Αμπντουλάχ ΟτσαλάνΟ ηγέτης του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) Αμπντουλάχ Οτσαλάν καλεί την οργάνωση που ο ίδιος δημιούργησε το 1978 να καταθέσει τα όπλα της και απευθύνει έκκληση για επίλυση του Κουρδικού ζητήματος στην Τουρκία μέσω της «ειρήνης και της δημοκρατίας». Το μήνυμα του Ocalan ανέγνωσαν σε συνέντευξη στην Κωνσταντινούπολη τα μέλη της διευρυμένης αντιπροσωπείας του φιλοκουρδικού Κόμματος Δημοκρατίας των Λαών και Ισότητας (DEM) που τον επισκέφθηκε νωρίτερα στο νησί-φυλακή Ιμραλί της Προποντίδας , όπου κρατείται τα τελευταία 26 χρόνια.
Το PKK ιδρύθηκε το 1978 από τον Öcalan, σε μια εποχή έντονης πολιτικής και κοινωνικής αναταραχής. Η ίδρυση του PKK συνδέεται με το πολιτικό κλίμα της εποχής, όπου η Τουρκία βρισκόταν σε μια έντονα πολωμένη κατάσταση, μετά τη στρατιωτική δικτατορία του 1980 και τον ψυχρό πόλεμο.
Το κίνημα, στην αρχή, ακολούθησε σοσιαλιστικές και επαναστατικές ιδέες, επηρεασμένο από τις πολιτικές τάσεις της εποχής, ενώ η στρατηγική του βασιζόταν σε τακτικές αντάρτικου πολέμου. Ο Öcalan και το PKK διακήρυξαν ότι στόχος τους ήταν η επίτευξη κουρδικής ανεξαρτησίας και η βελτίωση των συνθηκών ζωής για τους Κούρδους στην Τουρκία.
Ωστόσο, το PKK, όπως και πολλά παρόμοια κινήματα, βρέθηκε να λειτουργεί σε συνθήκες αυξανόμενης βίας, με την κυβέρνηση της Τουρκίας να αντεπιτίθεται με στρατιωτικές και κατασταλτικές μεθόδους. Στη δεκαετία του 1990, η βία κλιμακώθηκε και το PKK απέκτησε διεθνή αναγνώριση για τις επιθέσεις του, ενώ η Τουρκία το κατηγορούσε για τρομοκρατία. Ωστόσο, παρά τις επιτυχίες του PKK στον πόλεμο και την πολιτική του επιρροή, ο Öcalan διαπίστωσε την ανάγκη για στρατηγική επανεκτίμηση, όταν οι συνθήκες και οι ανάγκες των Κούρδων άλλαξαν και η διεθνής πολιτική τάξη επηρεάστηκε από την κατάρρευση του σοσιαλιστικού μπλοκ και τις νέες διεθνείς πολιτικές συνθήκες.
Το κύριο σημείο της δήλωσης του Öcalan είναι η αναγνώριση ότι το PKK, όπως και άλλα παρόμοια επαναστατικά κινήματα, ολοκλήρωσε τον κύκλο του. Αυτή η αλλαγή οφείλεται στην αλλαγή των διεθνών και εσωτερικών πολιτικών συνθηκών. Η κατάρρευση του σοσιαλιστικού μπλοκ και η αλλαγή των πολιτικών παραμέτρων της περιοχής της Μέσης Ανατολής το 1990 δημιούργησαν ένα νέο πολιτικό τοπίο, όπου η στρατηγική του PKK, που στηριζόταν σε πολεμική αναμέτρηση, φαινόταν ξεπερασμένη και μη βιώσιμη.
Η συνειδητοποίηση αυτής της αλλαγής οδήγησε τον Öcalan στο συμπέρασμα ότι η διεκδίκηση των δικαιωμάτων των Κούρδων δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω της βίας, αλλά μόνο μέσω της ειρηνικής διαδικασίας και της πολιτικής συμφιλίωσης.
Ο Öcalan προτείνει ότι η λύση του Κουρδικού ζητήματος μπορεί να επιτευχθεί μέσω μιας δημοκρατικής κοινωνίας, όπου όλες οι ταυτότητες – Κούρδοι, Τούρκοι και άλλες εθνοτικές και θρησκευτικές ομάδες – θα συνυπάρχουν αρμονικά και ειρηνικά, με σεβασμό στις πολιτιστικές και πολιτικές διαφοροποιήσεις.
Αυτό προϋποθέτει μια ευρύτερη κοινωνική αναδιοργάνωση, με ελεύθερη έκφραση, εθνική ισότητα, και σεβασμό της πολιτικής διαφορετικότητας. Το μήνυμα του Öcalan αναγνωρίζει την ανάγκη για μια νέα φάση στην ιστορική σχέση των Τούρκων και των Κούρδων, στηριγμένη στην αδελφοσύνη και την ειρηνική συνύπαρξη, κάτι που είναι κρίσιμο για τη βιωσιμότητα του τουρκικού κράτους και τη σταθερότητα της περιοχής.
