Οι Βρυξέλλες προετοιμάζονται για ένα ακόμα πιθανό σοκ στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς η Ρουμανία οδεύει προς τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών με τον Τζόρτζε Σίμιον, ηγέτη της ριζοσπαστικής δεξιάς, να προηγείται.
Οι κάλπες της Κυριακής σε αυτή τη χώρα των 19 εκατομμυρίων κατοίκων, μέλος τόσο της ΕΕ όσο και του ΝΑΤΟ, αποκτούν κρίσιμο γεωπολιτικό βάρος, καθώς η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με έντονο ενδιαφέρον τις εξελίξεις, ιδιαίτερα μετά την ακύρωση του προηγούμενου εκλογικού γύρου τον περασμένο Νοέμβριο.
Στις Βρυξέλλες, ένας διπλωμάτης παραδέχεται πως «φυσικά παρακολουθούμε» τις εξελίξεις στη Ρουμανία, τονίζοντας την ανησυχία που έχει προκαλέσει η ισχυρή παρουσία του Σίμιον στον πρώτο γύρο, όπου εξασφάλισε σχεδόν 41% των ψήφων. Ο ίδιος δηλώνει ανοιχτά υποστηρικτής του τραμπισμού και η ρητορική του κινείται στη γραμμή του «Πρώτα η Ρουμανία», απορρίπτοντας την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και επιτιθέμενος στους «απρόσωπους γραφειοκράτες» των Βρυξελλών και τις «παράλογες πολιτικές» της ΕΕ.
Η πιθανότητα εκλογής του δεν θεωρείται ότι μπορεί να αποσταθεροποιήσει θεσμικά την ΕΕ, ωστόσο ενισχύει το ήδη διογκωμένο μέτωπο της εθνικιστικής δεξιάς που κερδίζει συνεχώς έδαφος στην Ευρώπη. Η περίπτωση Σίμιον προστίθεται στον χάρτη των ακροδεξιών επιτυχιών, δίπλα στους ήδη καθιερωμένους ηγέτες του είδους όπως ο Ούγγρος Βίκτορ Ορμπάν, ο Σλοβάκος Ρόμπερτ Φίτσο και η Ιταλίδα Τζόρτζια Μελόνι.
Μόλις την Τετάρτη, ο Σίμιον εμφανίστηκε πλάι στον Πολωνό πρόεδρο Αντρέι Ντούντα και τη Μελόνι, ενισχύοντας το προφίλ του ως μέλους ενός πανευρωπαϊκού άξονα της δεξιάς που επιχειρεί να επαναπροσδιορίσει την πολιτική ατζέντα στην ΕΕ. Την Πέμπτη περιόδευσε στους διαδρόμους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπου είχε συναντήσεις με ευρωβουλευτές του συντηρητικού μπλοκ, επιβεβαιώνοντας τη στρατηγική του για διεθνή δικτύωση και επιρροή εντός των θεσμών που μέχρι πρότινος κατήγγειλε.
Αν και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί θεωρούν πως μια πιθανή νίκη του δεν θα πλήξει άμεσα τη λειτουργία της Ένωσης, η δυναμική του φαινομένου προκαλεί νευρικότητα. Η συνεχής άνοδος τέτοιων πολιτικών δυνάμεων επαναφέρει το ερώτημα για την ικανότητα της ΕΕ να διαχειριστεί την εσωτερική της μετατόπιση προς τα δεξιά και την ανατροπή των μέχρι σήμερα πολιτικών ισορροπιών.
Η Ευρώπη κρατά την ανάσα της ενόψει της κρίσιμης εκλογικής αναμέτρησης στη Ρουμανία, όπου οι πολίτες καλούνται την Κυριακή να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο εκ διαμέτρου αντίθετους υποψηφίους: τον ακροδεξιό Τζόρτζε Σίμιον και τον φιλοευρωπαϊστή δήμαρχο Βουκουρεστίου, Νικούσορ Νταν. Η έκβαση αυτών των εκλογών θα διαμορφώσει όχι μόνο το μέλλον της Ρουμανίας, αλλά και τις ισορροπίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς ο νέος πρόεδρος θα εκπροσωπεί τη χώρα στις ευρωπαϊκές συνόδους κορυφής και θα έχει καθοριστικό λόγο – ακόμη και δικαίωμα βέτο – σε στρατηγικής σημασίας ζητήματα.
Ο Φλοράν Παρμαντιέ, ερευνητής στο Ινστιτούτο Ζακ Ντελόρ, σχολιάζει σκωπτικά ότι «στο λαϊκιστικό στρατόπεδο χαίρονται λέγοντας ότι θα έχουμε άλλο ένα απείθαρχο παιδί στην οικογένεια», αποτυπώνοντας την ανησυχία για ένα ενδεχόμενο νέο μέλος στο μπλοκ των “αντιφρονούντων” της ΕΕ. Ο Σίμιον, με τη σκληρή ρητορική του και τις επιθέσεις στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, έχει ήδη φανεί διατεθειμένος να συγκρουστεί με τις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις. Επικρίνει ανοικτά τη στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία – με την οποία η Ρουμανία μοιράζεται σύνορα – και κάποιοι φοβούνται ότι αν εκλεγεί, θα μπορούσε να ακολουθήσει τακτικές παρόμοιες με του Βίκτορ Ορμπάν, μπλοκάροντας κρίσιμες αποφάσεις για την Ένωση.
