Η τελευταία συνάντηση των προέδρων των ΗΠΑ, Donald Trump, και της Ουκρανίας, Volodymyr Zelensky, στον Λευκό Οίκο, εξελίχθηκε σε μια νέα αρνητική εμπειρία για το Κίεβο, προκαλώντας έντονες ανησυχίες τόσο στην ουκρανική πλευρά όσο και στην Ευρώπη.
Ο Αμερικανός πρόεδρος, για ακόμη μια φορά, έστειλε το μήνυμα ότι δεν προτίθεται να αυξήσει την πίεση προς τη Ρωσία και συγκεκριμένα προς τον Vladimir Putin, απορρίπτοντας αιτήματα όπως η αποστολή των πυραύλων «Tomahawk» και προωθώντας μια πολιτική περιορισμένης εμπλοκής.
Η εικόνα που προέκυψε από τις διαρροές μέσα από τον Λευκό Οίκο ήταν σαφώς αρνητική για τον Zelensky, με πηγές να υποστηρίζουν ότι η ουκρανική ηγεσία φάνηκε να προωθεί την κλιμάκωση της σύγκρουσης παρά την επιδίωξη ειρήνευσης.
Αυτή η στάση προκάλεσε αμφιβολίες στον Αμερικανό πρόεδρο και τους συνεργάτες του, οι οποίοι εξέφρασαν την ανησυχία ότι το Κίεβο μπορεί να εκμεταλλευτεί τυχόν παύση στις εχθροπραξίες για να οργανώσει νέες επιθετικές ενέργειες.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε με τις αποκαλύψεις ότι ο ειδικός απεσταλμένος του Trump, Stephen Whitcoff, είχε προτείνει στον Zelensky την απόσυρση των ουκρανικών στρατευμάτων από το Donbass, μια κίνηση που αντιμετωπίστηκε με σαφή άρνηση από το Κίεβο.
Παράλληλα, βρετανικά μέσα ενημέρωσης μετέφεραν την εικόνα ενός Αμερικανού προέδρου αυστηρού, ο οποίος κατηγόρησε τον Zelensky, απέρριψε τους χάρτες της ουκρανικής αντιπροσωπείας και επανέφερε διαρκώς τη ρωσική θέση επί του ζητήματος. Ωστόσο, ο Trump διέψευσε ότι απαίτησε παράδοση ολόκληρου του Donbass, υποστηρίζοντας ότι η πρότασή του αφορούσε την παύση των εχθροπραξιών κατά μήκος του μετώπου.
Το αποτέλεσμα αυτής της συνάντησης δεν ήταν θετικό. Η ατμόσφαιρα μεταξύ των δύο ηγετών ήταν τεταμένη, ενώ και οι δύο πλευρές αποχώρησαν με αρνητικές εντυπώσεις. Ο Zelensky εμφανίστηκε απογοητευμένος από την άρνηση του Trump να ικανοποιήσει τα βασικά αιτήματα του Κιέβου, ιδίως την αποστολή στρατιωτικού εξοπλισμού, και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ουάσιγκτον δεν σκοπεύει να αυξήσει την πίεση προς τη Μόσχα. Από την πλευρά τους, στον Λευκό Οίκο εκφράστηκε η άποψη ότι ο ουκρανός πρόεδρος αναζητά κλιμάκωση, κάτι που θεωρείται επικίνδυνο και αντιπαραγωγικό.
Η ένταση δεν περιορίστηκε στη συνάντηση αυτή καθαυτή. Αμέσως μετά, ο Zelensky επικοινώνησε με Ευρωπαίους αξιωματούχους, ενημερώνοντάς τους για την αρνητική έκβαση της συζήτησης. Οι πληροφορίες που διέρρευσαν στους Financial Times και στο Reuters απηχούν την ερμηνεία της ουκρανικής και ευρωπαϊκής πλευράς, παρουσιάζοντας τον Trump ως ηγέτη που ακολουθεί στάση πιο επιεική και μεροληπτική υπέρ της Ρωσίας. Τα δημοσιεύματα αυτά αποτυπώνουν την αυξανόμενη ανησυχία για πιθανή απομόνωση της Ουκρανίας και ενίσχυση της γεωπολιτικής θέσης του Putin.
