Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει γίνει εργαστήρι στρατιωτικής τεχνολογίας, με την καινοτομία να διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στο πεδίο της μάχης. Η προέλαση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) στην Ουκρανία έχει επιταχύνει μια τεχνολογική τάση που θα μπορούσε σύντομα να οδηγήσει στην ανάπτυξη των πρώτων πλήρως αυτόνομων ρομπότ μάχης στον κόσμο, εγκαινιάζοντας μια νέα εποχή πολέμου.
Όπως επισημαίνουν στρατιωτικοί αναλυτές και ερευνητές της τεχνητής νοημοσύνης, όσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος, τόσο πιο πιθανό είναι να χρησιμοποιηθούν μη επανδρωμένα αεροσκάφη για τον εντοπισμό, την επιλογή και την επίθεση στόχων χωρίς ανθρώπινη βοήθεια.
Αυτό θα σηματοδοτούσε επανάσταση στη στρατιωτική τεχνολογία τόσο σημαντική όσο και η εφεύρεση του πολυβόλου. Η Ουκρανία διαθέτει ήδη ημι-αυτόνομα επιθετικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και όπλα κατά των drone που λειτουργούν με τεχνητή νοημοσύνη.
Η Ρωσία επίσης ισχυρίζεται ότι διαθέτει όπλα τεχνητής νοημοσύνης, αν και αυτό δεν έχει επιβεβαιωθεί έως τώρα.
Ωστόσο, ειδικοί λένε ότι μπορεί να είναι θέμα χρόνου πριν η Ρωσία ή η Ουκρανία, αναπτύξουν ρομπότ που θα σκοτώνουν αυτόνομα.
Ο υπουργός ψηφιακού μετασχηματισμού της Ουκρανίας, Μιχάιλο Φεντόροφ, συμφωνεί ότι τα πλήρως αυτόνομα δολοφονικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη είναι «ένα λογικό και αναπόφευκτο επόμενο βήμα» στην ανάπτυξη όπλων. Είπε μάλιστα, ότι η Ουκρανία έχει κάνει «πολλή έρευνα και ανάπτυξη προς αυτή την κατεύθυνση».
«Νομίζω ότι οι δυνατότητες γι’ αυτό είναι μεγάλες τους επόμενους έξι μήνες», δήλωσε ο Φεντόροφ σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Associated Press.
Ο Ουκρανός αντισυνταγματάρχης Γιάροσλαβ Χόντσαρ, συνιδρυτής του μη κερδοσκοπικού οργανισμού καινοτομίας Aerorozvidka, δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να επεξεργαστούν τις πληροφορίες και να λάβουν αποφάσεις τόσο γρήγορα όσο οι μηχανές. Οι Ουκρανοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι απαγορεύουν επί του παρόντος τη χρήση πλήρως αυτόνομων φονικών όπλων, αν και αυτό θα μπορούσε να αλλάξει, είπε.
Αν μια από τις δύο πλευρές προχωρήσει σε επίθεση με όπλα τεχνητής νοημοσύνης, μπορεί να μην είναι καν η πρώτη φορά, αναφέρει το AP. Μια ασαφής έκθεση του ΟΗΕ πέρυσι, ανέφερε ότι τα ρομπότ-δολοφόνοι έκαναν το ντεμπούτο τους στον Λιβυκό Εμφύλιο το 2020, όταν τουρκικής κατασκευής μη επανδρωμένα αεροσκάφη Kargu-2 σκότωσαν έναν απροσδιόριστο αριθμό μαχητών. Ένας εκπρόσωπος της κατασκευάστριας εταιρείας STM, ωστόσο, δήλωσε ότι η έκθεση βασίστηκε σε «εικασίες και μη επαληθευμένες πληροφορίες» και ότι «δεν πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη». Ο ίδιος εκπρόσωπος δήλωσε στο AP ότι το Kargu-2 δεν μπορεί να επιτεθεί σε έναν στόχο μέχρι να λάβει την εντολή από τον χειριστή του.
Η εξέλιξη των μη επανδρωμένων αεροσκαφών
Η Τζούλια Μουράβσκα, ειδικός σε θέματα άμυνας, με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, δήλωσε στο ABC ότι το τοπίο της καινοτομίας στην Ουκρανία ήταν ιδιαίτερα δυναμικό κατά το τελευταίο έτος.
«Η καινοτομία, τόσο όταν πρόκειται για την προσαρμογή τεχνολογιών για στρατιωτική χρήση όσο και για τη χρήση τους με δημιουργικούς, νέους τρόπους στο πεδίο της μάχης, υπήρξε βασικό χαρακτηριστικό αυτού του πολέμου», εξήγησε.
