Η τουρκική μεσολάβηση επιστρέφει στο προσκήνιο
Η συνάντηση του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν στη Μόσχα δεν είναι απλώς μία ακόμη διπλωματική επαφή υψηλού επιπέδου. Είναι μία γεωπολιτική δήλωση ισχύος, ένα μήνυμα προς τη Δύση και μια επιβεβαίωση ότι η Τουρκία, παρά τις εντάσεις και τις αντιφάσεις της, συνεχίζει να διεκδικεί ρόλο ρυθμιστή σε ένα από τα πιο κρίσιμα παγκόσμια μέτωπα: τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ο Φιντάν, ο οποίος πραγματοποιεί διήμερη επίσκεψη στην πρωτεύουσα της Ρωσικής Ομοσπονδίας, έγινε δεκτός τη Δευτέρα από τον ίδιο τον Πούτιν, καθώς και από τον επικεφαλής διαπραγματευτή της Μόσχας Βλαντίμιρ Μεντίνσκι. Το περιεχόμενο της συζήτησης μεταξύ των δύο πλευρών, όπως μεταφέρθηκε από διπλωματική πηγή του τουρκικού ΥΠΕΞ, επικεντρώθηκε τόσο στις πρόσφατες επαφές Ρωσίας-Ουκρανίας όσο και στις γενικότερες εξελίξεις μετά τις διαπραγματεύσεις που είχαν διεξαχθεί στην Κωνσταντινούπολη.
Η τουρκική πλευρά διατηρεί σταθερή τη στρατηγική της: προωθεί τη φιλοδοξία της να λειτουργήσει ως μόνιμος διαμεσολαβητής και προσφέρει σταθερά την Κωνσταντινούπολη ως ουδέτερο έδαφος φιλοξενίας ειρηνευτικών συνομιλιών. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Η Άγκυρα γνωρίζει καλά ότι, παρά τις εντάσεις της με τη Δύση, το γεωστρατηγικό της βάρος και η ιδιότητά της ως μέλος του ΝΑΤΟ της προσφέρουν μοναδική διαπραγματευτική ισχύ απέναντι τόσο στο Κρεμλίνο όσο και στον Λευκό Οίκο.
Η Μόσχα «ακούει» την Άγκυρα – Το παζλ των επόμενων κινήσεων
Η συνάντηση Πούτιν-Φιντάν δεν περιορίστηκε μόνο στο ουκρανικό. Στο τραπέζι μπήκαν επίσης τα διμερή οικονομικά και ενεργειακά ζητήματα, επιβεβαιώνοντας το εύρος της στρατηγικής συνεργασίας ανάμεσα σε Ρωσία και Τουρκία. Η οικονομική αλληλεξάρτηση των δύο χωρών –με έμφαση στον ενεργειακό τομέα– λειτουργεί ως αμοιβαίο εργαλείο επιρροής και επιβίωσης, ιδιαίτερα σε μία εποχή κυρώσεων, απομονώσεων και αναδιατάξεων των διεθνών σχέσεων.
Επιπλέον, δεν πρέπει να υποτιμηθεί το γεγονός ότι η ρωσική πλευρά ήδη μελετά εναλλακτικές τοποθεσίες για τη διεξαγωγή των επόμενων γύρων διαπραγματεύσεων με το Κίεβο. Στο τραπέζι έχουν πέσει η Τουρκία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και το Ομάν. Όμως η Τουρκία διατηρεί προβάδισμα λόγω προϊστορίας και διπλωματικής επαφής με αμφότερα τα μέρη.
Δεν περνά απαρατήρητο επίσης ότι ο Φιντάν, αμέσως μετά τη Μόσχα, πρόκειται να μεταβεί στο Κίεβο. Ο συμβολισμός είναι σαφής: η Άγκυρα επιχειρεί να διατηρήσει επαφή και με τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές, οικοδομώντας γέφυρες σε ένα τοπίο που κυριαρχείται από τα χαρακώματα και την καχυποψία. Αυτός είναι ο ρόλος που επιδιώκει –ούτε υπέρ της Μόσχας, ούτε υποτελής της Δύσης. Τουρκία των «ίσων αποστάσεων» και της εναλλασσόμενης ευθυγράμμισης, ανάλογα με το συμφέρον.
Η ρητορική της Άγκυρας για «μεσολάβηση» είναι εξαιρετικά βολική και για το Κρεμλίνο. Η Ρωσία, απομονωμένη από τη Δύση, έχει ανάγκη από διεθνή δίαυλο επικοινωνίας που να μην απορρίπτεται από τον Ζελένσκι ή το ΝΑΤΟ. Η Άγκυρα, ως ο «απείθαρχος σύμμαχος» του Βορειοατλαντικού Συμφώνου, πληροί αυτή την προϋπόθεση.
Οι εξελίξεις των επόμενων ημερών θα δείξουν εάν από τη διπλωματία των επισκέψεων θα προκύψει και διπλωματία ουσίας. Ωστόσο, το γεγονός ότι μετά από δύο χρόνια πολέμου Ρώσοι και Ουκρανοί καθίσταται έστω και δύσκολα εφικτό να συνομιλήσουν –και μάλιστα σε ουδέτερο έδαφος όπως η Κωνσταντινούπολη– αφήνει ένα παράθυρο ελπίδας ανοιχτό.