Στην αρχική φωτογραφία απεικονίζεται το άγαλμα μιας ηρωίδας του πρώτου Μακεδονικού Αγώνα. Στην επιγραφή του αγάλματος αναφέρεται:

«Ήταν η ανυπότακτη, η Τουρκοφάγος αμαζόνα, η λεοντόκαρδη καπετάνισσα Περιστέρα Κράκα».

Η Κράκα ηγήθηκε ενός αντάρτικου σώματος και αγωνίστηκε με θάρρος στην Επανάσταση των Μακεδόνων το 1878 με στόχο την κατάργηση της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, σύμφωνα με την οποία το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας θα προσαρτούνταν στη Βουλγαρία.

Η εξέγερση ξεκίνησε στο Λιτόχωρο με επικεφαλής τον Κοσμά Δουμπιώτη, και επεκτάθηκε στις γύρω περιοχές με τη συμμετοχή ένοπλων ομάδων από όλες της περιοχές της  Μακεδονίας. Πνίγηκε όμως  στο αίμα από τους Οθωμανούς, με τραγικό επίλογο την καταστροφή του Λιτοχώρου.

Το άγαλμα φιλοτεχνήθηκε από τη γλύπτρια Αλίκη Χατζή το 1990 και έχει στηθεί σε περίοπτη θέση στο χωριό Σιάτιστα. Η ιστορία της Περιστέρας είναι άγνωστη σε πολλούς, όμως αποτελεί ένα σπουδαίο κεφάλαιο του Μακεδονικού Αγώνα...

Η Περιστέρα Κράκα είχε γεννηθεί το 1860 στη Σιάτιστα Κοζάνης και ήταν αδερφή του Γούλια Κράκα, με τον οποίο ήταν ιδιαίτερα δεμένη και από μικρή τον βοηθούσε στις αγροτικές δουλειές. Όταν ξέσπασε η επανάσταση, ο αδερφός της έγινε αντάρτης και η Περιστέρα τον παρακάλεσε να την πάρει μαζί του. Εκείνος όμως αρνήθηκε, καθώς οι γυναίκες δεν στρατολογούνταν στο αντάρτικο.

Όταν μια μέρα οι Τούρκοι την κάλεσαν στην αστυνομία για ανάκριση, η Περιστέρα έβαλε σε εφαρμογή το σχέδιό της. Λέρωσε το φόρεμα της επίτηδες και τους είπε να την περιμένουν ώσπου να αλλάξει ρούχα. Πράγματι, άλλαξε ρούχα, όμως φόρεσε αντρικά και πήρε στα χέρια της όπλο με το οποίο πυροβόλησε στον αέρα και έφυγε να αναζητήσει τον αδερφό της.

(Φωτ.: mixanitouxronou.gr)

Στην αρχή οι αντάρτες την αντιμετώπισαν με καχυποψία, όμως σύντομα κέρδισε τον σεβασμό τους.

Όταν οι Τούρκοι έπιασαν τον αδερφό της και τον έγδαραν ζωντανό, η Περιστέρα ανακηρύχτηκε αρχηγός του αντάρτικου και ορκίστηκε να εκδικηθεί τον μαρτυρικό θάνατό του. Ανέλαβε την αρχηγία ενός σώματος το οποίο ξεπερνούσε τους 40 άνδρες, και έγινε αξιόμαχη και αποτελεσματική. Σύντομα έφτασε στα ίχνη των δολοφόνων του αδερφού της, τους οποίους εκδικήθηκε με τον ίδιο τρόπο.

Τα κατορθώματα του «Καπετάν Σπανοβαγγέλη»
Η Περιστέρα πολεμούσε με θάρρος για την ένωση με την ελεύθερη Ελλάδα. Ο Ι. Αποστόλου στην Ιστορία της Σιατίστης έγραφε για εκείνη: «Επί έξ μήνας κατόπιν κανείς Τούρκος στρατιωτικός δεν ημπορούσε να κοιμάται ήσυχος. Απιστεύτως γενναία, η κόρη αυτή, προς την οποίαν επί τέλους ηναγκάσθη να συνθηκολογήσει μία ολόκληρος Αυτοκρατορία. Της έδωσαν αμνηστία…».

