Με ύφος αρχηγού-προφήτη και στόχο να εμπνεύσει πίστη και υπακοή στη νέα γενιά του κόμματός του, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έδωσε ακόμη μία παράσταση μεγαλείου το βράδυ της Παρασκευής, μιλώντας στο «Φεστιβάλ Νεολαίας» στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Τούρκος πρόεδρος επέλεξε ξανά το γνώριμο σκηνικό της κομματικής νεολαίας για να ξεδιπλώσει το αφήγημα του ηγέτη-οραματιστή, με συνδυασμό ιστορικής νοσταλγίας, εθνικής υπερηφάνειας και προσωπικής εξύψωσης. Μέσα από έντονες αναφορές στο παρελθόν της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τους αγώνες του τουρκικού λαού και την «αποστολή» της σύγχρονης Τουρκίας να πρωταγωνιστήσει ξανά στον παγκόσμιο χάρτη, ο Ερντογάν επιχείρησε να ενισχύσει το ιδεολογικό του αφήγημα και να καλλιεργήσει την αίσθηση ιστορικής συνέχειας με τον ίδιο στον ρόλο του ενορχηστρωτή.
Δεν έλειψε ο αυτοθαυμασμός, με έμφαση στα «επιτεύγματα» της διακυβέρνησής του, ενώ η ομιλία του κινήθηκε ξεκάθαρα στον άξονα της εθνικής ανάτασης, προβάλλοντας ένα ηρωικό, σχεδόν μυθοποιημένο πρότυπο του Τούρκου πολίτη. Στην ουσία, η ομιλία αποτέλεσε ένα ακόμη επεισόδιο στη συστηματική προσπάθεια του Ερντογάν να χαλυβδώσει την κομματική του βάση με όπλο τον εθνικισμό και τον προσωπικό του μύθο.
Με λεκτικό οίστρο και βαθύ εθνικιστικό πάθος, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συνέχισε την προσπάθεια οικοδόμησης του προσωπικού του μύθου και της «ιστορικής αποστολής» του τουρκικού έθνους, κατά την ομιλία του στο Φεστιβάλ Νεολαίας στην Κωνσταντινούπολη. Σε έναν λόγο που ισορροπούσε ανάμεσα στο θρησκευτικό κάλεσμα, τη στρατιωτική υπερηφάνεια και τον αναθεωρητισμό, ο Τούρκος πρόεδρος διακήρυξε ότι η Τουρκία δεν είναι «ένα κράτος της σειράς» ούτε «ένα συνηθισμένο έθνος», αλλά ένας λαός που φέρει στο αίμα του τη σοφία και την εμπειρία των αιώνων.
Ανασύροντας ιστορικά παραδείγματα από την εποχή των Σταυροφοριών, των Μογγόλων και της ήττας των Οθωμανών από τον Τιμούρ το 1402, ο Ερντογάν περιέγραψε μια διαχρονική πορεία ανθεκτικότητας και ανάτασης, παρουσιάζοντας το τουρκικό έθνος ως έναν λαό που κάθε φορά που καταρρέει, «ξαναγεννιέται από τις στάχτες του» — δυνατότερος, πιο ριζωμένος και πιο αποφασισμένος. Με χαρακτηριστική δραματικότητα και θρησκευτική επίκληση, ευχήθηκε «ο Θεός να διαιωνίσει την ενότητα και την αδελφοσύνη» του τουρκικού λαού, υπογραμμίζοντας τη σημασία της εσωτερικής συνοχής και της αλληλεγγύης.
Η ρητορική του Ερντογάν, φορτισμένη με ιστορικά σύμβολα και υπαρξιακούς υπαινιγμούς, αποσκοπούσε ξεκάθαρα στην εμψύχωση της νεολαίας του AKP και την καλλιέργεια μιας σχεδόν μεταφυσικής αντίληψης για το τουρκικό έθνος – ένα έθνος εκλεκτό, που αντλεί τη δύναμή του από το παρελθόν του και προορίζεται, όπως αφήνει να εννοηθεί, για ηγεμονικό ρόλο στο μέλλον.
Με ύφος μεσσιανικό και ρητορική βαθιά φορτισμένη από θρησκευτικά και εθνικιστικά σύμβολα, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έβαλε τη νεολαία στο επίκεντρο μιας «ιεράς αποστολής» που –όπως υποστήριξε– η Τουρκία υπηρετεί εδώ και αιώνες. Μιλώντας για τη διεθνή του παρουσία, αναφέρθηκε σε πρόσφατες επαφές του στην Αλβανία και έσπευσε να τονίσει ότι, ενώ οι άλλοι χάνονται «στις λεπτομέρειες», εκείνος προτίμησε να στραφεί στη νέα γενιά, στηρίζοντας έτσι τη συνέχεια της αποστολής αυτής μέσα από το νεανικό δυναμικό της χώρας.
