Το Κασμίρ δεν είναι απλώς μια ορεινή περιοχή στρατηγικής σημασίας. Αντίθετα, αποτελεί το πικρό μήλο της Έριδος, που για πάνω από επτά δεκαετίες έχει διαιρέσει την Ινδία και το Πακιστάν. Από τη στιγμή της διαίρεσης του βρετανικού Ρατζ το 1947, οι δύο χώρες έχουν εμπλακεί σε τρεις πολέμους και πλήθος αιματηρών επεισοδίων, όλα με στόχο τον έλεγχο αυτής της αμφισβητούμενης γης. Στο έδαφος του Κασμίρ συνυπάρχουν ιστορικά τραύματα, θρησκευτικές ταυτότητες και τα κατάλοιπα του Ψυχρού Πολέμου. Για την Ινδία, το Κασμίρ θεωρείται αναπόσπαστο μέρος της επικράτειάς της, ενώ το Πακιστάν το θεωρεί κατεχόμενο έδαφος, προσάπτοντας στην Ινδία την υποδαύλιση μιας συνεχούς αποσταθεροποίησης μέσω της χρηματοδότησης τρομοκρατικών ομάδων και υποστήριξης παραστρατιωτικών εισβολών, κυρίως μέσω περασμάτων όπως το Haji Pir.
Η πρόσφατη φονική επίθεση στο Pahalgam, η οποία άφησε πίσω της 26 νεκρούς, αποτέλεσε μια σφοδρή υπενθύμιση του εύθραυστου καθεστώτος στην περιοχή. Όπως συχνά συμβαίνει στην υποήπειρο, οι λέξεις «αντίποινα» και «κλιμάκωση» δεν άργησαν να εισέλθουν στο διπλωματικό λεξιλόγιο, δημιουργώντας τον κίνδυνο για μια εκρηκτική κλιμάκωση της σύγκρουσης.
Η σπίθα του πολέμου άναψε ξανά και η περιοχή βρίσκεται στα πρόθυρα μιας καταστροφής, η οποία ενδέχεται να πάρει πυρηνικές διαστάσεις. Λίγες ημέρες μετά την επίθεση, το Ισλαμαμπάντ προχώρησε σε πλήρη διακοπή των εμπορικών σχέσεων με το Νέο Δελχί, κλείνοντας τον εναέριο χώρο του για τις ινδικές αεροπορικές εταιρείες και ακυρώνοντας όλες τις θεωρήσεις εισόδου για Ινδούς πολίτες. Η απόφαση αυτή αποτέλεσε αντίδραση στις ενέργειες της Ινδίας, οι οποίες περιλάμβαναν το κλείσιμο της κύριας συνοριακής διόδου, την αναστολή της ιστορικής Συνθήκης για τα Ύδατα του Ινδού και την απέλαση Πακιστανών διπλωματών από το ινδικό έδαφος. Εξάλλου, το Νέο Δελχί ανέφερε ότι όλοι οι Πακιστανοί πολίτες που βρίσκονται στην Ινδία πρέπει να αποχωρήσουν έως τις 29 Απριλίου. Διπλωματικοί αναλυτές εκφράζουν έντονο προβληματισμό για τη ραγδαία κλιμάκωση της κρίσης, η οποία κινδυνεύει να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη αστάθεια και σε μια ενδεχόμενη πυρηνική σύγκρουση.
Η νέα αυτή ένταση αποκαλύπτει για ακόμα μία φορά τον μόνιμο πυρήνα αστάθειας που παραμένει στο επίκεντρο κάθε διπλωματικής κρίσης μεταξύ των δύο πυρηνικών δυνάμεων: το Κασμίρ. Καθώς η κάθε πλευρά επιδιώκει να διατηρήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων, το φάντασμα του Haji Pir, ενός σημείου στρατηγικής σημασίας που καθόρισε την ιστορία της περιοχής, συνεχίζει να σκιάζει τις εξελίξεις.
Η πρόσφατη επίθεση στο Pahalgam επαναφέρει στη δημόσια συζήτηση το ιστορικό λάθος της Ινδίας, που διαπράχθηκε πριν από 60 χρόνια. Το Νέο Δελχί είχε παραδώσει το στρατηγικό πέρασμα του Haji Pir, το οποίο είχε καταληφθεί με το αίμα των Ινδών στρατιωτών, σε έναν εντελώς αμφισβητούμενο διάλογο. Το πέρασμα Haji Pir, που ανήκει στην απότομη οροσειρά Pir Panjal, συνδέει το Poonch του Jammu και Kashmir με το Rawalakot στο Πακιστάν, και θεωρείται κρίσιμο για την ασφάλεια και τον έλεγχο της περιοχής.
