Πέντε χρόνια μετά το Brexit, η Βρετανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση συναντιούνται σήμερα στο Λονδίνο σε μια ιστορική σύνοδο με στόχο την αναδιάταξη των σχέσεών τους, επικεντρωμένη κυρίως στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα τον Ιούλιο με σαφή πρόθεση να αποκαταστήσει τη συνεργασία με την ΕΕ, υποδέχεται σήμερα την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα. Η σημερινή συνάντηση δεν είναι απλώς εθιμοτυπική: αποτελεί μια σαφή ένδειξη πολιτικής βούλησης να γυρίσει η σελίδα μιας δύσκολης περιόδου, κατά την οποία το Λονδίνο και οι Βρυξέλλες διατηρούσαν αποστασιοποιημένες σχέσεις, σκιασμένες από τη διαχείριση του Brexit και τις πολιτικές των Συντηρητικών κυβερνήσεων.
Η παγκόσμια συγκυρία έχει ανατρέψει τις ισορροπίες. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο αυξανόμενος κίνδυνος αποδέσμευσης των ΗΠΑ από τα ευρωπαϊκά ζητήματα και η ανάγκη για ενιαίο μέτωπο στην ευρωπαϊκή άμυνα αναγκάζουν τις δύο πλευρές να επανεξετάσουν τις μεταξύ τους σχέσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η σημερινή σύνοδος προσφέρει στον Στάρμερ μια πρώτη σοβαρή ευκαιρία να παρουσιάσει συγκεκριμένα βήματα για την αναθέρμανση των σχέσεων με την ΕΕ, σε αντίθεση με τη ρητορική και τις πολιτικές των προκατόχων του.
Παρά το θετικό κλίμα, ορισμένα ζητήματα συνεχίζουν να ρίχνουν σκιά στις συνομιλίες. Το θέμα της κινητικότητας των νέων και οι χρόνιες διαφορές στην αλιεία εξακολουθούν να προκαλούν τριβές. Ωστόσο, η αίσθηση είναι ότι υπάρχει διάθεση για λύσεις. Ο Στάρμερ και η φον ντερ Λάιεν συναντήθηκαν και την Παρασκευή στην Αλβανία, στο περιθώριο της συνόδου της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας, για να προλειάνουν το έδαφος για τη σημερινή κρίσιμη συνάντηση.
Το μήνυμα του Βρετανού πρωθυπουργού είναι ξεκάθαρο. Το βράδυ του Σαββάτου δεσμεύτηκε δημόσια για «μια ενισχυμένη σύμπραξη» με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τονίζοντας ότι αυτή θα είναι επωφελής όχι μόνο για την οικονομία και τις θέσεις εργασίας, αλλά και για τη σταθερότητα στα σύνορα. Πρόκειται για μια στρατηγική στροφή που δείχνει ότι το Λονδίνο δεν επιδιώκει πλέον απομόνωση, αλλά επανένταξη σε ένα νέο πλαίσιο συνεργασίας με την Ευρώπη, βασισμένο σε ρεαλισμό και κοινά συμφέροντα.
Παρά το θετικό κλίμα και τις πολιτικές δηλώσεις αμοιβαίας βούλησης, το πλαίσιο της συμφωνίας μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Ευρωπαϊκής Ένωσης παραμένει ασαφές, με τις διαπραγματεύσεις να συνεχίζονται και την Κυριακή, σε έντονο ρυθμό και υπό πίεση χρόνου. Ο Βρετανός υπουργός αρμόδιος για τις σχέσεις με την ΕΕ, Νικ Τόμας-Σίμοντς, δήλωσε το πρωί της Κυριακής στο BBC ότι «βρισκόμαστε στις τελευταίες ώρες» και διαπραγματεύονται «εξαιρετικά σκληρά για το εθνικό συμφέρον», δείχνοντας τη σοβαρότητα και την πολυπλοκότητα των διαβουλεύσεων. Από τις Βρυξέλλες, Ευρωπαίος διπλωμάτης που κράτησε την ανωνυμία του επιβεβαίωσε πως οι συνομιλίες κινούνται «προς τη σωστή κατεύθυνση», αν και απομένουν λεπτομέρειες που πρέπει να διευθετηθούν.
Η συμφωνία που διαμορφώνεται αναμένεται να περιλαμβάνει ένα κοινό πλαίσιο για τη συνεργασία στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας, ένα έγγραφο που θα περιγράφει το κοινό όραμα των δύο πλευρών για τα μεγάλα διεθνή ζητήματα, καθώς και ένα ακόμη με αναλυτική καταγραφή των θεμάτων στα οποία σκοπεύουν να επιτύχουν πρόοδο στο προσεχές διάστημα. Στο επίκεντρο βρίσκεται η πρόθεση ένταξης του Ηνωμένου Βασιλείου σε υπουργικές συνόδους της ΕΕ για την άμυνα, αλλά και η συμμετοχή του σε ευρωπαϊκές στρατιωτικές αποστολές, πέρα από τις ήδη υπάρχουσες υποχρεώσεις στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.
