
Σε μια εξέλιξη που επιβεβαιώνει την κλιμάκωση της έντασης στη Μέση Ανατολή και την άμεση εμπλοκή της Ελλάδας, οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής αξιοποιούν την αεροπορική βάση της Σούδας στην Κρήτη ως ένα από τα σημεία υποστήριξης για τις πολεμικές τους επιχειρήσεις.
Η κίνηση αυτή πραγματοποιείται σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη χρονική στιγμή, καθώς η Τεχεράνη έχει προειδοποιήσει ότι ο πόλεμος ενδέχεται να επεκταθεί σε αμερικανικές βάσεις στην ευρύτερη περιοχή μέσα στις επόμενες ημέρες.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του BBC, τουλάχιστον 30 στρατιωτικά αεροσκάφη των ΗΠΑ, κυρίως αεροσκάφη-ανεφοδιασμού τύπου KC-135, έχουν μετακινηθεί πρόσφατα στην Ευρώπη. Τα συγκεκριμένα αεροσκάφη χρησιμοποιούνται για τον ανεφοδιασμό εν πτήσει μαχητικών και βομβαρδιστικών αεροσκαφών και έχουν κάνει στάσεις σε αμερικανικές βάσεις στην Ισπανία, τη Σκωτία και την Αγγλία. Όπως επισημαίνει το δημοσίευμα, επτά από αυτά εντοπίστηκαν ανατολικά της Σικελίας, ενώ τουλάχιστον ένα προσγειώθηκε στην Κρήτη.
Οι μετακινήσεις αυτές πραγματοποιούνται την ώρα που Ισραήλ και Ιράν συνεχίζουν την ανταλλαγή στρατιωτικών πληγμάτων, με αφορμή την ισραηλινή επιχείρηση που ξεκίνησε την Παρασκευή 13 Ιουνίου 2025 και είχε ως δηλωμένο στόχο την καταστροφή του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.
Αναλυτές που μίλησαν στο BBC κάνουν λόγο για μια ιδιαίτερα ασυνήθιστη κινητικότητα. Ο Justin Bronk, ανώτερος αναλυτής στο βρετανικό ινστιτούτο Royal United Services Institute (RUSI), δήλωσε ότι οι μετακινήσεις των αμερικανικών αεροσκαφών είναι «σαφώς ενδεικτικές» της προετοιμασίας των ΗΠΑ για ενδεχόμενες εντατικές πολεμικές επιχειρήσεις στην περιοχή.
Το BBC αναφέρει ότι τα αεροσκάφη που εντοπίστηκαν να πετούν προς την ανατολική Μεσόγειο φέρεται να κινούνται χωρίς δηλωμένο προορισμό, γεγονός που τροφοδοτεί εικασίες περί εφαρμογής πολιτικής «στρατηγικής ασάφειας» εκ μέρους της Ουάσιγκτον. Ο πρώην επικεφαλής των Ιρλανδικών Αμυντικών Δυνάμεων, Αντιναύαρχος Mark Mellett, σημειώνει ότι αυτή η τακτική θα μπορούσε να αποσκοπεί στην άσκηση πίεσης στο Ιράν για την επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων σχετικά με το πυρηνικό του πρόγραμμα.
Η κατάσταση περιπλέκεται περαιτέρω με την εμπλοκή του αμερικανικού αεροπλανοφόρου USS Nimitz, το οποίο, σύμφωνα με πληροφορίες του Reuters, μετακινήθηκε από τη Νότια Σινική Θάλασσα προς τη Μέση Ανατολή. Η κίνησή του συνοδεύτηκε από την ακύρωση προγραμματισμένης επίσκεψης στο Βιετνάμ, γεγονός που αποδόθηκε από την αμερικανική πρεσβεία στο Ανόι σε «έκτακτη επιχειρησιακή απαίτηση».
Σύμφωνα με τον ιστότοπο παρακολούθησης MarineTraffic, το USS Nimitz βρισκόταν στο Στενό της Μαλάκα με κατεύθυνση προς τη Σιγκαπούρη. Το αεροπλανοφόρο μεταφέρει σμήνη μαχητικών και συνοδεύεται από αντιτορπιλικά κατευθυνόμενων πυραύλων. Παράλληλα, τρεις αξιωματούχοι του Πενταγώνου επιβεβαίωσαν ότι οι ΗΠΑ έχουν μετακινήσει μαχητικά αεροσκάφη τύπου F-16, F-22 και F-35 σε βάσεις της Μέσης Ανατολής.
Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, JD Vance, δήλωσε μέσω κοινωνικών δικτύων ότι ο πρώην πρόεδρος Donald Trump ενδέχεται να αποφασίσει περαιτέρω ενέργειες για την ανακοπή του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο στρατιωτικής επέμβασης.
