Δυσοίωνες προβλέψεις για την κλιματική αλλαγή επιβεβαιώνει πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Nature Medicine».
Σύμφωνα με τα ευρήματα, μέχρι το τέλος του αιώνα οι θάνατοι στην Ευρώπη λόγω αυξημένων θερμοκρασιών ενδέχεται να αυξηθούν έως και 50%. Η Αθήνα συγκαταλέγεται στις δέκα πιο ευάλωτες πόλεις της Ευρώπης, κινδυνεύοντας να δει σημαντική άνοδο στη θνησιμότητα εξαιτίας της υπερθέρμανσης.
Η Ευρώπη αντιμέτωπη με την υπερθέρμανση
Οι ερευνητές του «London School of Hygiene & Tropical Medicine» ανέλυσαν δεδομένα από 854 ευρωπαϊκές πόλεις με πληθυσμό άνω των 50.000 κατοίκων. Στην Ελλάδα, η έρευνα περιέλαβε 14 πόλεις, μεταξύ των οποίων η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα και το Ηράκλειο. Η έρευνα εκτίμησε τον αντίκτυπο της θερμοκρασίας σε διαφορετικά σενάρια κλιματικής αλλαγής και προσαρμογής του πληθυσμού για την περίοδο 2015-2099.
Η Μεσόγειος και η ανατολική Ευρώπη χαρακτηρίστηκαν ως οι πλέον ευάλωτες περιοχές. Στη λίστα των δέκα πόλεων με τη μεγαλύτερη πρόβλεψη θανάτων λόγω θερμότητας, η Αθήνα καταλαμβάνει την 6η θέση, με εκτίμηση για 87.523 θανάτους έως το 2099. Στην κορυφή της λίστας βρίσκονται πόλεις όπως η Βαρκελώνη (246.082 θάνατοι), η Ρώμη και η Νάπολη.
Αστική Θερμική Νησίδα: Ένας κρυφός κίνδυνος
Η θερμική επιβάρυνση είναι εντονότερη στα αστικά κέντρα λόγω του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας. Όπως εξηγεί η ομότιμη καθηγήτρια Βιοστατιστικής Κλέα Κατσουγιάννη, «οι πόλεις με την πυκνή δόμηση, το λιγοστό πράσινο και τα πολλά τσιμέντα δεν επιτρέπουν στην θερμοκρασία να πέσει τις νυχτερινές ώρες». Αυτός ο παράγοντας ενισχύει την επίδραση των καυσώνων και αυξάνει τη θνησιμότητα.
Προβλέψεις για αύξηση θανάτων
Στο χειρότερο σενάριο κλιματικής αλλαγής, οι επιστήμονες προβλέπουν ότι κατά την πενταετία 2095-2099, οι θάνατοι από ζέστη θα φτάσουν τα 175,4 άτομα ανά 100.000 κατοίκους ετησίως. Αντίθετα, οι θάνατοι από κρύο θα μειωθούν κατά 55,8 ανά 100.000 κατοίκους. Παρόμοια εικόνα καταγράφεται σε όλη τη νότια Ευρώπη, με τις χώρες της Μεσογείου όπως η Μάλτα, η Ιταλία, η Ισπανία, η Ελλάδα και η Κύπρος να βρίσκονται στην κορυφή της λίστας.
Ακόμα και στο καλύτερο σενάριο μετριασμού της κλιματικής αλλαγής, η αύξηση της θνησιμότητας από ζέστη θα υπερβαίνει τη μείωση των θανάτων από κρύο. Αυτό αποδεικνύει ότι η προσαρμογή των πόλεων και των πληθυσμών σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας καθίσταται επιτακτική ανάγκη.
Απαραίτητη η λήψη μέτρων προσαρμογής
Η μελέτη θεωρείται πρωτοποριακή καθώς λαμβάνει υπόψη, πέρα από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, κοινωνικοοικονομικούς και δημογραφικούς παράγοντες, όπως η γήρανση του πληθυσμού και οι μεταβολές στο ΑΕΠ. Παρότι προβλέπεται κάποια προσαρμογή του πληθυσμού στη νέα κλιματική πραγματικότητα, αυτή δεν αρκεί για να εξαλείψει τους κινδύνους.
Η κ. Κατσουγιάννη υπογραμμίζει ότι «η προσαρμογή περιλαμβάνει συμπεριφορές προστασίας από τη ζέστη, όπως η χρήση κλιματισμού και η αναδιάρθρωση του αστικού περιβάλλοντος. Ωστόσο, οι δυνατότητες προσαρμογής του ανθρώπινου οργανισμού δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς».
Πολυδιάστατες επιπτώσεις στην υγεία
Εκτός από την αύξηση της θνησιμότητας, η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την υγεία με άλλους τρόπους. Οι υψηλές θερμοκρασίες συνδέονται με αυξημένα εργατικά ατυχήματα, καρδιοαναπνευστικά προβλήματα και θερμοπληξία. Η συνέργεια παραγόντων όπως οι καύσωνες και η ατμοσφαιρική ρύπανση, π.χ. από δασικές πυρκαγιές, πολλαπλασιάζει τις αρνητικές επιδράσεις.
Η κ. Κατσουγιάννη σημειώνει ότι «ο μεγαλύτερος περιβαλλοντικός κίνδυνος για την υγεία παγκοσμίως είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση, η οποία συνδέεται στενά με την κλιματική αλλαγή. Παρόλα αυτά, οι επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής στην ανθρώπινη υγεία δεν έχουν λάβει την προσοχή που τους αρμόζει».
Επείγουσα ανάγκη για δράση
Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι έως και το 70% των θανάτων από ζέστη θα μπορούσαν να αποφευχθούν με την άμεση λήψη μέτρων. Οι προτάσεις περιλαμβάνουν την ενίσχυση του αστικού πρασίνου, την προώθηση ενεργειακά αποδοτικών κτιρίων και την εφαρμογή στρατηγικών δροσιάς στις πόλεις.
Η έκθεση της Ευρώπης στην κλιματική αλλαγή αποτελεί μια σοβαρή προειδοποίηση για τις επόμενες δεκαετίες. Χωρίς συντονισμένες δράσεις και πολιτικές για την προστασία των ευάλωτων πληθυσμών, η ανθρωπότητα κινδυνεύει να αντιμετωπίσει μια κρίση με ανυπολόγιστες συνέπειες.