Στην Αθήνα, θα πρέπει να έχουν σημάνει συναγερμό, στο μέτρο που αποκαλύπτουν την προσέγγιση της νέας αμερικανικής κυβέρνησης. Με βάση αυτή, ολόκληρη η στρατηγική δεκαετιών της ελληνικής πλευράς απέναντι στην Τουρκία καταρρέει
Η διαμάχη που εκτυλίχθηκε μεταξύ του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο στις 28 Φεβρουαρίου 2025 φαίνεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις όχι μόνο για τις σχέσεις Ουκρανίας-ΗΠΑ, αλλά και για την εσωτερική πολιτική σκηνή της Ουκρανίας και της Δύσης γενικότερα.
Η σύγκρουση αυτή προσφέρει σαφή πλεονεκτήματα στη Ρωσία, καθώς η Ουκρανία φτάνει σε ένα σημείο όπου οι σχέσεις της με τον κύριο υποστηρικτή της, τις ΗΠΑ, ενδέχεται να υποστούν ανεπανόρθωτες ζημιές. Η Ρωσία απολαμβάνει το χάσμα που δημιουργείται στο στρατόπεδο της συλλογικής Δύσης, καθώς οι ενέργειες του Ζελένσκι οδηγούν σε έναν ακόμη πιο βαθύ διαχωρισμό μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης, με πολλούς Ευρωπαίους ηγέτες να παίρνουν θέσεις υπέρ του Κιέβου, ενώ άλλοι δείχνουν να είναι πιο επικριτικοί προς τις πολιτικές των ΗΠΑ.
Η κίνηση του Ζελένσκι να προχωρήσει σε δημόσια σύγκρουση με τον Trump έχει δημιουργήσει έναν εκρηκτικό συνδυασμό πολιτικών και γεωπολιτικών εντάσεων.
Η στήριξη που του παρέχουν Ευρωπαίοι ηγέτες, όπως η επικεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ, Kaja Kallas, τον καθιστά κεντρικό πρόσωπο σε έναν αγώνα για την ηγεσία του «ελεύθερου κόσμου». Η σύγκρουση εντός των ΗΠΑ φαίνεται να έχει φέρει ένα βαθύ διχασμό, με δημοκρατικούς και φιλοουκρανικούς κύκλους να στηρίζουν τον Ζελένσκι και τους ρεπουμπλικανούς, ειδικά αυτούς που έχουν στραφεί κατά της συνεχούς αμερικανικής στήριξης στην Ουκρανία, να καταδικάζουν σφοδρά τον Ουκρανό πρόεδρο.
Σε αυτό το κλίμα, ο Τραμπ, έχοντας εμπλακεί σε μία σοβαρή δημόσια διαμάχη με τον Ζελένσκι, ενδέχεται να αναγκαστεί να επιλέξει ανάμεσα σε δύο δύσκολες επιλογές. Από τη μία, να συνεχίσει να υποστηρίζει την Ουκρανία, κάτι που γίνεται όλο και πιο δύσκολο καθώς η υποστήριξη του Ζελένσκι για το Κίεβο είναι ανοιχτά ανταγωνιστική προς την αμερικανική πολιτική. Από την άλλη, να σταματήσει τις βοήθειες προς την Ουκρανία, κάτι που θα του επιτρέψει να ενισχύσει τη θέση του στην πολιτική του βάση, αλλά ταυτόχρονα να προκαλέσει συνέπειες για την ίδια την Ουκρανία, σε έναν πόλεμο που ήδη βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο.
Οι εξελίξεις καθιστούν σαφές ότι η πορεία των πραγμάτων στο ουκρανικό ζήτημα είναι εξαιρετικά αβέβαιη και θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το πώς θα διαχειριστούν οι ΗΠΑ τη διαμάχη αυτή. Μια στροφή προς την αποστασιοποίηση από την Ουκρανία μπορεί να αποτελέσει ένα σημείο καμπής, τόσο για την αμερικανική εξωτερική πολιτική όσο και για την Ουκρανία, εντείνοντας τις γεωπολιτικές εντάσεις και θέτοντας σε κίνδυνο τη στρατηγική σταθερότητα στην περιοχή.
Το ποιος θα κερδίσει ή θα χάσει από αυτή τη σύγκρουση παραμένει ασαφές, αλλά είναι προφανές ότι οι συνέπειες θα επηρεάσουν όχι μόνο την Ουκρανία και τις ΗΠΑ, αλλά και την ευρύτερη διεθνή πολιτική σκηνή.
Η κατάσταση στην Ευρώπη γύρω από το ουκρανικό ζήτημα είναι εξαιρετικά περίπλοκη και διχασμένη, και τα τελευταία γεγονότα στον Λευκό Οίκο φαίνεται να ενισχύουν αυτό το κλίμα. Η άποψη ότι οι Ευρωπαίοι, ειδικά αυτοί που δεν ήταν ποτέ μεγάλοι υποστηρικτές του Trump, θα ταχθούν σταθερά στο πλευρό της Ουκρανίας και θα σχηματίσουν μια συμμαχία κατά του Αμερικανού προέδρου, είναι ενδιαφέρουσα, αλλά εξαιρετικά αμφιλεγόμενη.
Η πραγματικότητα είναι ότι η Ευρώπη δεν είναι έτοιμη για πλήρη ρήξη με τις ΗΠΑ, παρότι η πολιτική αβεβαιότητα στην περιοχή και οι αυξανόμενες αντιφάσεις στην αμερικανική εξωτερική πολιτική, ειδικά υπό την ηγεσία του Trump, δημιουργούν έντονες πιέσεις. Αν και πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, έχουν δείξει στήριξη στην Ουκρανία, οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι αναγνωρίζουν ότι η στρατηγική τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αμερικανική παρουσία στην περιοχή και την ασφάλειά τους μέσω του ΝΑΤΟ. Η Ευρώπη εξακολουθεί να είναι, σε μεγάλο βαθμό, εξαρτημένη από τις ΗΠΑ για την ασφάλεια της και την αμυντική της στρατηγική.