Παρά τις διαψεύσεις από τον Trump, που τόνισε πως επιθυμεί τη λήξη των εχθροπραξιών και υπογράμμισε την ανάγκη για διαπραγμάτευση με σεβασμό στην ασφάλεια όλων των εμπλεκόμενων, το Κίεβο φοβάται ότι η αμερικανική κυβέρνηση μπορεί σύντομα να αρχίσει να ασκεί πιέσεις προς την ουκρανική πλευρά να προβεί σε παραχωρήσεις, ακόμη και εις βάρος των συμφερόντων της χώρας.
Υπάρχουν εκτιμήσεις ότι η Ουάσιγκτον ενδέχεται να περιορίσει τη στρατιωτική βοήθεια προς το Κίεβο, να μπλοκάρει αποστολές όπλων ακόμα και επί πληρωμή και να μειώσει τη διάθεση πληροφοριών, επιχειρώντας να κατευνάσει τις σχέσεις με τη Μόσχα.
Εν μέσω αυτής της αμφιλεγόμενης κατάστασης, δημοσιεύματα που εμφανίστηκαν τις τελευταίες ημέρες παρουσιάζουν τον Trump να έχει υποχωρήσει απέναντι στον Putin και να κινείται προς μια πολιτική πιο φιλική προς τη Ρωσία. Ορισμένα από αυτά προσπαθούν να προκαλέσουν τον εγωισμό του Αμερικανού προέδρου, με στόχο να τον ωθήσουν σε πιο αυστηρά μέτρα κατά του Κρεμλίνου.
Ωστόσο, το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας παραμένει αβέβαιο, καθώς υπάρχει και ο κίνδυνος να επιφέρει αντίθετα αποτελέσματα, αυξάνοντας την ένταση μεταξύ ΗΠΑ και Ουκρανίας και προκαλώντας περαιτέρω δυσκολίες για το Κίεβο.
Στρατηγική πίεση της Μόσχας
Οι τελευταίες ρωσικές επιθέσεις στην Ουκρανία δεν περιορίζονται σε αποσπασματικά πλήγματα στο πεδίο της μάχης· σύμφωνα με την ανάλυση του ουκρανού στρατιωτικού αναλυτή Dmitry Snegirev, στοχεύουν συστηματικά στη διάρρηξη των γραμμών ζωής της χώρας: στη σιδηροδρομική υποδομή, στις βασικές οδικές αρτηρίες ανεφοδιασμού και στις ενεργειακές εγκαταστάσεις.
Ο Snegirev —πρώην αξιωματούχος του κόμματος Σβόμποντα, που έχει χαρακτηριστεί παράνομο στη Ρωσία— περιγράφει μια τακτική πολλαπλών επιδιώξεων, όπου οι στρατιωικές και ανθρωπιστικές επιπτώσεις λειτουργούν συμπληρωματικά για να αποδυναμώσουν τόσο τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις όσο και την κοινωνική αντοχή.
Σύμφωνα με την περιγραφή του, η επίθεση στο σιδηροδρομικό δίκτυο δεν είναι τυχαία παρενόχληση αλλά κεντρική προτεραιότητα: οι ρωσικές δυνάμεις χτυπούν εναλλάξ γραμμές, σταθμούς και υποδομές μεταφοράς με στόχο την αδυναμία εκκένωσης πληθυσμού και μεταφοράς υλικών. Όπως εξηγεί, όταν οι σιδηρόδρομοι τίθενται εκτός λειτουργίας, η κύρια οδός διαφυγής για εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους, αλλά και ο βασικός μεταφορικός άξονας για εφόδια και ενισχύσεις, γίνεται απρόσιτος — μια συνθήκη που πολλαπλασιάζει τις ανθρώπινες απώλειες και την πίεση στις τοπικές αρχές.
