Τα αντιμαχόμενα μέλη του πιο τρομερού καρτέλ φαιντανύλης στον κόσμο, που ταλανίζονται από εσωτερικούς πολέμους και τις επιχειρήσεις καταστολής από το Μεξικό και τις Ηνωμένες Πολιτείες, έχουν σφυρηλατήσει μια απίθανη συμμαχία με μια αντίπαλη συμμορία, απειλώντας να μεταμορφώσουν τον εγκληματικό υπόκοσμο σε δεκάδες χώρες.
Από τους Maria Abi-Habib, Paulina Villegas και Alan Feuer/The New York Times
Αυτό το καρτέλ, το καρτέλ Sinaloa, εδώ και χρόνια διοικεί μια παγκόσμια αυτοκρατορία που χτίστηκε μέσω συμμαχιών με εγκληματικές ομάδες και συνεργάτες από την Αμερική μέχρι τη Νέα Ζηλανδία, αποκομίζοντας εκατομμύρια δολάρια από το λαθρεμπόριο ναρκωτικών όπως η φαιντανύλη με καταστροφικό τίμημα, ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αλλά το καρτέλ εδώ και μήνες σπαράσσεται από βία μεταξύ δύο κύριων παρατάξεων, καθώς το Μεξικό, υπό την πίεση της κυβέρνησης Trump, κινήθηκε επιθετικά εναντίον του.
Σε αυτή την αναταραχή, μια παράταξη του καρτέλ με επικεφαλής τους γιους του βαρόνου των ναρκωτικών γνωστού ως El Chapo συμμάχησε με έναν παλιό και ισχυρό αντίπαλο, το καρτέλ Νέας Γενιάς του Jalisco (Jalisco New Generation Cartel), σύμφωνα με τέσσερα άτομα που γνωρίζουν το θέμα. Η ριψοκίνδυνη κίνηση των γιων του El Chapo θα μπορούσε τελικά να μετατρέψει το καρτέλ του Jalisco στον μεγαλύτερο λαθρέμπορο ναρκωτικών στον κόσμο, μια μετατόπιση που θα μπορούσε ενδεχομένως να αναδιαμορφώσει συμμαχίες και δομές εξουσίας στις διεθνείς αγορές ναρκωτικών, λένε οι αναλυτές.
«Είναι σαν η ανατολική ακτή των ΗΠΑ να αποσχίστηκε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και να προσέγγισε τη Σοβιετική Ένωση», δήλωσε η Vanda Felbab-Brown, ειδική σε μη κρατικές ένοπλες ομάδες στο Ινστιτούτο Brookings. «Αυτό έχει παγκόσμιες επιπτώσεις για το πώς θα εξελιχθεί η σύγκρουση και πώς θα αναδιοργανωθούν οι εγκληματικές αγορές».
Η αξιοποίηση της οικονομικής δύναμης, της εμπειρογνωμοσύνης πάνω στη φαιντανύλη και της διεθνούς εμβέλειας των γιων του El Chapo θα μπορούσε να ενισχύσει τις παγκόσμιες φιλοδοξίες του καρτέλ του Jalisco και να βοηθήσει στην εδραίωση της κυριαρχίας του στο Μεξικό, δήλωσε ο Eduardo Guerrero, αναλυτής σε θέματα ασφαλείας.
«Είναι σαν να φέρνεις τον Messi στην ομάδα ποδοσφαίρου σου», δήλωσε ο Guerrero, αναφερόμενος στον Αργεντινό σταρ Lionel Messi. «Ο συνδυασμός και των δύο δυνάμεων θα σημαίνει ότι θα έχεις μια τεράστια παγκόσμια παραγωγική ικανότητα».
Αλλά αυτή η αναδιάταξη του εγκληματικού χάρτη του Μεξικού είναι πιθανό να πυροδοτήσει αρκετούς μεγάλους περιφερειακούς πολέμους μεταξύ ανταγωνιστικών ομάδων, πρόσθεσε.
Με κατεστραμμένους πόρους και υποφέροντας από απώλειες, οι γιοι του El Chapo, που αποκαλούνται σήμερα Los Chapitos, έχουν ζητήσει βοήθεια από το καρτέλ Jalisco τους τελευταίους μήνες, παραδίδοντας εδάφη με αντάλλαγμα χρήματα και όπλα.
