Ο Ντόναλντ Τραμπ, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο περιοδικό Time στις 15 Οκτωβρίου και δημοσιεύθηκε χθες, προειδοποίησε το Ισραήλ ότι κινδυνεύει να χάσει την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών εάν προχωρήσει στην προσάρτηση της Δυτικής Όχθης.
Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, πέντε ημέρες μετά την έναρξη ισχύος της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς, ξεκαθάρισε ότι οποιαδήποτε ενέργεια παραβίασης των συμφωνηθέντων θα έθετε σε κίνδυνο τη νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας που οικοδομήθηκε στη Μέση Ανατολή.
«Το Ισραήλ θα έχανε όλη την υποστήριξη των ΗΠΑ αν συνέβαινε αυτό», ανέφερε χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας ότι δεσμεύτηκε προσωπικά απέναντι στις αραβικές χώρες να εγγυηθεί την τήρηση της εκεχειρίας στη Γάζα. «Αυτό δεν θα γίνει. Δεν θα γίνει επειδή έδωσα τον λόγο μου στις αραβικές χώρες», πρόσθεσε, τονίζοντας πως η αμερικανική διπλωματία έχει επενδύσει σημαντικό πολιτικό κεφάλαιο στην επίτευξη και διατήρηση της ειρήνης.
Οι δηλώσεις του Τραμπ ήρθαν την επομένη της ψηφοφορίας στην Κνέσετ, η οποία άνοιξε τον δρόμο για την εξέταση δύο νομοσχεδίων με στόχο την επέκταση της ισραηλινής κυριαρχίας στη Δυτική Όχθη, περιοχή που παραμένει υπό ισραηλινή κατοχή από το 1967. Ερωτηθείς για τη στάση του απέναντι στην ψηφοφορία αυτή, ο Τραμπ απάντησε: «Μην ανησυχείτε για τη Λωρίδα της Γάζας. Το Ισραήλ δεν πρόκειται να κάνει τίποτα στη Δυτική Όχθη». Με τη δήλωσή του αυτή επιδίωξε να διαλύσει τις ανησυχίες ότι η ισραηλινή κυβέρνηση θα επιχειρήσει μονομερή αλλαγή του στάτους κβο στην περιοχή, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει νέα έκρηξη βίας και να υπονομεύσει τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός.
Την ίδια ώρα, στην Ιερουσαλήμ, ο υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Τραμπ, Μάρκο Ρούμπιο, εξέφραζε την αισιοδοξία του ότι η εκεχειρία στη Γάζα θα διατηρηθεί. Μετά τη συνάντησή του με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο Αμερικανός υπουργός δήλωσε «πεπεισμένος και θετικός» για τη συνέχιση της εφαρμογής της κατάπαυσης του πυρός, προσθέτοντας ωστόσο ότι «οι προκλήσεις παραμένουν σημαντικές». Ο Ρούμπιο είχε ήδη προειδοποιήσει, πριν την άφιξή του στο Ισραήλ, ότι οποιοδήποτε σχέδιο προσάρτησης θα ήταν «αντιπαραγωγικό» και θα μπορούσε να «απειλήσει σοβαρά» την εύθραυστη ειρηνευτική ισορροπία που επιχειρείται να εδραιωθεί.
Παράλληλα, ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς, ο οποίος πραγματοποιούσε επίσημη επίσκεψη στο Ισραήλ, δήλωσε κατηγορηματικά ότι «η Δυτική Όχθη δεν θα προσαρτηθεί στο Ισραήλ». Οι δηλώσεις του ήρθαν λίγο μετά την υπερψήφιση από την Κνέσετ των δύο νομοσχεδίων που προωθεί η ισραηλινή δεξιά, γεγονός που προκάλεσε ανησυχία στην Ουάσινγκτον. Αμερικανοί αξιωματούχοι προειδοποίησαν ότι η πρωτοβουλία αυτή θα έθετε σε κίνδυνο την ειρηνευτική διαδικασία που βασίζεται στο σχέδιο Τραμπ και έχει στόχο τον τερματισμό του πολέμου που ξέσπασε πριν από δύο χρόνια ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς.
Ο Νετανιάχου, αποφεύγοντας να αναφερθεί άμεσα σε θέματα που θα μπορούσαν να αποκαλύψουν διαφωνία με τις ΗΠΑ, περιορίστηκε να χαρακτηρίσει τον Ρούμπιο «εξαιρετικό φίλο του Ισραήλ» και τόνισε ότι οι συνεχείς επισκέψεις υψηλόβαθμων Αμερικανών αξιωματούχων αποτελούν «ένδειξη εμπιστοσύνης και ισχυρής εταιρικής σχέσης». Στο πλαίσιο αυτών των επισκέψεων, αντιπροσωπείες και από τις δύο πλευρές εργάζονται εντατικά για να εδραιώσουν τη συμφωνία εκεχειρίας στη Λωρίδα της Γάζας, η οποία κινδύνεψε να καταρρεύσει την περασμένη Κυριακή.
