Η υπόθεση που φέρνει ξανά στο προσκήνιο τη σύγκρουση ανάμεσα στην ελευθερία του Τύπου και το περιβόητο Άρθρο 301 του τουρκικού Ποινικού Κώδικα εξελίχθηκε την Τρίτη 2 Δεκεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη. Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ της εφημερίδας «Agos», του δολοφονημένου αρμενικής δημοσιογράφου Χραντ Ντινκ, η δημοσιογράφος Tuğçe Yılmaz, συντάκτρια της πλατφόρμας Bianet, βρέθηκε ενώπιον του δικαστηρίου κατηγορούμενη ότι «προσέβαλε το τουρκικό έθνος και τα κρατικά όργανα» μέσω του ρεπορτάζ της με τίτλο «Οι Αρμένιοι νέοι της Τουρκίας μιλούν: 109 χρόνια αδιάκοπου πένθους».
Η υπόθεση, που ξεκίνησε έπειτα από καταγγελία στον μηχανισμό CİMER, εντάσσεται στις διώξεις βάσει του Άρθρου 301 – άρθρο με βαρύ ιστορικό λογοκρισίας και ποινικών διώξεων κατά δημοσιογράφων, με πιο εμβληματική την υπόθεση του δολοφονημένου Χραντ Ντινκ.
Η ατμόσφαιρα στο δικαστήριο
Στο 2ο Πρωτοδικείο Πλημμελειοδικών της Κωνσταντινούπολης, η αίθουσα γέμισε από νωρίς με δημοσιογράφους, ακαδημαϊκούς, οργανώσεις για την ελευθερία του Τύπου και συγγενείς της Yılmaz. Παρόντες ήταν μεταξύ άλλων ο εκπρόσωπος των «Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα» Erol Önderoğlu, ο καθηγητής Δημόσιας Υγείας Onur Hamzaoğlu και ο εκπρόσωπος της Επιτροπής Προστασίας Δημοσιογράφων (CPJ) Özgür Öğret.
Η μεγάλη προσέλευση οδήγησε τον δικαστή να απομακρύνει όσους έμεναν όρθιοι, επικαλούμενος «ανεπαρκή αερισμό» της αίθουσας.
«Με κατήγγειλαν επειδή έκανα τη δουλειά μου»
Η Yılmaz, απαντώντας στην κατηγορία, υπογράμμισε πως η δίωξη αποτελεί άμεσο πλήγμα στην ελευθερία του Τύπου:
«Σήμερα βρίσκομαι εδώ επειδή χρησιμοποίησα το δικαίωμά μου στην ελευθερία της έκφρασης και κάποιος με κατήγγειλε στο CİMER. Πιθανότατα κάποιος που ενοχλείται από τη συνύπαρξη διαφορετικών κοινοτήτων και διαθέτει ρατσιστικές τάσεις».
Η δημοσιογράφος περιέγραψε επίσης τη σύλληψή της τον Ιούνιο, όταν οδηγήθηκε στο αστυνομικό τμήμα εν μέσω διαδικασίας GBT, πέρασε τη νύχτα κρατούμενη και ενημερώθηκε αργότερα ότι είχε μπει στο σύστημα αναγνώρισης προσώπου «σαν εγκληματίας».
«Σε μια περίοδο όπου γίνεται λόγος για εξομάλυνση με την Αρμενία, εγώ διώκομαι επειδή έκανα ρεπορτάζ για Αρμενίους πολίτες αυτού του τόπου», είπε, κλείνοντας την απολογία της με αναφορά στον Χραντ Ντινκ. Ζήτησε την πλήρη απαλλαγή της.
Οι δικηγόροι: “Πρόκειται για ξεκάθαρη παρεμπόδιση της δημοσιογραφίας”
Η υπεράσπιση τόνισε ότι:
-
Η δίωξη ξεκίνησε εκτός των νόμιμων προθεσμιών που προβλέπει ο Νόμος περί Τύπου.