Το διακύβευμα, ωστόσο, δεν είναι μόνο γεωστρατηγικό. Το Λονδίνο έχει στραμμένο το βλέμμα και στο οικονομικό πεδίο, καθώς η Βρετανία επιδιώκει πρόσβαση στο νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο αποσκοπεί στην ενίσχυση της τεχνολογικής και βιομηχανικής βάσης της ΕΕ στον τομέα της άμυνας. Η πιθανή συμμετοχή βρετανικών επιχειρήσεων σε αυτό το πρόγραμμα αποτελεί στρατηγικό στόχο, καθώς θα ενίσχυε την ανταγωνιστικότητα και την επιρροή του Λονδίνου σε έναν κρίσιμο τομέα που βρίσκεται στην αιχμή των εξελίξεων.
Παρότι οι συνομιλίες φαίνεται να προχωρούν, η απουσία ενός πλήρως ορισμένου και ανακοινώσιμου πλαισίου δείχνει ότι οι τελικές συμφωνίες απέχουν ακόμη μερικά κρίσιμα βήματα. Η επόμενη μέρα θα κριθεί από τη δυνατότητα των δύο πλευρών να κλείσουν τα ανοικτά μέτωπα με τρόπο σαφή και εφαρμόσιμο.
Πέρα από τη συνεργασία στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας, η κυβέρνηση των Εργατικών επιδιώκει να ανοίξει νέο κεφάλαιο στις εμπορικές σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αναζητώντας μια πιο σταθερή και λειτουργική σχέση. Στο πλαίσιο αυτό, το Λονδίνο άφησε να εννοηθεί πως είναι διατεθειμένο να εξετάσει μια δυναμική ευθυγράμμιση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα για τα γεωργικά και διατροφικά προϊόντα, εφόσον αυτό οδηγήσει σε μείωση της γραφειοκρατίας και των τελωνειακών εμποδίων για τις εξαγωγές των Βρετανών παραγωγών. Η Ντάουνινγκ Στριτ παραδέχεται ότι σήμερα οι εξαγωγείς αντιμετωπίζουν υπερβολικά σύνθετες διαδικασίες και ελέγχους προκειμένου να έχουν πρόσβαση στον μεγαλύτερο και πιο κοντινό εμπορικό τους εταίρο.
Ωστόσο, από την ευρωπαϊκή πλευρά το ζήτημα του εμπορίου συνοδεύεται από πρόσθετες απαιτήσεις. Αρκετά κράτη μέλη της ΕΕ ζητούν εκ νέου πρόσβαση των ευρωπαϊκών αλιευτικών σκαφών στα βρετανικά ύδατα —μια διαχρονικά ακανθώδης υπόθεση— καθώς και την εφαρμογή ενός νέου προγράμματος αμοιβαίας κινητικότητας για νέους ηλικίας 18 έως 30 ετών. Το πρόγραμμα αυτό θα επιτρέπει σε νέους να εργάζονται και να σπουδάζουν και στις δύο πλευρές της Μάγχης, στο πνεύμα της ευρωπαϊκής ελεύθερης κυκλοφορίας που διακόπηκε με το Brexit.
Εδώ όμως τα πράγματα δυσκολεύουν. Το θέμα της κινητικότητας είναι εξαιρετικά ευαίσθητο για το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό της Βρετανίας, ειδικά μετά την άνοδο του ευρωσκεπτικιστικού κόμματος Reform UK του Νάιτζελ Φάρατζ, το οποίο ενισχύει τις πιέσεις κατά οποιασδήποτε χαλάρωσης των μεταναστευτικών πολιτικών. Ο Κιρ Στάρμερ, αν και επιδιώκει πραγματιστική προσέγγιση με τις Βρυξέλλες, θέλει να αποφύγει οτιδήποτε μπορεί να εκληφθεί ως επιστροφή σε παλαιά καθεστώτα ελεύθερης μετακίνησης. Έχει δεσμευθεί να μειώσει τη νόμιμη μετανάστευση και γνωρίζει ότι οποιαδήποτε απόκλιση από αυτή τη θέση μπορεί να του στοιχίσει πολιτικά.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός, επαναλαμβάνοντας τις «κόκκινες γραμμές» του, απέκλεισε ρητά κάθε ενδεχόμενο επανένταξης στην ενιαία αγορά ή στην τελωνιακή ένωση της ΕΕ. Ξεκαθάρισε επίσης πως δεν πρόκειται να επανέλθει η ελεύθερη μετακίνηση των Ευρωπαίων πολιτών στη Βρετανία, ακόμα και υπό ειδικό καθεστώς. Το μήνυμα είναι διπλό: ναι στη συνεργασία και στη σταδιακή σύγκλιση όπου υπάρχει κοινό συμφέρον, αλλά όχι σε ανατροπές που θα έδιναν πολιτικά όπλα στους αντιπάλους του στο εσωτερικό μέτωπο.
The post Νέα εποχή Λονδίνου–Βρυξελλών: Η Βρετανία επιστρέφει στο τραπέζι της Ευρώπης
Στο επίκεντρο η άμυνα
first appeared on News Prime.