Είχε το ψευδώνυμο «Καπετάν Σπανοβαγγέλης» και είχε ξεκινήσει κλεφτοπόλεμο με τους Τούρκους στις περιοχές της Κοζάνης και της Καστοριάς. Είχε κόψει τα μαλλιά της κοντά και, σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής, πολεμούσε σαν άντρας.

Μεταξύ άλλων είχε πυρπολήσει το σταθμό της χωροφυλακής Τζουμά Πτολεμαΐδας και είχε εξολοθρεύσει ένα τουρκικό απόσπασμα στα Καραγιάννινα. Η φήμη της είχε ξεπεράσει τα ελληνικά σύνορα και η γαλλική εφημερίδα Le Papillon την αποκαλούσε Ζαν Ντ’ Αρκ του 19ου αιώνα. Η Κράκα σταμάτησε την πολεμική της δράση όταν οι Τούρκοι της πρόσφεραν αμνηστία. Τότε επέστρεψε στο χωριό της, τη Σιάτιστα.

(Φωτ.: commons.wikimedia.org)

Ο Αποστόλου έγραφε για τη μετέπειτα ζωή της: «Έκτοτε ζούσε ήσυχα στο σπίτι της. Μόνον που αγαπούσε να στολίζει το στήθος της με χρυσά γιορντάνια και ραμματιές από φλουριά και να διασχίζει την πόλη κατά τας επισήμους ημέρας ως όραμα λεβεντιάς, ως μία πρόκλησις προς τα παλληκάρια, ως άφωνος άλλ’ εύγλωττος υπόμνησις του ηρωικού ιδεώδους». Οι Τούρκοι θορυβήθηκαν από τις κινήσεις της και αθέτησαν την υπόσχεσή τους για αμνηστία, με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να εγκαταλείψει τη Μακεδονία.

Το 1882 βρισκόταν στη Θεσσαλία και είχε παντρευτεί τον καπετάν Περδίκη, έναν από τους συντρόφους της, με τον οποίο απέκτησε δύο κόρες και έναν γιο.

Ωστόσο, οι περιπέτειες συνεχίστηκαν. Λίγο αργότερα ο σύζυγός της συνελήφθη από τη χωροφυλακή και κατηγορήθηκε για ληστεία, με αποτέλεσμα να φυλακιστεί στην Αίγινα. Η Κράκα δεν δίστασε λεπτό. Ταξίδεψε στην Αθήνα και ζήτησε να συναντηθεί με τον Βασιλιά Γεώργιο Α΄ προκειμένου να του ζητήσει αμνηστία για τον σύζυγό της, ο οποίος είχε πολεμήσει με θάρρος στην Επανάσταση των Ελλήνων στη Μακεδονία. Η λαϊκή παράδοση αναφέρει ότι πήρε μέρος σε αγώνα σκοποβολής παρουσία του Γεωργίου Α΄, ο οποίος θαύμασε τις ικανότητές της στο σημάδι καθώς νίκησε όλους τους αξιωματικούς του, και της χάρισε την αμνηστία.

Στη συνέχεια η Κράκα επέστρεψε στη Θεσσαλία, όπου έζησε έως το τέλος της ζωής της, το 1938. Για τη δράση της γράφτηκε το τραγούδι που τραγουδούσε ο γερο-Ναούμης Τσίτσιαρης:

Ποιος έχει αράδα σήμερα – να ρίξει στο νησάνι
Η Περιστέρα είχε σειρά να ρίξει στο νησάνι
Η τσούπρα άπό τη βία της – κι απ’ τον πολύ σεβντά της
της ’κόπη το χρυσό κουμπί – κι έφάνη το βυζί της
ένας στον άλλο έλεγε – ένας στον άλλο λέει
Παιδιά τι ’ναι το μάλαμα – και τι ’ναι το άσήμι
μ’ ένα μικρό κλεφτόπουλο – μικρό διαβολισμένο
Δεν είν’ παιδιά μ’ το μάλαμα – μα μήτε και τ’ άσήμι
μον’ είναι κόρης το βυζί – της νιας της Περιστέρας....

• Πηγή: mixanitouxronou.gr.