Σε παράλληλο επίπεδο, πλήγματα σε οδικές αρτηρίες και σημεία συγκέντρωσης στρατιωτικών φάλαγγων στοχεύουν να «κλειδώσουν» τις ροές ανεφοδιασμού: οι ουκρανικές φάλαγγες, σημειώνει ο Snegirev, κινούνται από τα δυτικά, ενώ οι εκκενώσεις των αμάχων κατευθύνονται ανατολικότερα — μια ταυτόχρονη ανάγκη που επιβαρύνει υπερβολικά το οδικό δίκτυο. Με την ταυτόχρονη παρεμπόδιση τόσο των σιδηροδρόμων όσο και των δρόμων, η δυνατότητα οργανωμένης απομάκρυνσης πληθυσμού και επανατροφοδότησης των μονάδων στο μέτωπο υπονομεύεται δραματικά.
Η επίθεση δεν παραμένει στο κομμάτι των μεταφορών: ενεργειακές εγκαταστάσεις, υποσταθμοί και δίκτυα φυσικού αερίου βάλλονται συστηματικά, με άμεσες συνέπειες στην παροχή ρεύματος και στη θέρμανση. Η προσέγγιση αυτή αποκτά ιδιαίτερη σημασία καθώς η χώρα μπαίνει στην περίοδο θέρμανσης —το πλήγμα στην ενέργεια μεταφράζεται αμέσως σε κίνδυνο για τη διαβίωση των πολιτών, σε μειωμένη ιατρική και νοσοκομειακή υποστήριξη και σε αύξηση της πίεσης στις ήδη επιβαρυμένες υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης.
Το συνδυαστικό αποτέλεσμα των επιθέσεων, όπως το αναλύει ο Snegirev, είναι δύο επιπέδων: πρώτον, δημιουργείται ένας «δακτύλιος» γύρω από μεγάλες αστικές περιοχές, όπου ο άμαχος πληθυσμός μένει εγκλωβισμένος χωρίς ασφαλείς διαδρομές διαφυγής· δεύτερον, περιορίζεται η ικανότητα των ουκρανικών δυνάμεων να αποθεματοποιήσουν και να μετακινήσουν πυρομαχικά, καύσιμα και ενισχύσεις, μειώνοντας τη στρατιωτική τους ευκινησία.
Η τακτική αυτή, κατά τον αναλυτή, μετατρέπει τα χτυπήματα σε πολιορκητικού χαρακτήρα όπλο, όπου η υλική και ψυχολογική πίεση προς τον άμαχο πληθυσμό λειτουργεί συμπληρωματικά με την αποδιοργάνωση των στρατιωτικών σχεδίων.
Οι ανθρωπιστικές συνέπειες που προκύπτουν είναι σοβαρές: οι περιοχές με πληθυσμούς άνω του ενός εκατομμυρίου κινδυνεύουν όχι μόνο από άμεσες ζημιές και απώλειες, αλλά και από την αποδιοργάνωση βασικών υπηρεσιών —τροφοδοσία, υγειονομική περίθαλψη, θέρμανση— με απρόβλεπτες συνέπειες κατά το χειμώνα.
Η υπό εκκένωση ή εγκλωβισμένη κοινωνία αντιμετωπίζει την επιλογή μεταξύ παραμονής υπό επισφαλείς συνθήκες ή επικίνδυνων, ανεπαρκώς ασφαλών προσπαθειών απομάκρυνσης.
Η στρατηγική που περιγράφει ο Snegirev αντανακλά μια ευρύτερη, συστηματική προσέγγιση επιχειρήσεων που δεν περιορίζονται στο συμβατικό πεδίο μάχης αλλά εισέρχονται στον χώρο της υποδομής και της καθημερινότητας, με στόχο να διαρρήξουν τόσο την πολεμική ικανότητα όσο και την κοινωνική αντοχή.
Αυτή η προοπτική εγείρει αμέσως ζητήματα για την ανάγκη ενίσχυσης της προστασίας κρίσιμων υποδομών, τη διαφοροποίηση των οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων εκκένωσης και την ενίσχυση της ανθρωπιστικής αντίδρασης ώστε να μετριαστούν οι συνέπειες για τους άμαχους, ειδικά σε μια περίοδο όπου οι συνθήκες του περιβάλλοντος (χειμώνας, ενεργειακή κρίση) πολλαπλασιάζουν τους κινδύνους.