Σε υψόμετρο 2.637 μέτρων (8.652 πόδια), το πέρασμα κυριαρχεί οπτικά στην κοιλάδα του Παλιστανικού Κασμίρ και αποτελεί σήμερα μία από τις βασικές διόδους διείσδυσης Πακιστανών τρομοκρατών στην κοιλάδα του Kashmir. Η Ινδία, διατηρώντας το Πέρασμα Haji Pir, θα μπορούσε να είχε στερήσει από το Πακιστάν την κύρια οδό εισχώρησης στο Jammu & Kashmir, περιορίζοντας δραματικά τη δυνατότητα της Ισλαμαμπάντ να υποδαυλίζει την αστάθεια στην περιοχή.
Το πέρασμα Haji Pir προσέφερε πολυάριθμα στρατηγικά πλεονεκτήματα: μείωνε την απόσταση μεταξύ Poonch και Uri από 282 χλμ. σε μόλις 56 χλμ., ενισχύοντας την εσωτερική συνδεσιμότητα μεταξύ του Jammu και της κοιλάδας του Κασμίρ, ενώ διευκόλυνε σημαντικά τη στρατιωτική και εμπορική κινητικότητα. Πριν από τη διαίρεση της Ινδίας, το κύριο οδικό δίκτυο που ένωνε το Jammu με την κοιλάδα του Κασμίρ περνούσε μέσω του Haji Pir. Ωστόσο, μετά την κατάληψη μέρους του Κασμίρ από το Πακιστάν το 1948, το πέρασμα έμεινε εκτός χρήσης, υπογραμμίζοντας τη στρατηγική αξία της περιοχής.
Πέρα από τη στρατηγική σημασία, το πέρασμα Haji Pir είχε και έναν ακόμα ρόλο: να λειτουργεί ως διαρκής υπενθύμιση στο Πακιστάν της επισφαλούς θέσης του στο ευρύτερο Κασμίρ. Παρά τη σαφή στρατηγική υπεροχή της, η Ινδία, με τραγική έλλειψη διορατικότητας, επέστρεψε το πέρασμα στο Ισλαμαμπάντ, δίνοντάς του το πλεονέκτημα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αυτή η κίνηση, που αναγνωρίζεται ως «προπατορικό αμάρτημα», συνεχίζει να στοιχειώνει την Ινδία μέχρι και σήμερα. Το Πακιστάν, εκμεταλλευόμενο την κατάσταση, εξακολουθεί να χρησιμοποιεί το πέρασμα για να τροφοδοτεί την αποσταθεροποίηση στην περιοχή, μέσω τρομοκρατικών επιθέσεων και παραστρατιωτικών δραστηριοτήτων.
Ο στρατηγός D. B. Shekatkar, αναλογιζόμενος τα διδάγματα του πολέμου του 1965, είχε προειδοποιήσει για τις συνέπειες του να χάσει κανείς τα κέρδη του πολέμου μέσω διπλωματικών συμφωνιών, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Το μάθημα είναι σαφές — αν χάνεις τα κέρδη του πολέμου στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, υπονομεύεις κάθε μελλοντικό στρατηγικό πλεονέκτημα». Όντως, η παράδοση του Περάσματος Haji Pir υπήρξε αντικίνητρο για την Ινδία σε μετέπειτα στρατιωτικές αναμετρήσεις, όπως στον πόλεμο του 1971 και τη σύγκρουση του 1999.
Μετά την κατάληψη ενός τρίτου του Κασμίρ το 1948 και την ταπεινωτική ήττα της Ινδίας στον πόλεμο του 1962 με την Κίνα, το Πακιστάν αποφάσισε να επιδιώξει ξανά την κατάληψη ολόκληρου του Κασμίρ το 1965. Τον Αύγουστο εκείνης της χρονιάς, ο πρόεδρος Ayub Khan ενέκρινε την Επιχείρηση Gibraltar, μια μυστική επιχείρηση για τη διείσδυση μεγάλου αριθμού ανταρτών στο Κασμίρ, με σκοπό την αποσταθεροποίηση της περιοχής και την μετέπειτα κατάληψή της από τον στρατό του Πακιστάν.