Ειδικά στον τομέα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, οι εξελίξεις ήταν «πραγματικά σημαντικές», πρόσθεσε.
Και οι δύο πλευρές έχουν χρησιμοποιήσει ένα ευρύ φάσμα μη επανδρωμένων αεροσκαφών για σκοπούς αναγνώρισης και επίθεσης. Αρχικά, το κύριο στρατιωτικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος της Ουκρανίας, το τουρκικό Bayraktar TB2, θεωρήθηκε ότι άλλαξε το παιχνίδι, βοηθώντας στην καταστροφή πολλών ρωσικών συστημάτων πυροβολικού και τεθωρακισμένων οχημάτων.
Ωστόσο, ο σύγχρονος πόλεμος έχει αποκαλύψει τα τρωτά σημεία των μεγαλύτερων και ακριβών μη επανδρωμένων αεροσκαφών, καθώς είναι πιθανό να καταρριφθούν από προηγμένα συστήματα αεράμυνας.
«Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη είναι από τη φύση τους ευάλωτα σε εχθρικές επιθέσεις και χάνονται συχνά στο πεδίο της μάχης, γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό να μπορούμε να χρησιμοποιούμε φθηνά, εμπορικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη για την εκτέλεση στρατιωτικών καθηκόντων», σημείωσε η αναλύτρια.
Πάντως, η πλήρως αυτόνομη τεχνητή νοημοσύνη βοηθά ήδη την Ουκρανία. Η Fortem Technologies με έδρα τη Γιούτα, έχει προμηθεύσει τον ουκρανικό στρατό με μη επανδρωμένα αεροσκάφη που συνδυάζουν μικρά ραντάρ και μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα τα οποία λειτουργούν με τεχνητή νοημοσύνη. Τα ραντάρ έχουν σχεδιαστεί για να εντοπίζουν τα εχθρικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τα οποία στη συνέχεια τα αχρηστεύουν ρίχνοντας δίχτυα εναντίον τους – και όλα αυτά χωρίς ανθρώπινη βοήθεια.
Ο αριθμός των μη επανδρωμένων αεροσκαφών με τεχνητή νοημοσύνη αυξάνεται συνεχώς. Το Ισραήλ τα εξάγει εδώ και δεκαετίες. Άλλα παραδείγματα περιλαμβάνουν το μη επανδρωμένο οπλισμένο ελικόπτερο Blowfish-3 του Πεκίνου. Η Ρωσία αναπτύσσει ένα υποβρύχιο μη επανδρωμένο αεροσκάφος που λειτουργεί με τεχνητή νοημοσύνη και ονομάζεται Poseidon. Οι Ολλανδοί δοκιμάζουν επί του παρόντος ένα ρομπότ εδάφους με πολυβόλο.
Η άνοδος της στρατιωτικής τεχνητής νοημοσύνης
Η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί προτεραιότητα για τη Ρωσία. Το 2017, ο Βλαντίμιρ Πούτιν είχε δηλώσει ότι όποιος κυριαρχήσει σε αυτή την τεχνολογία θα κυβερνήσει τον κόσμο. Σε ομιλία του στις 21 Δεκεμβρίου, εξέφρασε την εμπιστοσύνη του στην ικανότητα της ρωσικής βιομηχανίας όπλων να ενσωματώσει την Τεχνητή Νοημοσύνη σε πολεμικές μηχανές, τονίζοντας ότι «τα πιο αποτελεσματικά οπλικά συστήματα είναι εκείνα που λειτουργούν γρήγορα και πρακτικά σε αυτόματη λειτουργία».
Ρώσοι αξιωματούχοι ισχυρίζονται ότι το μη επανδρωμένο αεροσκάφος Lancet λειτουργεί με πλήρη αυτονομία.
«Δεν θα είναι εύκολο να ξέρουμε αν και πότε η Ρωσία θα ξεπεράσει αυτή τη γραμμή», δήλωσε ο Γκρέγκορι Άλεν, πρώην διευθυντής στρατηγικής και πολιτικής στο Κέντρο Τεχνητής Νοημοσύνης του Πενταγώνου.
Η μετάβαση ενός μη επανδρωμένου αεροσκάφους από τον τηλεχειρισμό στην πλήρη αυτονομία μπορεί να μην είναι αισθητή. Μέχρι σήμερα, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που μπορούν να λειτουργήσουν και με τους δύο τρόπους, έχουν καλύτερες επιδόσεις όταν τα πιλοτάρει άνθρωπος, δήλωσε ο Άλλεν.
