Με τους δασμούς των ΗΠΑ στα κινεζικά προϊόντα να διατηρούνται σε επίπεδα-ρεκόρ, φτάνοντας έως και το 145%, το παγκόσμιο εμπόριο βρίσκεται για ακόμη μία φορά μπροστά σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι.
Αν και προσωρινά εξαιρέθηκαν τα εμπορεύματα που είχαν ήδη αποπλεύσει από την Κίνα όταν ανακοινώθηκαν τα νέα μέτρα, το “παράθυρο” αυτό κλείνει οριστικά, καθώς τα τελευταία τέτοια φορτία καταφθάνουν στη Δυτική Ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών. Το επόμενο κύμα συνεπειών έχει ήδη ξεκινήσει.
Η αντίδραση των επιχειρήσεων ήταν άμεση. Παραγγελίες ακυρώθηκαν, εργοστάσια στην Κίνα αναγκάστηκαν να αναστείλουν τη λειτουργία τους και πολλές εταιρείες υιοθέτησαν στρατηγική αναμονής, με ορισμένες να αποθηκεύουν προϊόντα στα λιμάνια προσδοκώντας ελαφρύνσεις στους δασμούς. Όμως, το μεγαλύτερο τίμημα ενδέχεται να το πληρώσει η ίδια η Κίνα, η οποία βρίσκεται ήδη εν μέσω μιας σοβαρής αποπληθωριστικής κρίσης.
Η εξάρτηση της Κίνας από τις αμερικανικές αγορές παραμένει κρίσιμη, παρότι η αναλογία των εξαγωγών της προς τις ΗΠΑ έχει μειωθεί. Η αμερικανική αγορά – που αντιπροσωπεύει περίπου το 30% της παγκόσμιας καταναλωτικής ζήτησης – δεν μπορεί εύκολα να αντικατασταθεί. Οι Κινέζοι παραγωγοί, ιδιαίτερα σε κλάδους όπως τα παιχνίδια, τα ηλεκτρονικά και η φαρμακοβιομηχανία, θα βρεθούν αντιμέτωποι με απώλειες δισεκατομμυρίων.
Άδεια ράφια ή αναδιάρθρωση της εφοδιαστικής αλυσίδας;
Τα δυτικά μέσα μαζικής ενημέρωσης προειδοποιούν για ενδεχόμενες ελλείψεις προϊόντων στα ράφια, με ορισμένα ρεπορτάζ να κάνουν λόγο για μια κρίση χειρότερη από την εποχή της COVID. Ωστόσο, τέτοιες συγκρίσεις παραγνωρίζουν την ευελιξία της σύγχρονης εφοδιαστικής αλυσίδας και την τάση αποκέντρωσης της παραγωγής που είχε ήδη ξεκινήσει προ πανδημίας.
Η αμερικανική εξάρτηση από την Κίνα έχει μειωθεί σημαντικά. Το ποσοστό των κινεζικών αγαθών στις εισαγωγές των ΗΠΑ έχει υποχωρήσει από 21% το 2018 σε μόλις 13% το 2024. Επιπλέον, πολλές εταιρείες έχουν ήδη μεταφέρει παραγωγή σε χώρες όπως το Βιετνάμ, το Μεξικό και η Ινδία, ή εξετάζουν τη μετεγκατάσταση εργοστασίων στις ίδιες τις ΗΠΑ.
Ωστόσο, ορισμένοι τομείς – όπως η φαρμακοβιομηχανία – παραμένουν ευάλωτοι. Η Κίνα προμηθεύει περίπου το 95% της ιβουπροφαίνης και μεγάλα ποσοστά άλλων φαρμάκων χωρίς συνταγή. Αν υπάρξει πρόβλημα στην προμήθεια αυτών των προϊόντων, οι κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες θα είναι άμεσες.
Εκτός από τους μεγάλους παραγωγούς, οι πρώτες που θα νιώσουν την πίεση είναι οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Πολλές από αυτές στηρίζονται στην Κίνα για φθηνές πρώτες ύλες και υλικά συσκευασίας – από μπουκάλια και δοχεία έως κουτιά και ετικέτες. Αν δεν βρουν γρήγορα εναλλακτικές, θα δουν τα κόστη τους να αυξάνονται και τις τιμές των προϊόντων τους να ακολουθούν. Σε μια αγορά ήδη επιβαρυμένη από πληθωριστικές πιέσεις, αυτό μπορεί να αποδειχθεί μοιραίο.
Παράλληλα, πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου όπως η Temu, η Shein και η Aliexpress, που βασίζονται σε άμεσες εισαγωγές από την Κίνα, θα υποστούν σοβαρό πλήγμα. Η νέα πραγματικότητα τους επιβάλλει είτε να μεταφέρουν αποθήκες εκτός Κίνας είτε να αλλάξουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο.
Οι ΗΠΑ μπροστά στο δίλημμα της αυτάρκειας
Η στροφή προς την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής βρίσκεται στο επίκεντρο της οικονομικής ρητορικής του Ντόναλντ Τραμπ, ωστόσο, οι δασμοί από μόνοι τους δεν αρκούν. Η παραγωγική βάση των ΗΠΑ έχει αποδυναμωθεί εδώ και δεκαετίες και δεν είναι έτοιμη να καλύψει άμεσα τα κενά. Χωρίς ένα συγκροτημένο σχέδιο ενίσχυσης του «Made in USA», το ρίσκο της υπερβολικής πίεσης στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα παραμένει.
Σε αυτό το τοπίο, η Κίνα φαίνεται να βρίσκεται σε πιο δεινή θέση. Η οικονομία της ήδη δοκιμάζεται από χαμηλό εσωτερικό πληθωρισμό, υψηλή ανεργία και βραδύ ρυθμό ανάπτυξης. Η εμπορική πίεση από τις ΗΠΑ ίσως αποτελέσει το τελικό πλήγμα. Αν το Πεκίνο δεν καταφέρει να ανοίξει νέες αγορές και να αναδιοργανώσει την οικονομία του, κινδυνεύει να βυθιστεί σε μια μακροχρόνια ύφεση με απρόβλεπτες κοινωνικές συνέπειες.
Το αν η Κίνα θα υποχωρήσει ή θα αντιδράσει με αντίποινα παραμένει άγνωστο. Το βέβαιο είναι πως ο κόσμος μπαίνει σε μια περίοδο ανακατατάξεων όπου το φτηνό εμπόρευμα δεν θα είναι πλέον αυτονόητο.
Θα ήθελες να ετοιμάσω και ένα συνοδευτικό γράφημα για την εξέλιξη των δασμών ή τη μείωση εξάρτησης ΗΠΑ–Κίνας ανά έτος;