Η συμμαχία, που περιγράφεται από δύο υψηλόβαθμους πράκτορες του καρτέλ Sinaloa και δύο άτομα στις Ηνωμένες Πολιτείες που γνωρίζουν το θέμα, αποτελεί από μόνη της μια ριζική αλλαγή. Τα καρτέλ Sinaloa και Jalisco είχαν διεξάγει έναν αιματηρό, πολυετή πόλεμο για την κυριαρχία τους σε όλο το Μεξικό, τρομοκρατώντας εκατομμύρια ανθρώπους στη διαδικασία.
Η νέα τροπή στον πόλεμο των ναρκωτικών υπογραμμίζει όχι μόνο την ύπουλη φύση του εμπορίου των καρτέλ, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο οι διακινητές προσαρμόζονται στην επιθετική πίεση της κυβέρνησης Trump εναντίον τους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ασκήσει έντονη πίεση στο Μεξικό για να περιορίσει τη ροή της φαιντανύλης, και αυτές οι προσπάθειες, σε συνδυασμό με τις εσωτερικές διαμάχες των καρτέλ, έχουν φέρει κοντά τους δύο αντιπάλους.
Το Μεξικό έχει κινηθεί επιθετικά κατά της διακίνησης φαιντανύλης τους τελευταίους μήνες, αναπτύσσοντας χιλιάδες στρατιώτες στην πολιτεία καταγωγής του καρτέλ Sinaloa.
Η κυβέρνηση Trump έχει επαινέσει τις δικές της προσπάθειες, υποστηρίζοντας ότι οι κατασχέσεις στα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού έχουν μειωθεί κατά 30%.
Μέλη που συνδέονται με το καρτέλ έθεσαν τους εαυτούς τους σε κίνδυνο μιλώντας στους New York Times και μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας από φόβο αντιποίνων.
Ένα υψηλόβαθμο μέλος του καρτέλ Sinaloa δήλωσε ότι οι Los Chapitos είχαν απεγνωσμένη ανάγκη από κεφάλαια, καθώς πλήττονταν από οικονομικές απώλειες που προκλήθηκαν από τη διακοπή της παραγωγής φαιντανύλης και δεκάδες θανάτους στις τάξεις τους.
«Οι Los Chapitos είχαν λαχανιάσει, δεν άντεχαν άλλο την πίεση», είπε. «Φανταστείτε πόσα εκατομμύρια καίτε σε έναν πόλεμο κάθε μέρα: τους μαχητές, τα όπλα, τα οχήματα. Η πίεση αυξανόταν σιγά σιγά».
Ο πόλεμος εντός του καρτέλ Sinaloa προέκυψε από ένα ρήγμα μεταξύ δύο κύριων ομάδων.
Όσοι ακολουθούν τους γιους του Joaquín Guzmán Loera, του ηγέτη της Sinaloa γνωστού ως El Chapo, συχνά αποκαλούνται Los Chapitos, όπως και οι ηγέτες τους.
Οι αντίπαλοί τους ακολουθούν τον Ismael Zambada García, έναν άλλο ιδρυτή του καρτέλ Sinaloa, ο οποίος είναι γνωστός ως El Mayo.
Ένα σημαντικό σημάδι της αδύναμης θέσης των Los Chapitos είναι ότι θα έπρεπε να παραχωρήσουν εδάφη σε αντάλλαγμα προκειμένου να λάβουν υποστήριξη από το καρτέλ Jalisco. Μια τέτοια συναλλαγή θα αποδυνάμωνε σοβαρά το καρτέλ Sinaloa, επειδή το έδαφος είναι ζωτικής σημασίας για την εξασφάλιση οδών διακίνησης.
Η συμμαχία χρειάστηκε μήνες για να υλοποιηθεί, καθώς και οι δύο πλευρές εργάζονταν για να διαπραγματευτούν τις λεπτομέρειες, μερικές φορές πραγματοποιώντας συναντήσεις σε ουδέτερες ζώνες εκτός των αμφισβητούμενων εδαφών τους, ακόμη και εκτός της χώρας, σύμφωνα με τα δύο μέλη του καρτέλ.
«Είναι σαν να χρειάζεται οι ΗΠΑ και η Κίνα να καταλήξουν σε συμφωνία», δήλωσε ένας υψηλόβαθμος αξιωματούχος. «Οι Κινέζοι δεν θα θέλουν να πάνε στις Ηνωμένες Πολιτείες και οι Αμερικανοί δεν θα θέλουν να πάνε στην Κίνα, επομένως χρειάζεται χρόνος για να καθοριστεί πού θα διεξαχθούν οι συναντήσεις και ποιος θα πάει».