«Είμαστε ένα έθνος που σκέφτεται μεγάλα», τόνισε, προσθέτοντας ότι «αν υπάρχει πρόβλημα, θα το λύσουμε· αν υπάρχει εμπόδιο, θα το ξεπεράσουμε». Με φράσεις που θύμιζαν περισσότερο κήρυγμα παρά πολιτική τοποθέτηση, ο Τούρκος πρόεδρος παρουσίασε την Τουρκία ως φορέα μιας ανώτερης, σχεδόν θεϊκής εντολής, η οποία δεν λυγίζει ούτε από προκλήσεις ούτε από εχθρικές δυνάμεις. «Δεν κατάφεραν να σταματήσουν την ευλογημένη πορεία μας για αιώνες. Δεν θα τα καταφέρουν ούτε τώρα», διακήρυξε, υψώνοντας τον τόνο και επενδύοντας την πολιτική του αφήγηση με έντονο στοιχείο θρησκευτικής νομιμοποίησης.
Το μήνυμα του Ερντογάν ήταν ξεκάθαρο: η Τουρκία δεν ακολουθεί, ηγείται. Δεν φοβάται, προχωρά. Και όσοι επιχειρούν να τη φρενάρουν, απλώς θα αποτύχουν. Στο πλευρό του, σύμφωνα με το αφήγημά του, η πίστη, η ιστορία και οι νέοι που καλούνται να συνεχίσουν την πορεία ενός έθνους «εκλεκτού» και «ανίκητου».
Με λόγο που έσφυζε από διεθνιστική φιλοδοξία και γεωπολιτική αυτοπεποίθηση, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσέδωσε στην Τουρκία τον ρόλο του καθοδηγητή των παγκόσμιων εξελίξεων, παρουσιάζοντάς την όχι απλώς ως παίκτη, αλλά ως πρωταγωνιστή στη διεθνή σκακιέρα. Μιλώντας μπροστά στη νεολαία του κόμματός του, υπογράμμισε ότι η Τουρκία παρακολουθεί ενεργά όλα τα καυτά μέτωπα του πλανήτη — από την Παλαιστίνη και τη Γάζα, μέχρι το Πακιστάν, τη Λιβύη, το Σουδάν, την Αφρική και τον πόλεμο Ρωσίας–Ουκρανίας.
«Τα μάτια μας είναι παντού», είπε με έμφαση, περιγράφοντας μια Τουρκία που, σύμφωνα με τον ίδιο, εργάζεται ασταμάτητα για την ειρήνη και την κατάπαυση του πυρός σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Παρουσίασε τη χώρα του ως «σημαιοφόρο της ανθρωπιστικής διπλωματίας» και «πρωτοπόρο της διπλωματίας της ειρήνης», ενώ επέμεινε ότι το τουρκικό άστρο «λάμπει σε παγκόσμια κλίμακα», προσδίδοντας υπερεθνικά χαρακτηριστικά στον ρόλο της Άγκυρας.
Ο Ερντογάν απέφυγε κάθε ίχνος μετριοπάθειας. Δήλωσε ότι η Τουρκία «δεν παρακολουθεί τα γεγονότα από τις κερκίδες», αλλά τα «διαχειρίζεται και τα κατευθύνει». Η εικόνα που πρόβαλε ήταν αυτή ενός κράτους-ηγεμόνα, μιας νέας δύναμης με βαρύνοντα λόγο τόσο στο διπλωματικό τραπέζι όσο και στο πεδίο της δράσης. Με αυτό το αφήγημα, ενίσχυσε τη ρητορική περί μιας «ισχυρής Τουρκίας» που δεν περιορίζεται στα σύνορά της, αλλά διεκδικεί ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση της παγκόσμιας ισορροπίας.
Η ομιλία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Φεστιβάλ Νεολαίας στην Κωνσταντινούπολη δεν ήταν απλώς πολιτική. Ήταν σκηνή λατρείας. Ο Τούρκος πρόεδρος βρέθηκε ξανά αντιμέτωπος με την προσωπολατρία που καλλιεργεί χρόνια, σε μια ατμόσφαιρα που περισσότερο θύμιζε συναυλία ή εμφάνιση σταρ παρά εμφάνιση κρατικού ηγέτη. Πανό με φράσεις που ακροβατούσαν ανάμεσα στον λυρισμό και την υπερβολή κοσμούσαν τον χώρο: «Θα γίνει ολόκληρο μυθιστόρημα, αν γράψω για σένα» και «Στο πιο τρυφερό σημείο της καρδιάς μου, έχεις μια βαθιά θέση», φώναζαν σιωπηλά οι νέοι του AKP.
Ο Ερντογάν, γνώστης του σκηνικού και του ρόλου του, δεν άφησε την ευκαιρία να πάει χαμένη. Με εμφανή ευχαρίστηση και αίσθηση πλήρους ταύτισης με την εικόνα που του αποδίδεται, απάντησε με χιούμορ και υπολογισμένη στοργή: «Γράψε αυτό το μυθιστόρημα το συντομότερο δυνατό, αλλά μην ξεχάσεις να μου το στείλεις».
Ήταν μια στιγμή που αποκάλυψε την πλήρη ενορχήστρωση της σχέσης ηγέτη–οπαδών. Ο Ερντογάν δεν μιλά μόνο ως πρόεδρος. Στηρίζει την εξουσία του σε έναν δεσμό συναισθηματικό, σχεδόν απόλυτης ταύτισης, όπου η πολιτική γίνεται λατρεία και ο ηγέτης πρόσωπο αναφοράς όχι μόνο για το μέλλον της χώρας, αλλά και για τις καρδιές των ακολούθων του.