφθαλμο ότι για τους Εβραίους, οι οποίοι διεξάγουν επιχειρήσεις και στη Γάζα και στο νότιο Λίβανο, η ρήξη με την Άγκυρα έχει αποκτήσει υπαρξιακό χαρακτήρα. Κατά συνέπεια, θα κάνουν ό,τι μπορούν για να πλήξουν την Τουρκία εκεί που πονάει περισσότερο: στο Κουρδικό. Εκτός αυτού, οι Κούρδοι του PKK και των παρακλαδιών του σε Συρία, Ιράν και Ιράκ θεωρούνται από το Ισραήλ δυνάμει πολύτιμα γεωπολιτικά ερείσματα. Όχι μόνο, επειδή βρίσκονται σε σύγκρουση με την Τουρκία, αλλά και επειδή δεν είναι ούτε Άραβες, ούτε φανατικοί μουσουλμάνοι. Για τους Εβραίους, ένα κουρδικό κράτος στη γειτονιά τους θα είναι μία φιλική σφήνα μεταξύ εχθρών τους.

Ιράν και Ρωσία

Το Ιράν διατηρεί αμφίθυμες σχέσεις με την Τουρκία. Η κοινή εχθρότητα προς το Ισραήλ, που έχει παροξυνθεί λόγω της Γάζας, τους έχει φέρει πιο κοντά, αν και δεν πρέπει να υποτιμάται ο παραδοσιακός γεωπολιτικός ανταγωνισμός τους κι όχι μόνο επειδή το Ιράν είναι σιιτικό, ενώ η Τουρκία του Ερντογάν σουνιτική. Ένας δεύτερος παράγοντας που τους έχει φέρει πιο κοντά είναι ο ευρασιανισμός τους. Το Ιράν είναι ήδη μέλος των BRICS+, ενώ η Τουρκία είναι υποψήφια προς ένταξη. Το Ιράν διατηρεί στενές σχέσεις με τη Μόσχα, αλλά και η Τουρκία, παρότι μέλος του ΝΑΤΟ, έχει διαμορφώσει μία ειδική σχέση με το Κρεμλίνο. Επίσης, και η Άγκυρα και η Τεχεράνη έχουν κοινό πρόβλημα τον κουρδικό εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα.

Στο μέτωπο της Συρίας, όμως Ιράν και Τουρκία είναι σε αντίπαλα στρατόπεδα. Η Τεχεράνη στηρίζει ποικιλοτρόπως και με ένταση το καθεστώς Άσαντ, ενώ η Άγκυρα το υπονομεύει εμπράκτως. Για το Ιράν είναι ζωτικό να επιβιώσει το καθεστώς Άσαντ, επειδή διαφορετικά θα αποκοπεί από τον Λίβανο. Γι’ αυτό και πιθανότατα θα στείλει δυνάμεις των Φρουρών της Επανάστασης και σιιτικές πολιτοφυλακές του Ιράκ να το ενισχύσουν.

Από την πλευρά της, η Ρωσία είναι ταγμένη στο πλευρό του Άσαντ, αλλά όχι καθ’ ολοκληρίαν. Θέλει με κάθε τρόπο να αποτρέψει την κατάρρευσή του, επειδή αυτό θα σήμαινε ότι το ισλαμικό καθεστώς θα έκλεινε τις δύο ρωσικές βάσεις (αεροπορική και ναυτική) στη βορειοδυτική Συρία, εκδιώκοντας τους Ρώσους από όλη τη Μεσόγειο, δεδομένου ότι δεν διαθέτουν άλλο έρεισμα. Από την άλλη πλευρά, όμως, το Κρεμλίνο δεν έχει πρόβλημα να ευνοήσει διευθετήσεις με άλλους παίκτες, οι οποίες θα εξυπηρετούν τα ευρύτερα ρωσικά συμφέροντα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ωστόσο, η Μόσχα θεωρεί ότι της ανοίγουν δεύτερο μέτωπο στη Συρία για να αποδυναμώσουν την προέλασή της στην Ουκρανία.

