Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος επανέρχονται οι σχέσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Τουρκίας, στον απόηχο μιας συμφωνίας μεγάλης κλίμακας που φέρεται να υπεγράφη μεταξύ της τουρκικής κρατικής εταιρείας πετρελαίου ΤΡΑΟ και δύο σημαντικών αμερικανικών εταιρειών του ενεργειακού τομέα, της Continental Resources και της TransAtlantic Petroleum.
Η πρώτη αποτελεί μία από τις κυριότερες εταιρείες εξόρυξης σχιστολιθικού πετρελαίου στις Ηνωμένες Πολιτείες και ανήκει στον επιχειρηματία Χάρολντ Χαμ, γνωστό για τη στενή του σχέση με τον πρώην πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Στη δεύτερη εταιρεία, στη διοίκηση συμμετέχει ο Τούρκος επιχειρηματίας Σελαμί Ουράς.
Η εν λόγω συμφωνία, η οποία φέρεται να αφορά επενδύσεις ύψους πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, εκτιμάται ότι ενδέχεται να επηρεάσει τις διμερείς σχέσεις Ουάσινγκτον–Άγκυρας, υπό το πρίσμα της παραδοσιακής τάσης του Ντόναλντ Τραμπ να συνδέει την εξωτερική πολιτική με την προώθηση οικονομικών συμφερόντων.
Η πρόσφατη συνάντηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τον Ντόναλντ Τραμπ στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη, αν και δεν είχε επίσημο χαρακτήρα, έδωσε την ευκαιρία για απευθείας συνομιλίες μεταξύ των δύο ηγετών. Σύμφωνα με δηλώσεις του Τούρκου προέδρου, η συζήτηση διήρκεσε από μία έως μιάμιση ώρα. Η συνάντηση, αν και διεξήχθη χωρίς τα επίσημα σύμβολα των δύο χωρών, όπως είχε συμβεί σε άλλες διμερείς επαφές της τουρκικής ηγεσίας, θεωρείται σημαντική λόγω της δυναμικής του διαλόγου που φαίνεται να αναπτύσσεται μεταξύ των δύο πλευρών.
Οι σχέσεις των δύο ηγετών στο παρελθόν έχουν περάσει από έντονες δοκιμασίες. Το 2018, η επιμονή της τουρκικής κυβέρνησης να διατηρήσει υπό κράτηση τον Αμερικανό πάστορα Άντριου Μπράνσον προκάλεσε την ευθεία αντίδραση του τότε Αμερικανού προέδρου.
Σε δημόσια ανάρτησή του στο Twitter, ο Τραμπ ανακοίνωσε τον διπλασιασμό των δασμών στον χάλυβα και το αλουμίνιο για την Τουρκία, οδηγώντας σε δραματική υποτίμηση της τουρκικής λίρας, η οποία τότε κατέγραψε απώλειες της τάξης του 18%. Η νομισματική κρίση που επακολούθησε είχε μακροχρόνιες επιπτώσεις στην τουρκική οικονομία, με την ισοτιμία του δολαρίου να έχει αυξηθεί σημαντικά έκτοτε.
Η υπόθεση του Μπράνσον έκλεισε με την αιφνίδια αποφυλάκισή του και την αναχώρησή του για τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου έγινε δεκτός στον Λευκό Οίκο. Το επεισόδιο αυτό παραμένει σημείο αναφοράς στις σχέσεις Τραμπ–Ερντογάν, λόγω των άμεσων και απτών επιπτώσεων του προεδρικού παρεμβατισμού.
Άλλη κομβική στιγμή στις διμερείς σχέσεις ήταν η αποπομπή της Τουρκίας από το πρόγραμμα των μαχητικών αεροσκαφών F-35 τον Ιούλιο του 2019, ως συνέπεια της απόκτησης του ρωσικού συστήματος S-400 από την Άγκυρα. Παρά το γεγονός ότι το Κογκρέσο και συγκεκριμένοι Αμερικανοί γερουσιαστές είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην απόφαση, το τελικό στάδιο υλοποίησης της αποπομπής έφερε την υπογραφή του τότε προέδρου.
Ιδιαίτερη αίσθηση είχε προκαλέσει, επίσης, η επιστολή που απέστειλε ο Τραμπ στον Ερντογάν τον Οκτώβριο του 2019, εν όψει της τουρκικής στρατιωτικής επιχείρησης στη βορειοανατολική Συρία. Η επιστολή, με ύφος ασυνήθιστο για τη διπλωματική αλληλογραφία, κάλεσε τον Τούρκο πρόεδρο να επιδείξει αυτοσυγκράτηση, καταλήγοντας σε φράσεις όπως «Μην το παίζεις σκληρός. Μην είσαι ανόητος!», ενώ κοινοποιήθηκε στη δημοσιότητα από τον ίδιο τον Λευκό Οίκο.
Παρά τις διακυμάνσεις που χαρακτήρισαν τις σχέσεις Τραμπ–Ερντογάν, παραμένει ανοιχτό το ενδεχόμενο μελλοντικής επαναπροσέγγισης, ιδίως ενόψει πιθανής επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στην πολιτική σκηνή. Το ενεργειακό ενδιαφέρον, οι επενδύσεις και η προσωπική σχέση των δύο ηγετών ενδέχεται να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην κατεύθυνση αυτή.
Στο παρόν στάδιο, οι διμερείς σχέσεις εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από ανοιχτά ζητήματα. Η εκκρεμότητα στην προμήθεια αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών F-35 και F-16 παραμένει, ενώ η Ουάσινγκτον συνεχίζει να στηρίζει τις κουρδικές δυνάμεις στη βορειοανατολική Συρία, γεγονός που προκαλεί έντονη ενόχληση στην Άγκυρα. Παράλληλα, η στάση της Τουρκίας απέναντι στη Χαμάς και οι τεταμένες σχέσεις με το Ισραήλ προσθέτουν επιπλέον επιβαρυντικούς παράγοντες στη διπλωματική ατζέντα.
Η πολιτική κατάσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας επίσης επηρεάζει τις γεωπολιτικές ισορροπίες. Το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης έχει απολέσει μέρος της εκλογικής του βάσης, γεγονός που αντανακλάται σε αυξανόμενη πολιτική αβεβαιότητα. Ωστόσο, η ιδεολογική τοποθέτηση της τουρκικής αντιπολίτευσης, ιδίως του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, δεν θεωρείται πλήρως συμβατή με τις αμερικανικές προσδοκίες, γεγονός που ενδέχεται να ενισχύει την προτίμηση ορισμένων κύκλων στην Ουάσινγκτον προς τη συνέχιση της συνεργασίας με τον Ερντογάν.
Σε αυτό το περιβάλλον, η Ελλάδα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, καθώς η στρατηγική σχέση ΗΠΑ–Τουρκίας επηρεάζει ευθέως το πεδίο των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Οι διεθνείς ισορροπίες που διαμορφώνονται στην Ανατολική Μεσόγειο και η δυναμική των προσωπικών σχέσεων ηγετών ενδέχεται να διαμορφώσουν νέες παραμέτρους, οι οποίες θα απαιτήσουν ιδιαίτερη εγρήγορση από την ελληνική διπλωματία.