Η δήλωση του Öcalan είναι, σε πολλές περιπτώσεις, ένα κάλεσμα για το PKK να ολοκληρώσει την αποστολή του μέσω του πολιτικού διαλόγου και της δημοκρατικής διαδικασίας. Καλεί το PKK να καταθέσει τα όπλα και να προχωρήσει σε μια «ιστορική ευθύνη», που συνεπάγεται την αυτοδιάλυση της οργάνωσης και την ένταξή της στην κοινωνία και το κράτος μέσω πολιτικών διαδικασιών.
Με αυτό το μήνυμα, ο Öcalan επιχειρεί να ανοίξει έναν νέο δρόμο για την επίλυση του Κουρδικού ζητήματος, βασισμένο στην ειρηνική επίλυση και την αναγνώριση των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων των Κούρδων, εντός του πλαισίου της τουρκικής κοινωνίας.
Η σημασία του μηνύματος αυτού είναι πολλαπλή. Ενισχύει την έννοια της δημοκρατικής λύσης στην περιοχή, ενώ υπογραμμίζει ότι η συνύπαρξη και η πολιτική συμφιλίωση είναι οι μόνοι τρόποι για να βρεθεί μια βιώσιμη λύση στην κουρδική υπόθεση. Επίσης, επανενεργοποιεί τις πολιτικές διαδικασίες που ενδέχεται να οδηγήσουν σε μια νέα φάση διαλόγου και συνεργασίας μεταξύ των Κούρδων και των Τούρκων, καθώς και άλλων εθνοτικών και πολιτικών ομάδων στην Τουρκία.
Η έκκληση του Öcalan αναμένεται να προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις τόσο στην Τουρκία όσο και διεθνώς. Στην Τουρκία, η κυβέρνηση ενδέχεται να δει θετικά το μήνυμα του Öcalan, καθώς αναγνωρίζει τη σημασία της ειρηνικής επίλυσης, ενώ άλλοι πολιτικοί κύκλοι ίσως είναι διστακτικοί απέναντι σε μια πλήρη υποχώρηση του PKK. Ωστόσο, η απεύθυνση ενός τέτοιου μηνύματος από έναν ηγέτη που παραμένει κλειστός σε φυλακή για περισσότερα από 20 χρόνια, προσδίδει έναν ισχυρό συμβολικό χαρακτήρα στην έκκληση και δημιουργεί ελπίδες για ειρηνική αλλαγή στην περιοχή.
Επιπλέον, το μήνυμα του Öcalan μπορεί να ενισχύσει τις διεθνείς πιέσεις για την επίτευξη ειρηνικής λύσης στο Κουρδικό, με διεθνείς οργανισμούς και άλλες χώρες να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις και τις αντιδράσεις στην Τουρκία.
Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Abdullah Öcalan και της τουρκικής κυβέρνησης φαίνεται να είναι μια ιδιαίτερα σημαντική και σύνθετη διαδικασία, με πολιτικές και στρατηγικές επιπτώσεις τόσο για την Τουρκία όσο και για την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Η αποκαλυπτόμενη διάσταση των διαπραγματεύσεων και η εμπλοκή των κυριότερων πολιτικών παικτών στη διαδικασία καταδεικνύει τις πολύπλοκες διαστάσεις του Κουρδικού ζητήματος, που δεν περιορίζονται μόνο στην εσωτερική πολιτική της Τουρκίας, αλλά εκτείνονται και στην περιφερειακή ασφάλεια και τις διεθνείς σχέσεις.
Η έναρξη των διαπραγματεύσεων το περασμένο έτος, όπως αποκαλύφθηκε από τον πρόεδρο του Κόμματος Εθνικιστικής Κίνησης (MHP), Devlet Bahceli, είναι ένα καθοριστικό βήμα στη διαδικασία ειρηνικής επίλυσης του Κουρδικού ζητήματος στην Τουρκία. Ο Bahceli, σύμμαχος του Τούρκου Προέδρου Recep Tayyip Erdogan, έχει αναλάβει ένα σημαντικό πολιτικό ρίσκο, ανακοινώνοντας την έναρξη αυτών των διαπραγματεύσεων, καθώς το MHP είναι ένα σκληροπυρηνικό εθνικιστικό κόμμα που παραδοσιακά αντιτίθεται σε κάθε συμβιβασμό με το PKK
. Παρά το γεγονός ότι ο Erdogan έχει παραμείνει στο παρασκήνιο όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις, το γεγονός ότι ο Bahceli έχει αναλάβει έναν τέτοιο πολιτικό ρόλο υποδεικνύει την πολιτική διάσταση του ζητήματος και την ανάγκη για τη συνένωση των εθνικιστικών και ισλαμιστικών δυνάμεων της Τουρκίας.