Το Ιράν διατηρεί δύο βασικές υπόγειες εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου – τη μονάδα στο Νατάνζ και την εγκατάσταση στο Φόρντο, η οποία βρίσκεται βαθιά μέσα σε ορεινή περιοχή. Δυτικοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι εκτιμούν ότι για να πληγούν αυτές οι εγκαταστάσεις απαιτούνται εξειδικευμένα όπλα, όπως οι βόμβες GBU-57A/B τύπου Massive Ordnance Penetrator (γνωστές ως «bunker busters»), οι οποίες μπορούν να διαπεράσουν έως και 60 μέτρα οπλισμένου σκυροδέματος και μεταφέρονται αποκλειστικά από αεροσκάφη B-2 stealth bomber.

Η τελευταία γνωστή παρουσία των B-2 καταγράφηκε στη βάση των ΗΠΑ στο νησί Ντιέγκο Γκαρσία στον Ινδικό Ωκεανό, ωστόσο, σύμφωνα με δορυφορικές εικόνες, τα βομβαρδιστικά δεν βρίσκονται πλέον εκεί. Ο Αρχιπλοίαρχος Greg Bagwell, πρώην αναπληρωτής αρχηγός επιχειρήσεων της RAF, τόνισε ότι τα B-2 μπορούν να επιχειρούν από τις ΗΠΑ με αποστολές διάρκειας 24 ωρών.
Σε δηλώσεις του, ο Αντιναύαρχος Mellett υπογράμμισε ότι η απουσία των B-2 από το Ντιέγκο Γκαρσία αποτελεί ένα «κομμάτι που λείπει από το παζλ» σε περίπτωση προετοιμασίας για χτύπημα κατά του Ιράν.
Η Τεχεράνη έχει ήδη προειδοποιήσει ότι θα πλήξει αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις σε περίπτωση εμπλοκής των ΗΠΑ στον πόλεμο. Δημοσίευμα των New York Times αναφέρει ότι το Ιράν έχει προετοιμάσει πυραυλικά συστήματα και στρατιωτικό εξοπλισμό για επιθέσεις σε αμερικανικές εγκαταστάσεις στη Μέση Ανατολή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αποστείλει περίπου 36 αεροσκάφη ανεφοδιασμού στην Ευρώπη, τα οποία μπορούν να ενισχύσουν επιχειρησιακά τα αμερικανικά μαχητικά ή βομβαρδιστικά.
Οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις έχουν τεθεί σε υψηλό επίπεδο συναγερμού σε βάσεις σε όλη τη Μέση Ανατολή, μεταξύ των οποίων και σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Ιορδανία και τη Σαουδική Αραβία, ενώ πάνω από 40.000 Αμερικανοί στρατιώτες είναι ήδη αναπτυγμένοι στην περιοχή.
Σύμφωνα με δύο Ιρανούς αξιωματούχους, εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες εμπλακούν άμεσα στον πόλεμο, οι επιθέσεις της Τεχεράνης θα ξεκινήσουν από τις αμερικανικές βάσεις στο Ιράκ.
Καταχώριση του Χάρτη Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού της Τουρκίας
Η Τουρκία προχώρησε στην επίσημη καταχώριση του Χάρτη Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού της στην Διακυβερνητική Ωκεανογραφική Επιτροπή (IOC) του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για την Εκπαίδευση, την Επιστήμη και τον Πολιτισμό (UNESCO), όπως ανακοίνωσε το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu. Ο σχετικός χάρτης εκπονήθηκε υπό τον συντονισμό του Εθνικού Κέντρου Ερευνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (DEHUKAM) του Πανεπιστημίου της Άγκυρας, με τη συμμετοχή όλων των αρμόδιων τουρκικών κρατικών και επιστημονικών φορέων.
Η Άγκυρα υποστηρίζει ότι με την καταχώριση αυτή, ο σχεδιασμός της για την αειφόρο χρήση των θαλάσσιων και παράκτιων περιοχών της απέκτησε διεθνές κύρος και επίσημο καθεστώς. Ο Διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Ερευνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, Μουσταφά Μπασκάρα, δήλωσε στο Anadolu ότι οι χώρες που προχωρούν σε θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό δημοσιεύουν τα σχέδιά τους στην πλατφόρμα MSP Global της IOC-UNESCO, προκειμένου να λάβουν διεθνή αναγνώριση.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η Τουρκία παρουσίασε τον σχετικό χάρτη στις 16 Απριλίου και προχώρησε στη διαδικασία καταχώρισής του στους αρμόδιους διεθνείς φορείς. Ο Μπασκάρα τόνισε ότι η πρωτοβουλία αυτή ενισχύει το στρατηγικό αφήγημα της χώρας περί «Γαλάζιας Πατρίδας» και αποτελεί σημείο καμπής για τις μελλοντικές κινήσεις της Τουρκίας στον τομέα του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού.