Μια προσπάθεια να θεσπιστούν διεθνείς βασικοί κανόνες για τα στρατιωτικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη έχει μέχρι στιγμής αποβεί άκαρπη. Εννέα χρόνια άτυπων συνομιλιών των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη σημείωσαν μικρή πρόοδο, με τις μεγάλες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας, να αντιτίθενται σε απαγόρευσή τους. Η τελευταία σύνοδος, τον Δεκέμβριο, έληξε χωρίς να έχει προγραμματιστεί νέος γύρος.
Ο Τόμπι Γουάλς, ένας Αυστραλός ακαδημαϊκός που, όπως και ο Ράσελ, κάνει εκστρατεία κατά των ρομπότ-δολοφόνων, ελπίζει να επιτευχθεί κάποια συναίνεση και να απαγορευτούν τα συστήματα που χρησιμοποιούν την αναγνώριση προσώπουκαι άλλα δεδομένα για τον εντοπισμό ή την επίθεση σε άτομα ή κατηγορίες ανθρώπων.
«Αν δεν είμαστε προσεκτικοί, θα πολλαπλασιαστούν πολύ πιο εύκολα από ό,τι τα πυρηνικά όπλα», δήλωσε. «Αν μπορείς να βάλεις ένα ρομπότ να σκοτώσει ένα άτομο, μπορείς να το βάλεις να σκοτώσει χίλια», πρόσθεσε.
Οι επιστήμονες ανησυχούν επίσης για την επαναχρησιμοποίηση των όπλων τεχνητής νοημοσύνης από τρομοκράτες. Ο αμερικανικός στρατός ξοδεύει εκατοντάδες εκατομμύρια για να γράψει κώδικα που τροφοδοτεί φονικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Στη συνέχεια όμως, ο κώδικας κλέβεται και αντιγράφεται, δίνοντας ουσιαστικά στους τρομοκράτες το ίδιο όπλο.
Μέχρι σήμερα, το Πεντάγωνο δεν έχει ορίσει με σαφήνεια «ένα αυτόνομο όπλο με τεχνητή νοημοσύνη» ούτε έχει εγκρίνει κάτι τέτοιο για χρήση από τα αμερικανικά στρατεύματα, δήλωσε ο Άλεν. Κάθε προτεινόμενο σύστημα πρέπει να εγκριθεί από τον πρόεδρο του Γενικού Επιτελείου Στρατού και δύο υφυπουργούς. Φυσικά, αυτό δεν εμποδίζει την ανάπτυξη των όπλων στις ΗΠΑ. Σήμερα, μια σειρά πρότζεκτ βρίσκονται σε εξέλιξη στην Υπηρεσία Προηγμένων Αμυντικών Ερευνητικών Προγραμμάτων, σε στρατιωτικά εργαστήρια, σε ακαδημαϊκά ιδρύματα και στον ιδιωτικό τομέα.
Το Πεντάγωνο έχει δώσει έμφαση στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης για την ενίσχυση του στρατού. Η Πολεμική Αεροπορία μελετά τρόπους για να συνδυάζει πιλότους με αεροσκάφη. Ένας υποστηρικτής της ιδέας, ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Άμυνας Ρόμπερτ Γουέρκ, δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι «θα ήταν τρελό να μην πάμε σε ένα αυτόνομο σύστημα» μόλις τα συστήματα με τεχνητή νοημοσύνη ξεπεράσουν τους ανθρώπους – ένα όριο που, όπως είπε, ξεπεράστηκε το 2015, όταν η μηχανική όραση ξεπέρασε εκείνη των ανθρώπων.
Πολλές χώρες και κάθε κλάδος του αμερικανικού στρατού αναπτύσσουν μη επανδρωμένα αεροσκάφη που μπορούν να επιτεθούν σε θανατηφόρα συγχρονισμένα σμήνη. Όπως αναφέρει η Guardian, η πολεμική αεροπορία των ΗΠΑ έχει προβλέψει ένα μέλλον στο οποίο «ειδικές δυνάμεις SWAT θα μπορούν να στέλνουν σμήνη μηχανικών εντόμων εξοπλισμένα με βιντεοκάμερες, μέσα σε ένα κτίριο κατά τη διάρκεια μιας ομηρίας».
Η πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου Ρόζα Μπρουκς υποστηρίζει ότι πολλοί αμερικανοί εμπειρογνώμονες στον τομέα της άμυνας, πιστεύουν πλέον πως η ανάπτυξη, η διακυβέρνηση και η ανθρωπιστική βοήθεια είναι εξίσου σημαντικές για την ασφάλεια μιας χώρας με την επίδειξη ισχύος, αν όχι περισσότερο. Άλλωστε, ένας κόσμος με περισσότερους πραγματικούς πόρους έχει λιγότερους λόγους να επιδιώκει πολέμους.