Παράλληλα, στην Αίγυπτο, αντιπροσωπείες των αντίπαλων παλαιστινιακών οργανώσεων Χαμάς και Φάταχ συναντήθηκαν για να συζητήσουν τις μελλοντικές πολιτικές διευθετήσεις μετά τον πόλεμο. Ο αντιπρόεδρος Βανς παραδέχθηκε ότι τα επόμενα στάδια της συμφωνίας θα είναι «πολύ δύσκολα», ιδιαίτερα όσα αφορούν τον αφοπλισμό της Χαμάς και την ανοικοδόμηση της Λωρίδας της Γάζας.
Η πρώτη φάση του αμερικανικού σχεδίου προβλέπει την πλήρη κατάπαυση του πυρός, την απόσυρση των ισραηλινών στρατευμάτων από συγκεκριμένες περιοχές της Γάζας, τον επαναπατρισμό των ομήρων –ζωντανών και νεκρών– που κρατούνταν από τη Χαμάς μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023, και τη μαζική αύξηση της ανθρωπιστικής βοήθειας προς τον θύλακο. Σύμφωνα με τη συμφωνία, η Χαμάς απελευθέρωσε στις 13 Οκτωβρίου τους τελευταίους 20 ομήρους που παρέμεναν στη ζωή, με αντάλλαγμα την αποφυλάκιση περίπου 2.000 Παλαιστινίων κρατουμένων. Παράλληλα, δεσμεύθηκε να παραδώσει τα λείψανα 28 νεκρών ομήρων, εκ των οποίων μέχρι στιγμής έχουν επιστραφεί τα 15, καθώς το κίνημα επικαλείται μεγάλες δυσκολίες στον εντοπισμό των υπολοίπων εξαιτίας των εκτεταμένων καταστροφών στη Γάζα. Σε αντάλλαγμα, το Ισραήλ επέστρεψε 195 σορούς Παλαιστινίων.
Οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν αποσυρθεί από τμήματα της Λωρίδας της Γάζας, διατηρώντας ωστόσο υπό τον έλεγχό τους περίπου το μισό της περιοχής. Η επόμενη φάση του σχεδίου Τραμπ προβλέπει τον πλήρη αφοπλισμό της Χαμάς, την απονομή αμνηστίας ή εξορίας για τους μαχητές της, τη συνέχιση της απόσυρσης των ισραηλινών στρατευμάτων, την ανάπτυξη διεθνούς δύναμης ασφαλείας και την έναρξη της ανοικοδόμησης του θύλακα. Το σχέδιο αποκλείει κάθε συμμετοχή της Χαμάς στη μελλοντική διακυβέρνηση της Γάζας, κάτι που η οργάνωση απορρίπτει κατηγορηματικά, επιμένοντας στον πλήρη έλεγχο της περιοχής και στην εμπλοκή της σε οποιαδήποτε πολιτική διαδικασία για το μέλλον της.
Στην επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023 έχασαν τη ζωή τους στο Ισραήλ 1.221 άνθρωποι, κυρίως άμαχοι, ενώ οι ισραηλινές στρατιωτικές επιχειρήσεις αντιποίνων προκάλεσαν τον θάνατο τουλάχιστον 68.280 ανθρώπων στη Λωρίδα της Γάζας, επίσης στην πλειονότητά τους αμάχων, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Υγείας της Χαμάς. Ο πόλεμος έχει προκαλέσει πρωτοφανή ανθρωπιστική κρίση στον μικρό παραθαλάσσιο θύλακο, όπου η βοήθεια παραμένει ανεπαρκής, όπως προειδοποίησε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.
«Η πείνα παραμένει ακόμη παρούσα», δήλωσε ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεέσους, επισημαίνοντας ότι δεν διανέμονται αρκετά τρόφιμα και ότι η κατάσταση παραμένει καταστροφική παρά την εκεχειρία.
Τέλος, η Ένωση Ξένου Τύπου στην Ιερουσαλήμ εξέφρασε την απογοήτευσή της για την απόφαση του ισραηλινού ανώτατου δικαστηρίου να αναβάλει για τριάντα ημέρες την έκδοση απόφασης επί της προσφυγής της για την ελεύθερη και ανεξάρτητη πρόσβαση των δημοσιογράφων στη Λωρίδα της Γάζας, ένα αίτημα που παραμένει ανεκπλήρωτο εδώ και δύο χρόνια.