Η έντονη πίεση, πάντως, που ασκεί στη Δαμασκό η επίθεση των ισλαμιστών στο Χαλέπι, αναγκάζει τον Άσαντ να γίνει πιο υποτακτικός στη Μόσχα, από την αεροπορία της οποίας εξαρτάται. Αν και στη Συρία τα ρωσικά συμφέροντα συγκρούονται με τα τουρκικά, στη μεγάλη εικόνα η Μόσχα ευνοείται από την πολιτική του Ερντογάν να τηρεί ισορροπίες στις σχέσεις του με Δύση και Ρωσία. Κατά συνέπεια, ο Πούτιν είναι υποχρεωμένος να λαμβάνει σε κάποιον βαθμό υπόψη του τις τουρκικές επιδιώξεις στη βόρεια Συρία, παρότι δεν θέλει ούτε να αποξενωθεί από τον κουρδικό παράγοντα.

Ο αμερικανικός παράγοντας

Αντίστοιχες ισορροπίες τηρεί και η Ουάσινγκτον. Στην αρχή του συριακού εμφυλίου πολέμου απέτυχε να ανατρέψει –μέσω των ισλαμιστών ανταρτών– το καθεστώς Άσαντ και να πετάξει τους Ρώσους εκτός Μεσογείου. Στη συνέχεια, όταν οι αντικαθεστωτικοί “αγωνιστές της ελευθερίας” έδειξαν το πρόσωπό τους αποκεφαλίζοντας τελετουργικά δυτικούς, ο αμερικανικός παράγοντας υποχρεώθηκε να εξοπλίσει τους Κούρδους, οι οποίοι έχυσαν πολύ αίμα για να νικήσουν το ISIS και να το εκτοπίσουν από τη Ράκα και όλη τη βορειοανατολική Συρία.

Οι ΗΠΑ, ωστόσο, αναγκάστηκαν να τηρήσουν κι αυτές μία δύσκολη ισορροπία μεταξύ Κούρδων και Τουρκίας, δεδομένου ότι ο Ερντογάν επεδίωκε να επεκτείνει την εισβολή στη βόρεια Συρία για να καταλύσει το πρόπλασμα κουρδικού κράτους που υπάρχει εκεί. Δεν αποκλείεται, πάντως, στην Ουάσινγκτον να βλέπουν ευκαιρία για να ανοίξουν δεύτερο μέτωπο για τους Ρώσους. Υπενθυμίζουμε ότι ο Τραμπ στην πρώτη θητεία του είχε αποφασίσει να αποσύρει το μικρό αμερικανικό στρατιωτικό απόσπασμα από τη βόρεια Συρία κι αυτό είχε θεωρηθεί ως προδοσία των Κούρδων. Τελικώς περιόρισε την αμερικανική παρουσία και τώρα, λίγο πριν επανέλθει στην εξουσία, χαρακτηρίζει τους Κούρδους πολύτιμους συμμάχους. Αυτός, ίσως, είναι ένας λόγος που ο Ερντογάν επείγεται να δημιουργήσει ένα τετελεσμένο πριν την αλλαγή φρουράς στον Λευκό Οίκο.

Όπως προκύπτει από τα ανωτέρω, και τα συμφέροντα και οι αντιθέσεις των διαφόρων εμπλεκομένων παικτών στη Συρία διαπλέκονται σαν σε κουβάρι. Αυτό οδηγεί και σε παρασκηνιακές κινήσεις, οι οποίες σε πρώτο επίπεδο είναι αντιφατικές.

Η ταχεία προέλαση των τζιχαντιστών στη βορειοδυτική Συρία αποσταθεροποιεί εκ των πραγμάτων το καθεστώς Άσαντ, εξ ου και οι προς το παρόν φήμες για εκδήλωση πραξικοπήματος στη Δαμασκό. Το πως θα εξελιχθούν τα πράγματα δεν μπορεί να προβλεφθεί με αξιοπιστία, επειδή ακριβώς η εξίσωση έχει πολλές μεταβλητές. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η μέχρι προ ημερών ασταθής ισορροπία έχει ανατραπεί οριστικά, χωρίς να είναι σίγουρο που θα οδηγήσει η δυναμική που αναπτύσσεται

primenews

Back to top button