-
Η καταγγελία στο CİMER δεν αποτελεί έγκυρη νομική αναφορά, αφού το ανώνυμο ή μη πλήρες περιεχόμενο δεν μπορεί να θεωρηθεί επίσημη καταγγελία.
-
Η χρήση του όρου «γενοκτονία» έχει κριθεί επανειλημμένα από τουρκικά δικαστήρια, το Συνταγματικό Δικαστήριο και το ΕΔΑΔ ότι υπάγεται στην ελευθερία της έκφρασης.
Η δικηγόρος Deniz Yazgan μίλησε για «εκφοβισμό δημοσιογράφων» και υπενθύμισε ότι η Τουρκία έχει ήδη καταδικαστεί διεθνώς σε υποθέσεις σχετικές με το Άρθρο 301.
Ο δικηγόρος Batıkan Erkoç τόνισε ότι η εισαγγελία χρησιμοποίησε ως “αφετηρία” της προθεσμίας την ημερομηνία της αστυνομικής αναφοράς, κάτι που χαρακτήρισε «νομικά αδιανόητο».
Αναβολή για τις 21 Απριλίου 2026
Ο εισαγγελέας ζήτησε χρόνο για να ετοιμάσει την αγόρευσή του, με τον δικαστή να ορίζει νέα δικάσιμο για 21 Απριλίου 2026, ώρα 14:30.
Ιστορικό της υπόθεσης
Η Yılmaz είχε προσαχθεί στις 3 Ιουνίου στο Καντίκιοϊ και κρατήθηκε μέχρι να παρουσιαστεί στον εισαγγελέα στις 4 Ιουνίου. Στην κατάθεσή της τόνισε:
«Το ρεπορτάζ μου δεν έχει καμία σχέση με το Άρθρο 301. Παρουσίασα τις δηλώσεις των ανθρώπων που πήρα συνέντευξη. Δεν είχα πρόθεση να προσβάλω το τουρκικό κράτος ή το έθνος».
Αφέθηκε ελεύθερη μετά την κατάθεση.
Δικαστικά προηγούμενα: Το “γενοκτονία” δεν συνιστά ποινικό αδίκημα
Υπάρχει σειρά αποφάσεων που έχουν κρίνει πως η χρήση του όρου «Αρμενική Γενοκτονία» δεν μπορεί να διωχθεί:
-
Το 2024, οι δημοσιογράφοι Haluk Kalafat και Elif Akgül αθωώθηκαν στην ίδια κατηγορία.
-
Το 2018, η Εισαγγελία έκρινε ότι αναφορές σε «γενοκτονία» σε εκδήλωση της ΙHD καλύπτονται από την ελευθερία έκφρασης.
-
Το 2017 και 2018, το Δικηγορικό Σύλλογο Ντιγιαρμπακίρ αθωώθηκε για ανακοινώσεις όπου χρησιμοποιήθηκε ο όρος «γενοκτονία», καθώς «δεν στοιχειοθετήθηκε αδίκημα».
Η κυβέρνηση Πασινιάν υποχωρεί για την αναγνώριση της Γενοκτονίας
Η υπόθεση Yılmaz αποτελεί ακόμη μία απόδειξη ότι το Άρθρο 301 εξακολουθεί να λειτουργεί ως εργαλείο φίμωσης, παρά τις αποφάσεις των τουρκικών αλλά και διεθνών δικαστηρίων. Το 2026, η δίκη αναμένεται να εξελιχθεί σε σημαντικό τεστ για την κατάσταση της ελευθερίας έκφρασης στην Τουρκία
Η δημοσιογράφος από την Τουρκία Tuğçe Yılmaz διώκεται διώκεται ποινικά με το άρθρο 301 επειδή αναγνώρισε τη Γενοκτονία των Αρμενίων, μετά τη δημοσίευση του ρεπορτάζ της «Οι Αρμένιοι νέοι της Τουρκίας μιλούν: 109 χρόνια αδιάκοπτου πένθους». Στην Τουρκία, η καταγραφή ιστορικών γεγονότων παραμένει ποινικοποιημένη.
