Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, φαίνεται να μην τηρεί τις υποσχέσεις του για άμεσο τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Λίγες ημέρες μετά την επανεκλογή του και την ορκωμοσία του στις 20 Ιανουαρίου 2025, ο Trump είχε αναφέρει πως θα συναντηθεί «το συντομότερο δυνατό» με τον Ρώσο πρόεδρο Vladimir Putin για να συζητήσουν την ειρηνευτική διαδικασία στην Ουκρανία. Παρά την αρχική του δήλωση, όμως, οι Ρώσοι αξιωματούχοι, όπως ο Dmitry Peskov, καθημερινά δηλώνουν ότι δεν έχουν λάβει καμία πρόταση από τον Trump. Ακόμη, δεν έχει πραγματοποιηθεί ούτε μία τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ των δύο ηγετών.
Τι συμβαίνει, όμως, με τις ΗΠΑ; Γιατί καθυστερούν οι προτάσεις και γιατί φαίνεται να έχει ξεχαστεί το θέμα της Ουκρανίας; Η απάντηση είναι απλή: οι ΗΠΑ δεν έχουν σαφή ειρηνευτικό σχέδιο για την Ουκρανία. Αντίθετα, αντιμετωπίζουν άλλες εσωτερικές και διεθνείς προκλήσεις που καθιστούν δύσκολη οποιαδήποτε σοβαρή παρέμβαση.
Οι 7 λόγοι που καθιστούν δύσκολο τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία:
- Έλλειψη πίεσης στη Μόσχα: Ο Trump δεν μπορεί να ασκήσει ουσιαστική πίεση στη Ρωσία για άμεσο τερματισμό των εχθροπραξιών, καθώς οι επικριτικές του δηλώσεις για τη ρωσική στρατιωτική κατάσταση προκαλούν ειρωνικά σχόλια στο Κρεμλίνο.
- Απουσία πραγματικού σχεδίου για εκεχειρία: Η ιδέα μιας εκεχειρίας, όπως αυτή του Κορεατικού Πολέμου, απαιτεί τεράστιες επενδύσεις σε στρατιωτικές δυνάμεις και υποδομές, κάτι που οι ΗΠΑ δεν είναι έτοιμες να χρηματοδοτήσουν.
- Αμφιβολίες για τη νομιμότητα του Zelensky: Η Ρωσία απαιτεί την διεξαγωγή εκλογών στην Ουκρανία για να αποδεχθεί οποιαδήποτε συμφωνία, κάτι που είναι δύσκολο και δαπανηρό για τον Zelensky να αποδεχθεί, καθώς το ίδιο το καθεστώς του είναι αβέβαιο.
- Εσωτερικά προβλήματα στις ΗΠΑ: Οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν σοβαρές εσωτερικές προκλήσεις, από τη διάσταση στην κυβέρνηση έως την απειλή νέας σύγκρουσης στα σύνορα με το Μεξικό, που περιορίζουν τη δυνατότητα για εξωτερική επέμβαση.
- Διχογνωμία στις ΗΠΑ: Οι ΗΠΑ είναι χωρισμένες σε δύο κύρια στρατόπεδα εξουσίας που συγκρούονται, δημιουργώντας ευνοϊκή κατάσταση για τη Ρωσία και, εν δυνάμει, για την Κίνα.
- Αρνητική στάση της Σαουδικής Αραβίας: Η Σαουδική Αραβία αρνείται να μειώσει την τιμή του πετρελαίου, κάτι που ο Trump υποσχέθηκε να χρησιμοποιήσει ως εργαλείο πίεσης στη Ρωσία.
- Αρνηση της Κίνας να πιέσει τη Ρωσία: Η Κίνα δεν έχει συμφωνήσει να σταματήσει την αγορά ρωσικών ενεργειακών πόρων, κάτι που θα μπορούσε να πιέσει τη Ρωσία για διαπραγματεύσεις.
Το ρωσικό ειρηνευτικό σχέδιο
Η Ρωσία, από την άλλη, έχει καταθέσει ένα ειρηνευτικό σχέδιο, το οποίο περιλαμβάνει τρεις βασικούς όρους. Ο πρώτος αφορά την αποχώρηση των ουκρανικών στρατευμάτων από τις περιοχές του Ντονμπάς, του Λουχάνσκ, της Ζαπορίζια και της Χερσώνας. Ο δεύτερος όρος είναι η δέσμευση της Ουκρανίας να μην ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και να διατηρήσει ουδέτερο καθεστώς, χωρίς πυρηνικά όπλα. Ο τρίτος όρος αφορά την άρση όλων των διεθνών κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Αυτοί οι όροι είναι ξεκάθαροι και βασισμένοι στην πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί στο πεδίο της μάχης. Παρόλο που η Ρωσία μπορεί να αντέξει για μεγάλο χρονικό διάστημα τον πόλεμο, η Ουκρανία, από την άλλη, εξαντλείται. Η οικονομική και στρατιωτική πίεση στην Ουκρανία είναι τέτοια που, μέσα στον επόμενο χρόνο, ίσως δεν υπάρχουν επαρκείς δυνάμεις για να συνεχίσουν τον αγώνα, ακόμα και με την υποστήριξη των δυτικών χωρών.
Ο πολιτικός χρόνος και οι προοπτικές του Trump
Ο Trump, βλέποντας τη συνεχιζόμενη δυσκολία να τερματίσει τον πόλεμο και την ανάγκη να αντιμετωπίσει πιο σοβαρά εσωτερικά και διεθνή προβλήματα, φαίνεται να έχει επιλέξει έναν πιο προσεκτικό δρόμο. Οι εξελίξεις δείχνουν πως ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα πρέπει να προχωρήσει σε μια πιο αναλυτική στρατηγική: να θέσει περιορισμούς στην οικονομική βοήθεια προς την Ουκρανία, να απαιτήσει άμεσα εκλογές στην Ουκρανία και να προτρέψει τη νέα ηγεσία του Κιέβου να αποδεχθεί τους όρους της Ρωσίας για μια διαρκή ειρηνική συμφωνία.
Ο χρόνος, ωστόσο, είναι με το μέρος της Ρωσίας. Ο Putin δεν φαίνεται να έχει επείγουσα ανάγκη για διαπραγματεύσεις και έχει δείξει ότι οποιεσδήποτε συνομιλίες θα ξεκινήσουν μόνο όταν το αποφασίσει εκείνος. Ο Ρώσος πρόεδρος ελέγχει πλήρως την κατεύθυνση των διαπραγματεύσεων και είναι σαφές ότι οι ΗΠΑ και η Ουκρανία θα πρέπει να προσαρμοστούν στις συνθήκες που ο ίδιος θέτει.
Η κατάσταση δείχνει ότι ο Trump θα αντιμετωπίσει σημαντικές πιέσεις στο εσωτερικό του και ίσως αναγκαστεί να αναλάβει αποφασιστικές δράσεις για να αποτρέψει μια πολιτική ήττα, καθώς η αμερικανική κοινή γνώμη μπορεί να στραφεί εναντίον του αν η σύγκρουση συνεχιστεί και δεν λυθεί σύντομα.