Όσοι αιτούνται για ιταλικό διαβατήριο θα πρέπει πλέον να έχουν τουλάχιστον έναν γονέα ή παππού/γιαγιά που ήταν Ιταλός πολίτης εκ γενετής
Η Ιταλία ενέκρινε νέο αυστηρότερο νομοθετικό πλαίσιο για την απόκτηση υπηκοότητας από άτομα ιταλικής καταγωγής που διαμένουν στο εξωτερικό. Μέχρι πρότινος, οποιοσδήποτε είχε πρόγονο Ιταλό που ζούσε μετά τις 17 Μαρτίου 1861 —ημερομηνία ίδρυσης του Βασιλείου της Ιταλίας— μπορούσε να διεκδικήσει υπηκοότητα με βάση το δίκαιο του αίματος («jus sanguinis»).
Η νέα ρύθμιση, που επικυρώθηκε από το ιταλικό Κοινοβούλιο την Τρίτη, περιορίζει αυτό το δικαίωμα μόνο σε όσους έχουν τουλάχιστον έναν γονέα ή παππού/γιαγιά που ήταν Ιταλός πολίτης εκ γενετής.
Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η αλλαγή στοχεύει στην ενίσχυση του δεσμού με τον πραγματικό ιταλικό πληθυσμό του εξωτερικού, ενώ παράλληλα επιχειρεί να αντιμετωπίσει φαινόμενα καταστρατήγησης και εμπορευματοποίησης των ιταλικών διαβατηρίων. Η αυστηροποίηση των κριτηρίων θεωρείται επίσης αναγκαία για την αποσυμφόρηση των διοικητικών υπηρεσιών, οι οποίες δέχονται χιλιάδες αιτήσεις πολιτογράφησης.
Η αλλαγή έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία ο αριθμός των Ιταλών που ζουν εκτός της χώρας έχει αυξηθεί σημαντικά. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, από τα τέλη του 2014 έως τα τέλη του 2024, ο αριθμός αυτός εκτινάχθηκε κατά 40%, από 4,6 σε 6,4 εκατομμύρια, στοιχείο που ενισχύει την κυβερνητική ανησυχία για το μέλλον της υπηκοότητας ως εργαλείου εθνικής ταυτότητας και ελέγχου.
Μέχρι τα τέλη Μαρτίου, πριν τεθεί σε ισχύ ο νέος νόμος που εισήγαγε η κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι, περισσότερες από 60.000 νομικές διαδικασίες για την επαλήθευση της ιταλικής ιθαγένειας εκκρεμούσαν, σύμφωνα με το BBC. Η κατάσταση αυτή οδήγησε στην ανάγκη αλλαγής, με στόχο τη μείωση του διοικητικού φόρτου και την καλύτερη αξιοποίηση των κρατικών πόρων.
Το ιταλικό υπουργείο Εξωτερικών εξήγησε ότι η μεταρρύθμιση αποσκοπεί στο να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα των προξενικών υπηρεσιών, κατευθύνοντάς τες αποκλειστικά προς όσους έχουν πραγματική και ουσιαστική σύνδεση με την Ιταλία. Όπως σημείωσε χαρακτηριστικά, η νέα νομοθεσία θα απελευθερώσει ανθρώπινους και υλικούς πόρους, ώστε να δοθεί προτεραιότητα σε όσους πληρούν αυστηρότερα και πιο ουσιαστικά κριτήρια.
Ο υπουργός Εξωτερικών, Αντόνιο Ταγιάνι, υπογράμμισε ότι η βασική αρχή του «jus sanguinis» δεν καταργείται, αλλά εισάγονται σαφή όρια για την αποτροπή καταχρηστικών αιτήσεων και της μετατροπής των ιταλικών διαβατηρίων σε εμπορεύσιμο προϊόν. Τόνισε ότι η υπηκοότητα δεν είναι κάτι που πρέπει να αντιμετωπίζεται ελαφρά και επισήμανε πως η μεταρρύθμιση διασφαλίζει τον σεβασμό της ιταλικής εθνικής ταυτότητας, χωρίς να αποκλείει τους απογόνους Ιταλών που πληρούν τις αυστηρότερες προϋποθέσεις.