Κοινό σημείο σε όλους τους πολιτικούς καζαμίες του 2025 είναι ότι η Μέση Ανατολή θα συνεχίσει να είναι το βασικό διεθνές hotspot για όλη τη νέα χρονιά
Η πτώση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία, ανέδειξε σε νικητές την Τουρκία και το Ισραήλ, που σήμερα βρίσκονται σε τροχιά σύγκρουσης για το ποια χώρα εκ των δύο θα έχει τον πρώτο λόγο στα μελλούμενα στην ευρύτερη περιοχή. Οι στόχοι του Ισραήλ στο πλαίσιο αυτής της ριζικής γεωπολιτικής αναδιάταξης στη Μέση Ανατολή, είναι λίγο πολύ γνωστοί σε όλους.
Οι αποφάσεις της κυβέρνησης του Τελ Αβίβ καθορίζονται από τα εθνικά του συμφέροντα, και κυρίως την ανάγκη του Ισραήλ για ασφάλεια, την επιθυμία του να διατηρήσει στρατιωτική και τεχνολογική υπεροχή και τη διαρκή ανάγκη του να αποτρέπει, να περιορίζει και να αντιπαρατίθεται στο Ιράν και τους πληρεξούσιούς του, γράφει το «Atlantic Council».
Το δίχως άλλο, τα γεγονότα των τελευταίων μηνών, που έχουν αποδυναμώσει σημαντικά το Ιράν και τις ένοπλες ομάδες που υποστηρίζει σε όλη την περιοχή, έχουν φέρει το Ισραήλ στην ισχυρότερη θέση ασφάλειας των τελευταίων χρόνων. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαία η τοποθέτηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου, σε πρόσφατη συνέντευξη του στη «Wall Street Journal», όπου εξήγησε τις αποφάσεις που οδήγησαν σε αυτό το αποτέλεσμα, λέγοντας, χαρακτηριστικά, ότι «η δύναμη δεν είναι μόνο όπλα, πύραυλοι, τανκς και αεροσκάφη, είναι η θέληση να πολεμήσεις και να αναλάβεις την πρωτοβουλία».
Γι’ αυτό και η επόμενη κίνησή του ήταν να καταλάβει τη νεκρή ζώνη στα Υψίπεδα του Γκολάν και τη δυτική πλευρά του όρους Χερμόν, δημιουργώντας μία ζώνη ασφαλείας, η οποία, βεβαίως, μπορεί να απέχει αρκετά χιλιόμετρα από τη Δαμασκό, αλλά αποτρέπει το ενδεχόμενο δημιουργίας μίας νέας εστίας απειλών εναντίον της ασφάλειάς του, αυτή τη φορά από το έδαφος της Συρίας.
Από την πλευρά της η Τουρκία, η οποία έχει επενδύσει εδώ και πολλά χρόνια στη συριακή κρίση και έχει υπό την προστασία της το νέο καθεστώς, το οποίο βοήθησε και να επικρατήσει των δυνάμεων του Μπασάρ αλ Άσαντ, δεν έχει κρύψει τα «θέλω» της. Αυτά είναι εκτός από τον πρωταγωνιστικό περιφερειακό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή, η συρρίκνωση του κουρδικού στοιχείου στη Βόρεια Συρία, η κατάληψη εδαφών για τη μεταφορά τμήματος των Σύρων προσφύγων που είχαν κατακλύσει τη γειτονική χώρα τα περασμένα χρόνια, και η απόκτηση του ελέγχου πετρελαιοπαραγωγικών περιοχών, για εξασφάλιση πρόσβασης σε φθηνούς υδρογονάνθρακες που χρειάζεται η βιομηχανία της. Το σημαντικότερο όλων ωστόσο, όπως το περιέγραψε ο ίδιος ο Ερντογάν, είναι το όραμα της Νέας Τουρκίας, ως συνέχιση της οθωμανικής κληρονομιάς και ηγέτιδα δύναμη της Μέσης Ανατολής και του ισλαμικού κόσμου.