Απέναντί του, ο Νικούσορ Νταν εκπροσωπεί τη φιλελεύθερη, μεταρρυθμιστική και ευρωπαϊκή πλευρά της Ρουμανίας. Στον πρώτο γύρο των εκλογών συγκέντρωσε 21% των ψήφων και στηρίζεται πλέον από το κέντρο της Ευρώπης. Μάλιστα, οι κεντρώοι Ευρωπαίοι πραγματοποίησαν αυτή την εβδομάδα εκδήλωση υποστήριξης στο Παρίσι, προσδοκώντας ότι μπορεί να αποτρέψει την άνοδο του Σίμιον στην εξουσία και να κρατήσει τη Ρουμανία στον πυρήνα της ευρωπαϊκής πορείας.
Παρά τις ανησυχίες, διπλωματικοί κύκλοι στις Βρυξέλλες εκφράζουν την άποψη ότι η Ρουμανία δεν είναι Ουγγαρία – ούτε όσον αφορά τη θεσμική της δομή ούτε ως προς την πολιτική της κουλτούρα. Όπως αναφέρουν, δεν διαθέτει ούτε τη βούληση ούτε την ικανότητα να αντισταθεί συντονισμένα στο κυρίαρχο ρεύμα της ΕΕ, ακόμα κι αν στο τιμόνι της βρεθεί ένας ηγέτης με λαϊκιστική ατζέντα. Ωστόσο, η ίδια η ύπαρξη αυτού του ενδεχομένου αποτελεί σημάδι ότι η μάχη για το μέλλον της Ευρώπης δεν διεξάγεται μόνο στις Βρυξέλλες, αλλά και στις κάλπες κάθε κράτους μέλους.
Ο Τζόρτζε Σίμιον, φαβορί για τη νίκη στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών της Ρουμανίας, δηλώνει εχθρός όχι της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως θεσμού, αλλά των Βρυξελλών ως γραφειοκρατικού συμβόλου. «Τάσσεται πολύ περισσότερο υπέρ μιας καταδίκης των Βρυξελλών και ενός συνόλου τεχνοκρατών, παρά της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης», σημειώνει ο πολιτειολόγος Φλοράν Παρμαντιέ, ειδικός στα πολιτικά της Ανατολικής Ευρώπης. Αυτή η διάκριση, ωστόσο, δεν αρκεί για να καθησυχάσει τις Βρυξέλλες.
Στους διαδρόμους των ευρωπαϊκών θεσμών, η στάση είναι επιφυλακτική. Οι αξιωματούχοι παρακολουθούν στενά τον Σίμιον, αποφεύγοντας τις πρόωρες κρίσεις αλλά διατηρώντας τις ανησυχίες τους. «Υπάρχει ακόμα ένας δεύτερος γύρος, ας μην εικάζουμε τι μπορεί να συμβεί ή να μην συμβεί στο μέλλον», δήλωσε ο Στέφαν ντε Κέερσμάκερ, εκπρόσωπος της Κομισιόν. Το μήνυμα είναι σαφές: θα κριθεί από τις πράξεις του, όχι από τις ρητορικές εξάρσεις του.
Παρότι δεν θεωρείται ότι μια ενδεχόμενη νίκη του θα προκαλέσει συστημική κρίση στην ΕΕ, δεν παύει να είναι άλλο ένα κομμάτι στο παζλ της αναδυόμενης εθνικιστικής δυναμικής που ανατρέπει την ισορροπία εξουσίας στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. «Δεν θα είναι καλή είδηση το να έχουμε έναν ευρωφοβικό, όμως αυτό δεν σημαίνει πως θα πληγεί ο ευρωπαϊκός μηχανισμός», επισημαίνει ένας ευρωπαίος διπλωμάτης. Και καταλήγει, με ρεαλισμό: «Αν πρέπει να περάσουμε από μερικές εκρήξεις, αλλά να μπορούμε εντούτοις να προχωρήσουμε, ας είναι έτσι».
Η ρητορική του Σίμιον, η αντιπαλότητά του με την ευρωπαϊκή τεχνοκρατία και η ετοιμότητά του να συγκρουστεί, λειτουργούν σαν τεστ αντοχής για την Ένωση. Η Ρουμανία, με γεωπολιτική σημασία στα σύνορα με την Ουκρανία και ενεργή παρουσία στον πυρήνα της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, δεν είναι μια περιφερειακή λεπτομέρεια. Είναι ένας κρίκος που, αν τεντωθεί, θα αποκαλύψει πόσο ενωμένη μπορεί να παραμείνει η Ευρώπη υπό πίεση.