Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει την πρόταση για τη δημιουργία «κέντρων κράτησης και επιστροφής» (γνωστά και ως return hubs) για την επιτάχυνση του επαναπατρισμού των παράτυπων μεταναστών, με τις πρώτες ανακοινώσεις για το σχέδιο να αναμένονται ήδη τον προσεχή Μάρτιο, όπως δήλωσε σήμερα ο πρωθυπουργός της Σουηδίας, Ουλφ Κρίστερσον.
Η πρόταση αυτή, η οποία είναι ακόμα σε στάδιο επεξεργασίας, εντάσσεται στο πλαίσιο των προσπαθειών της Ε.Ε. για την ενίσχυση των ελέγχων και τη μείωση της παράτυπης μετανάστευσης στην Ευρώπη. Σκοπός αυτών των κέντρων είναι να παρέχουν προσωρινή φιλοξενία και κράτηση σε άτομα που δεν πληρούν τα κριτήρια για άδεια παραμονής και να διευκολύνουν τη διαδικασία επαναπατρισμού τους σε τρίτες χώρες που θεωρούνται ασφαλείς. Η πρόταση έρχεται σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία το μεταναστευτικό ζήτημα έχει αναδειχθεί σε σημαντικό πολιτικό θέμα, ενώ οι μεταναστευτικές ροές στην Ε.Ε. παραμένουν σε υψηλά επίπεδα.
Ο Κρίστερσον έκανε αυτές τις δηλώσεις κατά τη διάρκεια συνάντησης με τον αυστριακό καγκελάριο Καρλ Νεχάμερ στη Βιέννη, όπου οι δύο ηγέτες συζήτησαν τη στρατηγική της Ε.Ε. για την παράτυπη μετανάστευση και τη συνεργασία των κρατών-μελών για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Κατά τη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε, ο Σουηδός πρωθυπουργός αναφέρθηκε στο ενδεχόμενο κατάθεσης της πρότασης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή την άνοιξη του 2024, με τον Μάρτιο να φαίνεται ως ο πιο πιθανός μήνας για την υποβολή της.
Ο Κρίστερσον τόνισε την ανάγκη να ενταθούν οι προσπάθειες της Ε.Ε. για την ενίσχυση των μέτρων ελέγχου των συνόρων και για την επιτάχυνση των διαδικασιών επαναπατρισμού παράτυπων μεταναστών, οι οποίοι έχουν εισέλθει στην Ένωση χωρίς νόμιμα έγγραφα ή άδεια παραμονής. Σύμφωνα με τον ίδιο, το σύστημα των κέντρων κράτησης θα συμβάλει στην ταχύτερη διαχείριση των διαδικασιών επιστροφής των μεταναστών στις χώρες προέλευσής τους ή σε άλλες τρίτες χώρες, στις οποίες θα εκτοπίζονται με βάση τις συμφωνίες επαναπροώθησης.
Το σχέδιο αυτό αντανακλά την έντονη πίεση που δέχονται οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για την ενίσχυση των πολιτικών ελέγχου των συνόρων και της μετανάστευσης, κυρίως από την άνοδο της επιρροής των σκληροπυρηνικών και ακροδεξιών πολιτικών κομμάτων, τα οποία υποστηρίζουν αυστηρότερους περιορισμούς στις μεταναστευτικές ροές. Η κατάσταση αυτή εντείνεται από τις πρόσφατες εξελίξεις, οι οποίες δείχνουν ότι το μεταναστευτικό ζήτημα παραμένει μια από τις βασικές ανησυχίες των Ευρωπαίων πολιτών και των κυβερνήσεων.
Η Ε.Ε. προγραμματίζει επίσης να συνεργαστεί με τρίτες χώρες, οι οποίες θα αναλάβουν την υποδοχή και την ασφαλή επιστροφή των μεταναστών που δεν πληρούν τα κριτήρια παραμονής στην Ένωση. Η πρόταση που συζητείται περιλαμβάνει τη δημιουργία αυτών των κέντρων επαναπατρισμού σε χώρες που είναι ήδη διαπιστευμένες για την υποδοχή αιτούντων άσυλο και άλλων μεταναστών, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούν τα κριτήρια για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η Ε.Ε. σχεδιάζει τη συνεργασία με τρίτες χώρες που είναι διατεθειμένες να αναλάβουν τη φιλοξενία αυτών των κέντρων, προκειμένου να αποσυμφορηθούν οι ευρωπαϊκές χώρες και να διευκολυνθεί η επαναπατριστική διαδικασία. Ωστόσο, η συνεργασία αυτή ενδέχεται να συναντήσει αντιδράσεις από τα κράτη μέλη, δεδομένων των ευαισθησιών που υπάρχουν γύρω από τα ζητήματα της ανθρώπινης προστασίας και των δικαιωμάτων των προσφύγων και των μεταναστών.
Ο αυστριακός καγκελάριος, Καρλ Νεχάμερ, επαίνεσε τη στάση του Κρίστερσον, αναφέροντας ότι οι ηγέτες της Ε.Ε. χρειάζεται να συνεχίσουν να βάζουν το ζήτημα της μετανάστευσης στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας. Ο Νεχάμερ ανέφερε ότι 18 χώρες της ζώνης Σένγκεν, συμπεριλαμβανομένων της Ελβετίας και της Νορβηγίας, συμφωνούν για την ανάγκη περιορισμού των μεταναστευτικών ροών και την εφαρμογή αυστηρότερων πολιτικών στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε.
Αναφέρθηκε επίσης στο γεγονός ότι, ενώ χώρες που δεν ανήκουν στη ζώνη Σένγκεν, όπως η Αυστρία, βρίσκονται πιο ενεργά στη συζήτηση για το μεταναστευτικό, καθώς τα συμφέροντα των κρατών-μελών για τη μείωση των ροών είναι κοινά. Ο Νεχάμερ υποστήριξε ότι η συνεργασία των κρατών-μελών είναι κρίσιμη για την επίλυση του ζητήματος και πως μόνο με τη συλλογική δράση μπορεί να επιτευχθεί πρόοδος.
Η πρόταση για τα κέντρα κράτησης και επιστροφής παράτυπων μεταναστών αναμένεται να προκαλέσει έντονες συζητήσεις εντός της Ε.Ε., καθώς το μεταναστευτικό ζήτημα παραμένει ένα από τα πιο πολωτικά θέματα στην πολιτική σκηνή της Ευρώπης. Η πιθανή εφαρμογή αυτών των μέτρων θα εξαρτηθεί από την επιτυχή συμφωνία των κρατών-μελών και τη συνεργασία με τρίτες χώρες, ενώ ενδέχεται να απαιτηθούν περαιτέρω διαβουλεύσεις και τροποποιήσεις στην πρόταση, προκειμένου να εξασφαλιστεί η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η αποτελεσματικότητα των πολιτικών.