«Δεν μπορούμε να περιορίσουμε τους ορίζοντές μας σε 782 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα. Όπως ένας άνθρωπος δεν μπορεί να ξεφύγει από τη μοίρα του, η Τουρκία και το τουρκικό έθνος δεν μπορούν να ξεφύγουν ή να κρυφτούν από τη μοίρα τους… Κάθε περιστατικό που συμβαίνει στην περιοχή μας, ειδικά στη Συρία, μας θυμίζει αυτό το γεγονός: η Τουρκία είναι μεγαλύτερη από την Τουρκία», έχει δηλώσει χαρακτηριστικά ο ίδιος από την Άγκυρα.
Το αν το Ισραήλ και η Τουρκία βγάλουν τελικά τα «μαχαίρια» από τα θηκάρια στη Μέση Ανατολή, θα το καθορίσει ο Ντόναλντ Τραμπ, που μετά τις 20 Ιανουαρίου αναλαμβάνει επίσημα προεδρικά καθήκοντα στις ΗΠΑ. Τότε θα αποσαφηνιστεί πού τοποθετείται η Ουάσινγκτον ανάμεσα στις επιδιώξεις των δύο χωρών, και αν είναι σε θέση να τις οδηγήσει σε μία άτυπη συμφωνία που θα κρατήσει το ενδεχόμενο μίας νέας θερμής σύρραξης μακριά για όλη τη νέα χρονιά.
Οι επιλογές του Ιράν μετά την πτώση Άσαντ
Όταν τα διεθνή μέσα ενημέρωσης θέτουν επί τάπητος σε αναλύσεις τους ζητήματα εξωτερικής πολιτικής μακριά από τη Δύση, αλλά κοντά στα συμφέροντά της, κάνουν λόγο για δύο «άξονες»: τον ευρασιατικό άξονα, που περιλαμβάνει την Κίνα, τη Ρωσία, το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα, και τον άξονα αντίστασης στη Μέση Ανατολή, με ηγέτη το Ιράν και τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου στο πλευρό του, το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία μέχρι πρόσφατα, τις σιιτικές πολιτοφυλακές στη Συρία και το Ιράκ, τη Χαμάς και την Ισλαμική Τζιχάντ στην Γάζα και τη Δυτική Όχθη, καθώς και τους Χούθι στην Υεμένη.
Η πτώση του καθεστώτος της Δαμασκού έχει φέρει τον τελευταίο άξονα σε ιστορικό χαμηλό και έχει πιέσει τη Ρωσία να αποσύρει τουλάχιστον κάποια από τα στρατηγικά της συμφέροντα από τη Συρία. Ωστόσο, όπως υπογραμμίζει σε ανάλυσή του το Washington Institute, η παρουσία του Ιράν και της Ρωσίας στη Συρία, και ο ίδιος ο άξονας της αντίστασης μπορεί να βρίσκεται σε πτώση, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι εκτός παιχνιδιού.
Όσον αφορά τις επιλογές, τώρα, του θεοκρατικού καθεστώτος της Τεχεράνης, με φόντο τη νέα υπό ανασυγκρότηση Συρία, αυτές είναι τρεις. Η πρώτη είναι να μετεξελιχθεί σε μία Βόρεια Κορέα, να περιχαρακωθεί δηλαδή το Ιράν στα σύνορά του και να αναπτύξει άμεσα πυρηνικό όπλο, η δεύτερη να αναστήσει τον άξονα της αντίστασης με κάθε τρόπο και μέχρι όποιου σημείου μπορεί, και η τρίτη να ενισχύσει το ήδη βαρύ πυραυλικό του πρόγραμμα, αναδεικνύοντάς το σε στρατηγικό όπλο αποτροπής.
«Οι Ιρανοί θα έβλεπαν ευχαρίστως να επενδύονται στην ανάπτυξη της χώρας τους τα τεράστια κονδύλια που σπαταλήθηκαν σε ξένες χώρες. Δεν υπάρχει πίεση στο εσωτερικό για να αναλάβει το Ιράν επιθετική στρατιωτική δράση», δήλωσε στην Deutsche Welle ο Ντάνιελ Γκέρλαχ, αναλυτής σε θέματα Μέσης Ανατολής, ψηφίζοντας υπέρ της τρίτης επιλογής, που μπορούν εύκολα να βγάλουν εκτός τροχιάς το Ισραήλ με τις βομβιστικές του επιθέσεις.