Η προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική κακοποίηση είναι ένα ζήτημα στο οποίο όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφωνούν κατ’ αρχήν. Ωστόσο, η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την καταπολέμηση του σχετικού υλικού στο διαδίκτυο έχει προκαλέσει σοβαρές διαιρέσεις μεταξύ των 27 χωρών.
Ο Κανονισμός της ΕΕ για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Σεξουαλικής Κακοποίησης Παιδιών (CSAR), γνωστός και ως «chat control», βρίσκεται σήμερα σε αδιέξοδο, λόγω έντονων αντιδράσεων που σχετίζονται με την προστασία της ψηφιακής ιδιωτικότητας.
Ο CSAR επιδιώκει να θεσπίσει ένα ενιαίο νομικό πλαίσιο για την ανίχνευση, αναφορά και αφαίρεση υλικού παιδικής πορνογραφίας (CSAM) στο Ίντερνετ, αντικαθιστώντας τα προσωρινά μέτρα που επιτρέπουν σήμερα στους παρόχους να ενεργούν εθελοντικά. Σύμφωνα με έκθεση του Internet Watch Foundation, περίπου το ένα τρίτο του σχετικού υλικού που εντοπίστηκε παγκοσμίως το 2023 φιλοξενήθηκε σε σέρβερ εντός ΕΕ, γεγονός που αποδεικνύει την έκταση του προβλήματος.
Οι υποστηρικτές του κανονισμού τονίζουν την αναγκαιότητα λήψης δραστικών μέτρων απέναντι σε ένα έγκλημα τόσο σοβαρό. Υποστηρίζουν ότι η νέα νομοθεσία μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά χωρίς να απειλήσει την ιδιωτικότητα των πολιτών, καθώς θα υπόκειται σε αυστηρούς ελέγχους από τις αρχές προστασίας δεδομένων. Επικαλούνται επίσης τις επιτυχίες προηγούμενων εθελοντικών προσπαθειών στον εντοπισμό δραστών.
Ωστόσο, η διαδικασία υιοθέτησης του κανονισμού έχει παγώσει, καθώς τα κράτη μέλη δεν έχουν καταλήξει σε συμφωνία. Παρά τις συνεχείς προσπάθειες των εκάστοτε προεδριών της ΕΕ, η πιο πρόσφατη –υπό τη Δανία– απέτυχε να εξασφαλίσει την απαραίτητη στήριξη για να προχωρήσει σε ψηφοφορία. Ο Δανός υπουργός Δικαιοσύνης Πέτερ Χούμελαγκαρντ ανακοίνωσε ότι οι διαβουλεύσεις θα συνεχιστούν διμερώς, προκειμένου να βρεθεί συμβιβαστική λύση. Η Κοπεγχάγη παρουσίασε μια νέα εκδοχή της πρότασης, η οποία προβλέπει περιορισμένο έλεγχο μόνο σε εικόνες και συνδέσμους και μόνο κατόπιν δικαστικής ή διοικητικής απόφασης, απορρίπτοντας τον γενικό όρο «chat control».
Η αρχική πρόταση της Κομισιόν, που κατατέθηκε το 2022, όριζε ότι οι πάροχοι διαδικτυακών υπηρεσιών –από εφαρμογές συνομιλίας έως υπηρεσίες αποθήκευσης δεδομένων– θα έχουν νομική υποχρέωση να ελέγχουν το περιεχόμενο των επικοινωνιών με αλγορίθμους, ακόμη και σε κρυπτογραφημένα περιβάλλοντα. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αν και υιοθέτησε την πρόταση το 2023, πρότεινε τροποποιήσεις για την προστασία της κρυπτογράφησης και της ιδιωτικότητας. Η επεξεργασία του μόνιμου κανονισμού συνεχίζεται, με τον προσωρινό να παραμένει σε ισχύ έως τον Απρίλιο του 2026.
Η αντίσταση απέναντι στον CSAR έρχεται από διάφορες πλευρές. Κάποια κράτη μέλη αντιτίθενται στις διατάξεις περί επιτήρησης, εκφράζοντας φόβους για παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων. Αντιδράσεις υπάρχουν επίσης από οργανώσεις προστασίας δεδομένων, εταιρείες τεχνολογίας και οργανώσεις πολιτών. Εταιρείες όπως η Signal, η Meta (μητρική της WhatsApp) και η X (πρώην Twitter) έχουν καταγγείλει την πρόταση, προειδοποιώντας για «το τέλος της ιδιωτικότητας» και «μαζική παρακολούθηση» από κυβερνήσεις ή κακόβουλους φορείς. Η Signal έχει απειλήσει ακόμη και με αποχώρηση από την ευρωπαϊκή αγορά.
Ιδιαίτερα κρίσιμη είναι η στάση της Γερμανίας, χωρίς την οποία δεν μπορεί να επιτευχθεί η απαιτούμενη ενισχυμένη πλειοψηφία στο Συμβούλιο. Η Γερμανίδα υπουργός Δικαιοσύνης Στέφανι Χούμπιχ έχει απορρίψει κατηγορηματικά οποιαδήποτε μορφή μαζικής επιτήρησης συνομιλιών, δηλώνοντας ότι κάτι τέτοιο δεν συνάδει με τις αρχές ενός κράτους δικαίου. Τα κόμματα του γερμανικού κυβερνητικού συνασπισμού συμμερίζονται τη θέση αυτή, με πολιτικούς να παρομοιάζουν την πρόταση με την ανοικτή επιθεώρηση ιδιωτικών επιστολών – μια πρακτική αδιανόητη σε μια δημοκρατία.
Με το Συμβούλιο να αδυνατεί να προχωρήσει στην ψηφοφορία και τις τριμερείς διαπραγματεύσεις να αναβάλλονται για το 2026, η συζήτηση για το μέλλον του CSAR συνεχίζεται, σε ένα περιβάλλον έντονων αντιπαραθέσεων και πολιτικών διακυβεύσεων. Η πρόκληση παραμένει η εξεύρεση μιας ισορροπίας ανάμεσα στην προστασία των παιδιών και στη διαφύλαξη των θεμελιωδών δικαιωμάτων των Ευρωπαίων πολιτών.