Ο Ayub Khan προσδοκούσε γρήγορη και εντυπωσιακή νίκη, θεωρώντας πως «η ηθική αντοχή των Ινδουιστών δεν αντέχει πάνω από δυο χτυπήματα». Ωστόσο, οι προσδοκίες του διαψεύστηκαν, καθώς ο τοπικός πληθυσμός δεν εξεγέρθηκε. Μέχρι τα μέσα Αυγούστου, η Ινδία προειδοποίησε ότι αν η διείσδυση δεν σταματούσε, «ο πόλεμος θα περάσει στην άλλη πλευρά». Στις 15 Αυγούστου 1965, ο ινδικός στρατός διέσχισε τη γραμμή εκεχειρίας και κατέλαβε τρεις στρατηγικούς λόφους. Η απόφαση να καταληφθεί το Haji Pir Bulge, η κύρια οδός εισβολής, ακολούθησε και η επιχείρηση αυτή ονομάστηκε «Operation Bakshi».
Το Haji Pir, το στρατηγικό πέρασμα που συνδέει το Jammu με την κοιλάδα του Κασμίρ, προστατευόταν από τα υψώματα Bedori (3760 μέτρα), Sank (2895 μέτρα) και Ledwali Gali (3140 μέτρα). Το Bedori βρισκόταν 14 χλμ. νοτιοανατολικά του Uri και το Haji Pir 10 χλμ. πιο πέρα. Η αποστολή κατάληψης του περάσματος ανατέθηκε στην 19η Μονάδα πυροβολικού, υπό την ηγεσία του Στρατηγού Kalaan, και στην εφεδρεία του σώματος, την 68η Ταξιαρχία υπό τον Ταξίαρχο ZC Bakshi.
Στις 21 Αυγούστου, ο Bakshi ενημέρωσε τους αξιωματικούς του: «Από το 1947 γκρινιάζουμε ότι δεν μας αφήνουν να επιτεθούμε. Τώρα έχουμε εντολή να καταλάβουμε το Haji Pir πάση θυσία. Όχι με 100% απώλειες, αλλά αν δεν έχετε 40%, μην επιστρέψετε». Στις 26 Αυγούστου, η σκληροτράχηλη ομάδα στρατιωτών ξεκίνησε για το Sank, παρά τις καταρρακτώδεις βροχές και την έντονη αντίσταση. Την επόμενη μέρα, καταλήφθηκε το Ledwali Gali και ο στόχος στράφηκε προς το Bedori. Ωστόσο, ο Ταξίαρχος Bakshi εκτίμησε ότι το Πακιστάν είχε αντιληφθεί τις ινδικές προθέσεις και πήρε την απόφαση να χτυπήσει κατευθείαν το Haji Pir.
Την αποστολή ανέλαβε ο Στρατηγός Ranjit Singh Dayal, ο οποίος, σύμφωνα με τον Bakshi, του είπε: «Αν τα καταφέρεις, θα είσαι ήρωας. Αν όχι, θα με συλλάβουν για την απόφαση». Ο Dayal περπάτησε όλη τη νύχτα της 27ης Αυγούστου μέσα στη βροχή και στις 28 κατέλαβε το πέρασμα, υπό εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες. Το Πακιστάν επιχείρησε αντεπιθέσεις την επόμενη μέρα, αλλά αποκρούστηκαν από τις ινδικές δυνάμεις.
Ιστορικό σφάλμα: επικών διαστάσεων
Ωστόσο, αυτό που το Πακιστάν δεν κατάφερε να κερδίσει στο πεδίο της μάχης, το εξασφάλισε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η Συμφωνία της Τασκένδης, που υπογράφηκε στις 10 Ιανουαρίου 1966, προέβλεπε την απόσυρση των ινδικών και πακιστανικών στρατευμάτων στις θέσεις που κατείχαν πριν από τις 5 Αυγούστου 1965. Στη συμφωνία περιλαμβανόταν και η επιστροφή του περάσματος του Haji Pir, παρά το γεγονός ότι κατακτήθηκε με γενναιότητα και σημαντικό κόστος. Η Ινδία είχε υπό τον έλεγχό της 1.920 τετραγωνικά χιλιόμετρα πακιστανικού εδάφους, κυρίως στις γόνιμες περιοχές των τομέων Sialkot, Lahore και Κασμίρ, ενώ το Πακιστάν είχε καταλάβει 550 τετραγωνικά χιλιόμετρα ινδικού εδάφους. Παρά την υπεροχή της σε εδάφη στρατηγικής σημασίας, η Ινδία δεν κατάφερε να εξασφαλίσει ουσιαστικά πλεονεκτήματα από τη συμφωνία της Τασκένδης.