Η παρακμή του καρτέλ Sinaloa έχει επίσης επιταχυνθεί από μια πρόσφατη, συντονισμένη προσπάθεια της μεξικανικής κυβέρνησης να το καταπολεμήσει, ειδικά στην πολιτεία Sinaloa. Εκατοντάδες επιπλέον μεξικανοί στρατιώτες έχουν σταλεί εκεί, και οι επιδρομές σε εργαστήρια, οι συλλήψεις και οι κατασχέσεις ναρκωτικών γίνονται πρωτοσέλιδα κάθε εβδομάδα.
Ωστόσο, μέχρι στιγμής, το καρτέλ Sinaloa είναι εκείνο που βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής. Το υπόλοιπο Μεξικό δεν έχει δει την ίδια κυβερνητική προσπάθεια, και πράκτορες του καρτέλ δήλωσαν ότι είχαν μεταφέρει το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής φαιντανύλης σε άλλες πολιτείες για να αποφύγουν τον εντοπισμό.
«Είναι καλό να διαλύονται αυτές οι ομάδες, αλλά είναι σχεδόν αδύνατο να επιτευχθεί μια διαρκής διακοπή των ροών ναρκωτικών», δήλωσε ο John Creamer, ένας συνταξιούχος Αμερικανός διπλωμάτης που υπηρέτησε σε αμερικανικές πρεσβείες σε όλη τη Λατινική Αμερική, πιο πρόσφατα στο Μεξικό.
«Ποτέ δεν μπορείς πραγματικά να ρισκάρεις με την καρδιά ενός ολόκληρου καρτέλ», είπε. «Μπορείς να διαταράξεις και να δημιουργήσεις χάος σε αυτούς, αλλά το εμπόριο ναρκωτικών πάντα ανακάμπτει. Αυτό είναι που κάνει τον πόλεμο των ναρκωτικών τόσο δύσκολο».
Η τρέχουσα εσωτερική διαμάχη ξεκίνησε όταν ο Joaquín Guzmán López, ένας Chapito, πρόδωσε τον μακροχρόνιο σύντροφο του πατέρα του, τον Zambada. Ο νεότερος Guzmán απήγαγε τον Zambada και τον πέρασε αεροπορικώς πέρα από τα σύνορα υπό την κράτηση ομοσπονδιακών πρακτόρων των ΗΠΑ το περασμένο καλοκαίρι.
Η διαμάχη για την εξουσία που ακολούθησε έχει αφήσει περισσότερους από 1.300 νεκρούς και περισσότερους από 1.500 αγνοούμενους στην πολιτεία Sinaloa, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία και τοπικές ομάδες έρευνας, και η βία δεν έχει υποχωρήσει.
Τρία άτομα δολοφονήθηκαν άγρια αυτόν τον μήνα σε ένα μόνο απόγευμα σε ξεχωριστά γεγονότα στην Culiacán, την πρωτεύουσα της πολιτείας.
Ένας άνδρας βρέθηκε πεταμένος στα περίχωρα της πόλης, με δεμένα τα μάτια, τα χέρια δεμένα πίσω από την πλάτη του, φέροντας σημάδια βασανιστηρίων.
Την επόμενη μέρα, ένας πατέρας και ένας γιος έπεσαν σε ενέδρα ενώ οδηγούσαν σε έναν πολυσύχναστο δρόμο. Ο πατέρας πέθανε επί τόπου και ο γιος τραυματίστηκε σοβαρά, με το αυτοκίνητό τους να χτυπιέται από τουλάχιστον 50 σφαίρες υψηλού διαμετρήματος.
Ένας πωλητής φρούτων στήθηκε πρόθυμα στον τόπο του εγκλήματος, με στρατιώτες να παρατάσσονται για να παραγγείλουν λεμονάδα και άλλα ποτά κάτω από τον καυτό ήλιο. Καθώς μια ομάδα έβγαζε το σώμα του θύματος από τη θέση του οδηγού και το έβαζε σε μια σακούλα για πτώματα, ακούγονταν λαχανιασμένες κραυγές από την οικογένειά του, που έκλαιγε και αγκαλιάζονταν. Ο πωλητής είπε σε έναν δημοσιογράφο ότι αυτή ήταν η πρώτη καλή του επιχείρηση εδώ και μήνες. Πολλοί άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει την Culiacán λόγω της βίας, ενώ οι δρόμοι είναι άδειοι από πελάτες. «Αλλά τα χέρια μου τρέμουν», είπε, ζητώντας να παραμείνει ανώνυμος λόγω της βίας. «Δεν θέλω να πουλάω με τον τρόπο αυτό».
kourdistoportocali.