Ο χάρτης, ο οποίος φέρει την υπογραφή του Πανεπιστημίου της Άγκυρας, απεικονίζει βασικές θέσεις της Τουρκίας για τις θαλάσσιες ζώνες και περιοχές ευθύνης. Περιλαμβάνει κόκκινη γραμμή που εκτείνεται από τις εκβολές του ποταμού Έβρου έως νότια των Δωδεκανήσων, ενσωματώνοντας την πάγια τουρκική θέση ότι τα ελληνικά νησιά δεν διαθέτουν θαλάσσια δικαιώματα πέραν των 6 ναυτικών μιλίων.
Στην Ανατολική Μεσόγειο, σημειώνονται περιοχές με διαγώνιες γραμμές όπου έχουν εκδοθεί άδειες ερευνών για την Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου (TPAO), ενώ περιοχές με ροζ χρώμα αντιστοιχούν σε στρατιωτικά πεδία ασκήσεων. Παράλληλα, μια μαύρη γραμμή βόρεια της Κρήτης, που καταλήγει στα Στενά μέσω διεθνών υδάτων του Αιγαίου, χαρακτηρίζεται ως υποθαλάσσιο καλώδιο.
Ο Μπασκάρα σχολίασε και τις ελληνικές αντιδράσεις, τονίζοντας ότι οι δηλώσεις της Αθήνας και του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών δεν έχουν αντίκτυπο στην ισχύ ή την εγκυρότητα του τουρκικού σχεδίου. Υποστήριξε ότι ο ελληνικός χάρτης δεν έχει επιστημονική εγκυρότητα και ότι ο τουρκικός σχεδιασμός εδράζεται στο διεθνές δίκαιο, το οποίο, κατά την τουρκική εκδοχή, εφαρμόζεται από την Άγκυρα ήδη από τη δεκαετία του 1970 και έχει επιβεβαιωθεί από διεθνή δικαστήρια.

Η ανακοίνωση της Άγκυρας σημειώνει ότι η καταχώριση του χάρτη στην UNESCO σηματοδοτεί την επίσημη αναγνώριση του τουρκικού σχεδίου και εντάσσεται σε μια στρατηγική απάντηση στις πρόσφατες πρωτοβουλίες της Ελλάδας στον ίδιο τομέα. Ήδη από τις 16 Ιουνίου, σύμφωνα με δημοσίευμα του ΒΝ, η Τουρκία επιχειρεί να απαντήσει στον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό της Ελλάδας, προωθώντας τη δική της εκδοχή στους διεθνείς οργανισμούς.
Την ίδια στιγμή, η ελληνική πλευρά παραμένει προσηλωμένη στον δικό της σχεδιασμό. Σύμφωνα με προηγούμενο δημοσίευμα της Daily Sabah, ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δεσμευτεί για την ανακήρυξη νέων θαλάσσιων πάρκων στο Ιόνιο και στο Αιγαίο έως το τέλος Ιουνίου. Οι περιοχές αυτές θα προστατεύονται από πρακτικές όπως η βαθιά αλιεία με συρόμενα εργαλεία και θα υπόκεινται σε αυστηρότερα μέτρα για την καταπολέμηση της υπεραλίευσης. Η πρωτοβουλία είχε παρουσιαστεί αρχικά στην περιβαλλοντική Διάσκεψη “Our Ocean”, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το 2024.
Η Τουρκία, ωστόσο, εκφράζει την ανησυχία ότι τέτοιες περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την προώθηση γεωπολιτικών επιδιώξεων. Όπως επισημαίνουν τουρκικές πηγές, οι διεθνείς περιβαλλοντικοί κανόνες δεν θα πρέπει να εργαλειοποιούνται σε βάρος των δικαιωμάτων των παράκτιων κρατών, ειδικά σε περιοχές όπου υπάρχουν εκκρεμότητες ως προς τα θαλάσσια σύνορα και τις θαλάσσιες ζώνες.
Η στρατηγική της Τουρκίας στον τομέα του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο προάσπισης των θαλάσσιων δικαιωμάτων της και αντίκρουσης πρωτοβουλιών που θεωρεί παρεμβατικές. Η τουρκική πλευρά τονίζει ότι οι περιβαλλοντικές πολιτικές σε ημίκλειστες θάλασσες όπως το Αιγαίο πρέπει να διέπονται από αρχές διαφάνειας, δικαιοσύνης και συνεργασίας.
Παρά τις πρόσφατες προσπάθειες αποκλιμάκωσης στις διμερείς σχέσεις από τα τέλη του 2023, με βήματα οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ Άγκυρας και Αθήνας, η υπόθεση των θαλάσσιων πάρκων φέρνει και πάλι στο προσκήνιο τις μακροχρόνιες διαφορές για τις θαλάσσιες ζώνες, τις υφαλοκρηπίδες, τον εναέριο χώρο και την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών.
Η Τουρκία δηλώνει ότι στηρίζει την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, αλλά όχι εις βάρος της γεωπολιτικής σταθερότητας ή των κυριαρχικών της δικαιωμάτων.