Ο Αντιστράτηγος Ranjit Singh Dyal, ο οποίος ηγήθηκε της επιχείρησης κατάληψης του Haji Pir και τιμήθηκε με το παράσημο Maha Vir Chakra για τη γενναιότητα και την ηγεσία του, δήλωσε το 2002: «Το πέρασμα θα προσέφερε στην Ινδία σαφές στρατηγικό πλεονέκτημα… Ήταν λάθος που το επιστρέψαμε… οι άνθρωποί μας δεν διαβάζουν χάρτες». Ο Αντιστράτηγος Dr D. B. Shekatkar συμφώνησε, σημειώνοντας στο Rediff: «Δεν γνωρίζουμε ποιοι ήταν οι λόγοι που μας οδήγησαν να επιστρέψουμε το Haji Pir, που είχε τεράστια στρατηγική σημασία. Σήμερα, ολόκληρη η διείσδυση στο Κασμίρ πραγματοποιείται από εκείνη την περιοχή. Αν είχαμε κρατήσει τη θέση που κατακτήσαμε, τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά».
Η προειδοποίηση του Shekatkar επιβεβαιώθηκε το 1971, όταν η Ινδία έχασε ξανά τον τομέα του Chhamb, μια περιοχή που το Πακιστάν είχε καταλάβει το 1965, αλλά αποχώρησε βάσει της Συμφωνίας της Τασκένδης. Παρά την ήττα του Πακιστάν, η Ινδία δεν κατάφερε ποτέ να επανακαταλάβει το Haji Pir. Το 1971, ακόμη και με 93.000 Πακιστανούς αιχμαλώτους πολέμου στα χέρια της, η Ινδία δεν ασκήθηκε καμία πίεση για να επανακαταλάβει το Chhamb.
Η Ινδία δεν κατάφερε να επανακαταλάβει το Haji Pir ούτε το 1999, παρά το γεγονός ότι η περιοχή εξακολουθεί να χρησιμοποιείται από το Πακιστάν για να διεισδύει στο ινδικό Κασμίρ και να υποστηρίζει τρομοκρατικές ενέργειες στην περιοχή. Μετά την πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση, ο Υπουργός Άμυνας της Ινδίας, Rajnath Singh, δήλωσε πως αν η ινδική κυβέρνηση είχε αξιοποιήσει στρατηγικά τις «στρατιωτικές κατακτήσεις» στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων μετά τον πόλεμο του 1965, το πρόβλημα της διασυνοριακής διείσδυσης θα είχε λυθεί οριστικά. Όπως σημείωσε ο Rajnath, η Ινδία είχε υψώσει τη σημαία στο Haji Pir το 1965, και «αν δεν είχε επιστραφεί μέσω της διπλωματίας, οι δρόμοι διείσδυσης των εξτρεμιστών θα είχαν κλείσει».
Ορισμένοι αναλυτές στρατηγικής στην Ινδία θεωρούν ότι ήρθε η ώρα να διορθωθεί αυτό το ιστορικό λάθος και να τιμωρηθεί το Πακιστάν για την υποστήριξη τρομοκρατίας στο ινδικό έδαφος, με την ανακατάληψη του Haji Pir. Παρομοιάζοντας την κατάσταση με την Κριμαία, η οποία παραχωρήθηκε στην Ουκρανία από τη Σοβιετική Ένωση το 1954, τονίζουν ότι το πέρασμα Haji Pir αποτελεί τη δική «Κριμαία» της Ινδίας και ήρθε η ώρα να διορθωθεί το λάθος του 1966.
The post Κόλαση στο Κασμίρ: Η Ινδία εντείνει τις προετοιμασίες για στρατιωτική κλιμάκωση με το Πακιστάν first appeared on Prime News.