Ο Ακάθιστος Ύμνος είναι το ποιητικό αριστούργημα που ψάλλεται στις εκκλησιές μας την 5η εβδομάδα της Σαρακοστής, ως επισφράγισμα όλων των εβδομαδιαίων ακολουθιών των Χαιρετισμών.
Αυτός ο θεσπέσιος ύμνος έχει τη μοναδικότητα ότι συνταιριάζει την πίστη και την ιστορία του ρωμαίικου γένους. Έχει για κοινές ρίζες του το Βυζάντιο και την Ορθοδοξία, καθώς ξεκίνησε να ψάλλεται στα μέσα του 7ου αιώνα, όταν επί αυτοκρατορίας Ηρακλείου, η Κωνσταντινούπολη σώθηκε από τη μεγάλη πολιορκία των Αβάρων. Μια σωτηρία που η παράδοση απέδωσε σε θαυματουργικές παρεμβάσεις της Παναγίας και στην ψυχωμένη αντίδραση των χριστιανών, αφού ο Πατριάρχης Σέργιος ευλόγησε τα τείχη της Βασιλεύουσας με την εικόνα της Παναγίας των Βλαχερνών και προσευχήθηκε στην Υπέρμαχο Στρατηγό να σώσει την Πόλη.
Ο Ακάθιστος Ύμνος είναι ένας περίλαμπρος κήπος, γεμάτος από θεολογικά άνθη που ευωδιάζουν παρηγοριά και σωτηρία. Δεν είναι απολύτως σίγουρο ποιος έγραψε αυτόν τον εξαίσιο ύμνο, αλλά οι περισσότεροι μελετητές αποδίδουν την αρχική μορφή του στον Ρωμανό τον Μελωδό, και δεν αποκλείεται να έγιναν και κάποιες προσθήκες αργότερα. Αποτελείται από 24 Οίκους (στροφές) και ο καθένας από αυτούς ξεκινάει από το αντίστοιχο γράμμα της ελληνικής αλφαβήτου. Οι 12 Οίκοι καταλήγουν στο «Χαίρε νύμφη ανύμφευτε» και οι άλλοι 12 στο «Αλληλούια». Ένας εγκωμιαστικός και ευχαριστήριος Ύμνος με απόλυτη συμμετρία στη σύνθεσή του.
Κάθε ωδή στη Θεοτόκο είναι ένα ποιητικό στολίδι, που με φωτισμένο τρόπο καταφέρνει να ψηλαφίσει το μεγαλείο της. Παναγία η «επουράνια κλίμακα», ο «βλαστός ο αμάραντος», ο «λιμένας των ψυχών», «το ανοικτήριο του Παραδείσου», η «αυγή μυστικής ημέρας», το «δέντρο το αγλαόκαρπο», η «πέτρα που ποτίζει αυτούς που διψούν για ζωή».
Κάθε στίχος και μια αναπομπή της καρδιάς που μένει εκστατική με την αγάπη της Παναγίας. Μια αλυσίδα αδιάρρηκτων κρίκων, από τα αρχαία Βυζαντινά χρόνια ως τις μέρες μας. Μια ολοζώντανη σύζευξη με τους προγόνους μας, με τρόπο αδιαίρετο, βαθύ και ουσιαστικό, κάτι που μόνο η Εκκλησία μπορεί να το καταφέρνει στη μηδενιστική εποχή μας. Αυτό είναι και ένα ισχυρό επιχείρημα ότι η υμνολογία μας δεν χωρά «εκσυγχρονισμούς». Τα ακριβή λόγια που με δάκρυα ευχαριστίας ακούστηκαν πριν 14 αιώνες στην Αγία του Θεού Σοφία, ακούγονται κάθε τέτοια μέρα της Σαρακοστής σε κάθε εκκλησιά και κάθε τόπο.
Φανταστείτε αυτό το στολίδι, τον Ακάθιστο Ύμνο, πόσο θα υποβιβαζόταν σε νεοελληνική απόδοση και πόσο θα θάμπωνε η λυρικότητα του, η ποιητική συμμετρία του, η ακουστική του αρμονία και η καλαισθησία του. Είναι ένα άφταστο κομψοτέχνημα που πρέπει να βουτά στα νοήματά του ο κόσμος, κι όχι εκείνο να σμικρυνθεί στα μέτρα του κόσμου.
Η «δύσκολη γλώσσα» που δήθεν «δεν μπορούν να καταλάβουν οι νέοι», είναι μια πονηρή πρόφαση που είτε ειπώνεται για να δικαιολογήσει τη πνευματική τεμπελιά μας, είτε επιστρατεύεται για σκοπούς αλλοίωσης της Πίστης μας.
Ο Ακάθιστος Ύμνος, αλλά και ολόκληρη η υμνογραφία της Εκκλησίας κατανοείται πρώτα με την καρδιά και ύστερα με τον νου. Η σχέση του πιστού με τους ύμνους είναι πάνω απ’ όλα βιωματική. Γι’ αυτό και έβλεπες παλιά αμόρφωτες γιαγιούλες να κατανοούν όλα τα ιερά γράμματα, κι ότι δεν καταλάβαιναν το ένιωθαν με την καρδιά τους. Δόξα τω Θεώ στις μέρες μας υπάρχουν άπειρες πηγές μεταφράσεων για κάθε καλοπροαίρετο που θέλει να εντρυφήσει στα υψηλά νοήματα του Ακάθιστου Ύμνου. Οπότε οι δικαιολογίες περισσεύουν.
Και μόνο τα άπειρα θαύματα που έχουν συντελεστεί με τη βοήθεια των Χαιρετισμών, αρκούν για να κηρύσσουν συνεχώς τα νοήματα του κάθε στίχου και του κάθε δοξασμού στην Παναγία. Κάθε ευεργετημένος χριστιανός μπορεί να γίνει ένας θεοφόρος κήρυκας που μεταλαμπαδεύει την καταπληκτική δύναμη των Χαιρετισμών στη Θεοτόκο. Όλοι οι Άγιοι, είτε σύγχρονοι, είτε παλαιότεροι, εξυμνούν την αξία τους ως όπλο ακαταμάχητο. Ένα όπλο Βυζαντινό που δεν αλώθηκε, δεν σκλαβώθηκε και δεν θα χάσει την ισχύ του ποτέ.
Σε κάθε σκοτάδι της κάθε εποχής, οι Χαιρετισμοί της Παναγίας είναι η «φωτοδόχος λαμπάδα» που διαλύει τον ζόφο και θερμαίνει τις ψυχές μας με ουράνια παραμυθία…
Ελευθέριος Ανδρώνης για το sportime.gr.