Ο Bahceli, καλώντας τον Erdogan να κάνει επίσημη έκκληση στο τουρκικό κοινοβούλιο για τη διάλυση του PKK, ενδέχεται να ανοίξει τον δρόμο για νομικές και πολιτικές εξελίξεις, όπως η εφαρμογή της αρχής του “δικαιώματος στην ελπίδα”. Αυτή η αρχή προτείνει ότι οι καταδικασμένοι σε ισόβια κάθειρξη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ελπίζουν σε μία δεύτερη ευκαιρία, περιορίζοντας τις ποινές τους στα 25 χρόνια, κάτι που ενδέχεται να δώσει τη δυνατότητα για την απελευθέρωση του Öcalan βάσει αυτής της αρχής.
Η κίνηση της κυβέρνησης Erdogan για να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις με τον Öcalan φαίνεται να συνδέεται άμεσα με τις περιφερειακές γεωπολιτικές εξελίξεις, όπως η κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ Ισραήλ και Ιράν. Η Τουρκία φαίνεται να ανησυχεί ότι το Κουρδικό ζήτημα, εάν παραμείνει άλυτο, μπορεί να εξελιχθεί σε στρατηγική αδυναμία για τη χώρα, εν μέσω αυξημένων περιφερειακών πιέσεων. Η επίλυση του Κουρδικού ζητήματος θεωρείται κρίσιμη για τη σταθερότητα της Τουρκίας και για την αποφυγή νέων εντάσεων στο εσωτερικό της χώρας και στην ευρύτερη περιοχή.
Επιπλέον, η επίλυση του Κουρδικού ζητήματος συνδέεται άμεσα με τις σχέσεις της Τουρκίας με τις συριακές κουρδικές ομάδες, όπως οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ και θεωρούνται βασικοί εταίροι στην καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους. Οι συριακές κουρδικές δυνάμεις συνδέονται με το PKK, και η Τουρκία επιθυμεί να διαμορφώσει μία “modus vivendi” με αυτές τις ομάδες, προκειμένου να εξασφαλίσει τη στρατηγική της θέση στην περιοχή.
Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν αντιφάσεις και προκλήσεις εντός του PKK και στους κόλπους των Κούρδων αντάρτων, καθώς ορισμένες φατρίες ενδέχεται να αντισταθούν στο κάλεσμα του Öcalan για ειρηνική επίλυση και κατάθεση των όπλων. Αν και η ηγεσία του PKK φέρεται να υποστηρίζει το μήνυμα του Öcalan και να ετοιμάζεται για δράση αναλόγως, οι επιφυλάξεις και η αντίσταση από άλλες ομάδες μπορεί να οδηγήσουν σε αδιέξοδα ή να κλιμακώσουν την ένταση.
Η Τουρκία έχει ήδη καταφέρει να μειώσει σημαντικά την επιχειρησιακή ικανότητα του PKK, χρησιμοποιώντας προηγμένες στρατιωτικές τεχνολογίες, όπως drones και μέσα ηλεκτρονικού πολέμου. Επιπλέον, ο τουρκικός στρατός έχει ενισχύσει την παρουσία του στα βόρεια σύνορα με το Ιράκ, αποκλείοντας παραδοσιακές οδούς πρόσβασης για το PKK και περιορίζοντας τη στρατηγική του δράση.
Η απειλή ότι η Άγκυρα θα χρησιμοποιήσει την πλήρη στρατιωτική και νομική ισχύ της για να καταστείλει οποιαδήποτε αντίσταση στις διαπραγματεύσεις είναι σαφής. Η στρατιωτική πίεση παραμένει ισχυρή, ενώ η πολιτική διάσταση των συνομιλιών με τον Öcalan δεν εγγυάται ότι οι διαπραγματεύσεις θα οδηγήσουν σε ειρηνική λύση χωρίς περαιτέρω συγκρούσεις.
Ο Erdogan, αν και παραμένει στο παρασκήνιο, δεν έχει απομακρυνθεί από τις διαπραγματεύσεις. Αντίθετα, η θέση του προεδρεύοντος αναδύεται μέσω του πολιτικού συμβιβασμού που επιχειρεί να διαμορφώσει ο Bahceli. Αυτό υποδηλώνει ότι η κυβέρνηση Erdogan είναι διατεθειμένη να προχωρήσει σε σημαντικές πολιτικές και νομικές αποφάσεις, εφόσον αυτές υποστηρίζονται από στρατηγικές συμφωνίες και ανταλλαγές που συνάπτονται με το PKK και άλλες περιφερειακές δυνάμεις.
Το μέλλον αυτών των διαπραγματεύσεων εξαρτάται από τη διατήρηση της πολιτικής βούλησης να επιτευχθεί ειρηνική λύση και από τις εσωτερικές και διεθνείς πολιτικές ισορροπίες που θα καθορίσουν την κατεύθυνση των εξελίξεων. Ωστόσο, είναι σαφές ότι το Κουρδικό ζήτημα παραμένει κεντρικό για την πολιτική στρατηγική της Τουρκίας, και η διαδικασία διαλόγου με τον Öcalan είναι ίσως η τελευταία ευκαιρία για την επίλυση ενός χρόνιου και καταστροφικού εθνικού ζητήματος.