Την ίδια στιγμή, η ηγεσία της Αρμενίας υπό τον Νικόλ Πασινιάν υποχωρεί από τη σταθερή γραμμή δεκαετιών σχετικά με την αναγνώριση της Γενοκτονίας. Αυτό περιλαμβάνει και την απόρριψη, το 2010, των Πρωτοκόλλων της Ζυρίχης, που είχε διαπραγματευθεί ο Σερζ Σαρκισιάν, όταν η Τουρκία απαίτησε παραχωρήσεις στο θέμα της Γενοκτονίας. Οι ίδιες οι δηλώσεις του Πασινιάν αποτυπώνουν αυτή τη μεταστροφή. Στην Ελβετία αναρωτήθηκε γιατί η αναγνώριση πήρε διεθνή σημασία μόλις τη δεκαετία του 1950, υπονοώντας πολιτική συγκυρία αντί της τεκμηριωμένης εξόντωσης ενός λαού, παρουσιάζοντας το ζήτημα ως θέμα… αρμενικής αντίληψης. Οι μεταγενέστερες διευκρινίσεις του δεν άλλαξαν τον πυρήνα του μηνύματος, ιδιαίτερα καθώς οι επίσημες τελετές μνήμης αποφεύγουν συχνά να κατονομάσουν τους θύτες.
Η ομάδα του Πασινιάν ενισχύει σταθερά αυτή τη γραμμή. Ο ΥΠΕΞ Αραράτ Μιρζογιάν έχει δηλώσει ότι η διεθνής αναγνώριση δεν αποτελεί προτεραιότητα του υπουργείου, θέση που έχει επαναλάβει και ο βουλευτής Αρσέν Τοροσγιάν, λέγοντας ότι η αναγνώριση δεν πρέπει να αποτελεί καθόλου προτεραιότητα εξωτερικής πολιτικής. Στο ίδιο κλίμα κινήθηκε και ο βουλευτής Βιγκέν Χατσατριάν, υποστηρίζοντας πως η Γενοκτονία «ανήκει στο παρελθόν». Ο ειδικός απεσταλμένος για τις σχέσεις με την Τουρκία και βουλευτής Ρούμπεν Ρουμπινιάν επιμένει ότι ιστορικά ζητήματα δεν πρέπει να εμποδίζουν την εξομάλυνση με την Τουρκία – παρότι η ίδια η Τουρκία έχει αποκλείσει την Αρμενία ακριβώς εξαιτίας αυτών των ιστορικών ζητημάτων. Παράλληλα, ο βουλευτής Αντρανίκ Κοτσαριάν, κορυφαίο στέλεχος του κυβερνώντος κόμματος, αμφισβήτησε αν ο καθιερωμένος αριθμός του ενάμισι εκατομμυρίου θυμάτων μπορεί να ήταν «περισσότερος ή λιγότερος», χρησιμοποιώντας γλώσσα που θυμίζει τις τακτικές υποβάθμισης των αρνητών.
Οι συνέπειες αυτής της μετατόπισης φάνηκαν ξεκάθαρα στο κοινοβούλιο, όταν η κοινοβουλευτική πλειοψηφία του Πασινιάν καταψήφισε νομοσχέδιο που θα ποινικοποιούσε την άρνηση και τη δικαιολόγηση της Γενοκτονίας. Την ίδια στιγμή που η Τουρκία διώκει δημοσιογράφους για την αποδοχή της ιστορικής αλήθειας, η κυβέρνηση της Αρμενίας αρνήθηκε να υπερασπιστεί τη δική της ιστορική μνήμη στο εσωτερικό της νομικό πλαίσιο.