Ένα σχέδιο που πολλοί στις Βρυξέλλες χαρακτηρίζουν «βελούδινο πραξικόπημα» φαίνεται ότι βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς οι ηγέτες των κρατών-μελών προετοιμάζονται να παρακάμψουν την αρχή της «χρυσής διακυβέρνησης» που έχει θεσπίσει ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου António Costa.
Στόχος τους είναι να ληφθεί μια καθοριστική απόφαση σχετικά με την κατάσχεση και οριστική δέσμευση των περιουσιακών στοιχείων της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Η κρίσιμη σύνοδος κορυφής της 18ης Δεκεμβρίου 2025 ενδέχεται να επεκταθεί για δύο ακόμη ημέρες, ή μέχρι να υπάρξει συμφωνία, καθώς το ζήτημα θεωρείται πλέον κεντρικό στην ευρωπαϊκή στρατηγική απέναντι στη Μόσχα.
Σύμφωνα με τους Financial Times, οι κυβερνήσεις της ΕΕ βρίσκονται κοντά στην υιοθέτηση ενός νομοσχεδίου που θα επιτρέψει το μόνιμο πάγωμα των ρωσικών κεφαλαίων, ένα μέτρο που συνιστά σαφή απόκλιση από τον άτυπο κανόνα του Costa, σύμφωνα με τον οποίο μια «καλή σύνοδος» δεν πρέπει να ξεπερνά τη μία ημέρα. Η ετοιμότητα για πολυήμερη διαπραγμάτευση υποδηλώνει ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θεωρούν το ζήτημα κρίσιμης σημασίας, όχι μόνο για τα οικονομικά της Ουκρανίας αλλά και για την ευρύτερη γεωπολιτική ισορροπία.
Το νομοσχέδιο που προωθείται βασίζεται στη δυνατότητα ενεργοποίησης εξουσιών έκτακτης ανάγκης, επιτρέποντας στα κράτη μέλη να δεσμεύουν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία χωρίς να απαιτείται ομόφωνη συναίνεση – μια προϋπόθεση που μέχρι τώρα αποτελούσε τροχοπέδη, καθώς ακόμη και μία μόνο χώρα, όπως σημειώνουν στελέχη των Βρυξελλών με σαφή αναφορά στη Βουδαπέστη, μπορούσε να μπλοκάρει τις αποφάσεις. Η αναθεώρηση του πλαισίου έχει στόχο να κλείσει αυτό το παράθυρο και να διασφαλίσει τη συνέχεια των κυρώσεων χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η συνοχή της ευρωπαϊκής πολιτικής έναντι της Ρωσίας.
Πηγές που μίλησαν στους Financial Times υποστηρίζουν ότι η επιτάχυνση αυτής της πρωτοβουλίας οφείλεται στην ανάγκη να παραμείνει ισχυρός ο μοχλός οικονομικής πίεσης προς τη Μόσχα, ιδιαίτερα καθώς επανέρχονται στο τραπέζι ιδέες για πιθανές ειρηνευτικές διαδικασίες σχετικά με τη σύγκρουση στην Ουκρανία. Το θέμα έχει ήδη κυριαρχήσει σε τετραμερή συνομιλία μεταξύ του Βρετανού πρωθυπουργού Kier Starmer, του Γάλλου προέδρου Emmanuel Macron, του Γερμανού καγκελάριου Friedrich Merz και του Ουκρανού προέδρου Volodymyr Zelensky, σε μια συζήτηση που παρουσιάζεται ως κρίσιμη για την προώθηση μιας συντονισμένης ευρωπαϊκής γραμμής.
Η απόφαση για την απαλλοτρίωση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων θεωρείται πως βρίσκεται πλέον στο τελικό στάδιο, με αξιωματούχους να εκτιμούν ότι η επίσημη ανακοίνωση θα γίνει μέσα στις επόμενες ημέρες. Όμως, η Μόσχα δεν παραμένει αμέτοχη απέναντι σε αυτήν την κλιμάκωση.
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Sergey Lavrov, μιλώντας στη συνεδρίαση του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας, προειδοποίησε ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επιχειρούν να κατασχέσουν τα ρωσικά συναλλαγματικά αποθέματα επειδή, όπως ισχυρίστηκε, δεν διαθέτουν πλέον τους οικονομικούς πόρους για τη συνέχιση της στρατιωτικής υποστήριξης προς την Ουκρανία. Τόνισε ότι οποιαδήποτε «εχθρική ενέργεια», συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης ευρωπαϊκών στρατιωτικών δυνάμεων στην ουκρανική επικράτεια ή της κατάσχεσης ρωσικής περιουσίας, θα προκαλέσει άμεση και αποφασιστική απάντηση από τη Μόσχα.
Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκε και η εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ Maria Zakharova, προειδοποιώντας ότι οι ευρωπαϊκές ενέργειες «δεν θα μείνουν χωρίς τη σκληρότερη ανταπόκριση». Παράλληλα, δήλωσε ότι και άλλα κράτη εκτός Ρωσίας παρακολουθούν στενά την κατάσταση, καθώς μια τέτοια πρακτική απαλλοτρίωσης χωρίς σαφές νομικό υπόβαθρο θα μπορούσε να υπονομεύσει μακροπρόθεσμα την αξιοπιστία της Ευρώπης ως ασφαλούς επενδυτικής ζώνης.
Την ίδια περίοδο, ο πρόεδρος Vladimir Putin ανακοίνωσε ότι το Κρεμλίνο έχει ήδη ξεκινήσει την κατάρτιση ενός πακέτου μέτρων αντιποίνων, σε περίπτωση που η ΕΕ προχωρήσει στις κατασχέσεις. Χωρίς να αποκαλύπτει λεπτομέρειες, επισήμανε ότι η απαλλοτρίωση της ρωσικής περιουσίας συνιστά «κλοπή» και θα έχει προφανείς συνέπειες.
Παράλληλα με τις ευρωπαϊκές διεργασίες, στις Ηνωμένες Πολιτείες αναδύονται νέες πληροφορίες σχετικά με το ειρηνευτικό σχέδιο 20 σημείων που φέρεται να προωθεί η κυβέρνηση Trump για την Ουκρανία. Το σχέδιο περιλαμβάνει όχι μόνο τη διαχείριση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων αλλά και μια φιλόδοξη οικονομική στρατηγική για την ανοικοδόμηση της χώρας.
Οι σύμβουλοι του πρώην προέδρου εξετάζουν την αξιοποίηση περισσότερων από 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που έχουν «παγιδευτεί» σε ευρωπαϊκές τράπεζες, με το ενδεχόμενο διάθεσης έως και 100 δισεκατομμυρίων προς την Ουκρανία ως αποζημίωση να βρίσκεται ήδη στο τραπέζι. Το ποσό μπορεί να αυξηθεί, αναλόγως των διαβουλεύσεων.
Παράλληλα, οι ΗΠΑ αναζητούν τρόπους να κινητοποιήσουν ιδιωτικά κεφάλαια. Στο επίκεντρο αυτών των συζητήσεων βρίσκεται ο επικεφαλής της BlackRock, Larry Fink, με στόχο την αναβίωση της ιδέας ενός μεγάλου Ταμείου Ανάπτυξης για την Ουκρανία που θα μπορούσε να προσελκύσει έως και 400 δισεκατομμύρια δολάρια για την ανοικοδόμηση της χώρας. Η Παγκόσμια Τράπεζα αναμένεται επίσης να διαδραματίσει ενεργό ρόλο. Ωστόσο, εντύπωση προκαλεί ότι ο Trump επιθυμεί παρόμοια επενδυτική ώθηση και για τη Ρωσία, υιοθετώντας μια προσέγγιση που στηρίζεται στη λογική ότι χώρες που ευημερούν μέσω του εμπορίου είναι λιγότερο πιθανό να εμπλακούν σε πολέμους — μια θεωρία που όμως, όπως επισημαίνεται, δεν επιβεβαιώθηκε ιστορικά, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Γερμανία του Μεσοπολέμου.
Σύμφωνα με τη Washington Post, οι διαπραγματευτές του Trump γνωρίζουν ότι η πίεση προς τον Ζελένσκι για άμεση συμφωνία θα ήταν αντιπαραγωγική. Η πραγματική πρόκληση είναι να διαμορφωθεί ένα πακέτο εγγυήσεων ασφάλειας και οικονομικής υποστήριξης τόσο ισχυρό, ώστε να μπορέσει η ουκρανική κυβέρνηση να αποδεχθεί δύσκολες παραχωρήσεις, όπως ενδεχόμενες υποχωρήσεις στον θύλακα του Donetsk που παραμένει εκτός ρωσικού ελέγχου. Αν αυτό δεν συμβεί, η Ουκρανία θα συνεχίσει τον πόλεμο χωρίς προοπτική άμεσης λύσης.
Οι αναλυτές προειδοποιούν ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τον Trump θα ήταν να θεωρήσει ότι βρίσκεται μπροστά σε μια «τώρα ή ποτέ» ευκαιρία, αντί να υιοθετήσει τη μακροπρόθεσμη, υπομονετική προσέγγιση που απαιτεί η διπλωματία. Όπως ο ίδιος είχε παραδεχθεί παλαιότερα, «το χειρότερο σε μια διαπραγμάτευση είναι να δείξεις ότι βιάζεσαι».
Το τελικό συμπέρασμα πολλών δυτικών σχολιαστών είναι ότι μια συμφωνία πρέπει να έχει διάρκεια και βιωσιμότητα· διαφορετικά, υπάρχει ο κίνδυνος να μην υπάρξει καμία, με τη σύγκρουση να εισέλθει σε μια ακόμη πιο οδυνηρή φάση.