Η διάσταση των συμφερόντων στην Ευρώπη είναι εμφανής, καθώς υπάρχουν ηγέτες και πολιτικοί που στηρίζουν τη συνέχιση της στήριξης στην Ουκρανία για να αποφευχθεί μια ενδεχόμενη ρωσική επιθετικότητα προς την ΕΕ, ενώ από την άλλη πλευρά, οι Γερμανοί βιομήχανοι και αρκετές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αρχίζουν να ανησυχούν για τη συνέχιση των κυρώσεων και των εμπορικών αντιπαραθέσεων με τη Ρωσία. Παράλληλα, η επιθυμία για αποκατάσταση των εμπορικών σχέσεων με τη Ρωσία και η ανάγκη για ενεργειακή ασφάλεια ενισχύουν την αντίθεση σε μια παρατεταμένη σύγκρουση.
Ακόμα και αν η Ευρώπη ήθελε να ακολουθήσει μια πιο ανεξάρτητη πορεία, η πραγματικότητα είναι ότι η απουσία της αμερικανικής στρατηγικής στήριξης θα καθιστούσε εξαιρετικά δύσκολη την άμυνα της ΕΕ απέναντι σε οποιαδήποτε ρωσική απειλή. Αυτή η αβεβαιότητα καθιστά τις χώρες της ΕΕ ιδιαίτερα προσεκτικές στις επιλογές τους, ειδικά όταν τίθεται το ζήτημα της ειρήνης στην Ουκρανία και της συμφιλίωσης με τη Ρωσία.
Όσον αφορά το επεισόδιο στον Λευκό Οίκο, φαίνεται ότι οι ενέργειες του Trump δεν ήταν τυχαίες και ότι υπήρχε ένας προσεκτικός σχεδιασμός πίσω από την ένταση με τον Zelensky. Η όλη κατάσταση μπορεί να θεωρηθεί ως ένα πολιτικό παιχνίδι όπου ο Trump φαίνεται να ήθελε να δημιουργήσει μια πρόκληση για να αποστασιοποιηθεί από την Ουκρανία και να δείξει τη δύναμή του ως ηγέτης. Το γεγονός ότι το επεισόδιο έλαβε μια τέτοια διάσταση και ότι υποστηρίχθηκε από τους συνεργάτες του, όπως ο αντιπρόεδρος J. D. Vance, αποδεικνύει ότι το όλο σκηνικό ήταν προγραμματισμένο και ήθελε να προκαλέσει μια συγκεκριμένη αντίδραση από τον Zelensky, ο οποίος, αν μη τι άλλο, δεν απογοήτευσε τους διοργανωτές της πρόκλησης.
Αυτή η στρατηγική εντάσσεται στην ευρύτερη προσπάθεια του Trump να “ξεφύγει” από την εμπλοκή στην Ουκρανία και να επικεντρωθεί σε άλλα ζητήματα, ειδικά εσωτερικά πολιτικά και οικονομικά θέματα, κάτι που μπορεί να εκληφθεί ως μια τακτική για να μειώσει τις πιέσεις σχετικά με την αμερικανική εμπλοκή στη σύγκρουση και τις συνέπειες των στρατηγικών αποφάσεων για τη χώρα του.
Η διαμάχη που εκδηλώθηκε κατά τη συνάντηση στον Λευκό Οίκο φαίνεται ότι ήταν ένας προσεκτικά ενορχηστρωμένος πολιτικός ελιγμός από την πλευρά του Trump, ο οποίος φαίνεται να είχε ήδη αποφασίσει την απομάκρυνση της Ουκρανίας από το επίκεντρο της αμερικανικής στρατηγικής. Αντίθετα, ο Zelensky, ενθαρρυμένος από την υποστήριξη της Ευρώπης, πίστευε ότι θα μπορούσε να απομονώσει τον Trump και να επηρεάσει τις αμερικανικές πολιτικές αποφάσεις υπέρ της Ουκρανίας. Ωστόσο, το αποτέλεσμα της συνάντησης ήταν εντελώς αντίθετο από τις προσδοκίες του Ουκρανού προέδρου.
Αυτό το επεισόδιο υποδεικνύει τη δυναμική των διεθνών σχέσεων και τη σημασία του στρατηγικού ελιγμού στην εξωτερική πολιτική. Η φαινομενική “σύγκρουση” Trump – Zelensky μπορεί να θεωρηθεί ως η κορύφωση μιας διαδικασίας με στόχο την αποδέσμευση των ΗΠΑ από την Ουκρανία και την επανατοποθέτησή της σε μια νέα εξωτερική στρατηγική. Αν επιβεβαιωθεί ότι οι ΗΠΑ επιθυμούν να αποσυρθούν από την ουκρανική σύγκρουση, η αποχώρηση θα πρέπει να γίνει με έναν τρόπο που να μην πλήξει την αξιοπιστία των ΗΠΑ, γεγονός που εξηγεί τη σκηνοθετημένη ένταση κατά τη συνάντηση του Λευκού Οίκου.
Η απώλεια της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας και η απόσυρση των υποστηρικτικών υπηρεσιών, όπως το Starlink και οι στρατιωτικές προμήθειες, αφήνει την Ουκρανία σε πολύ δύσκολη θέση. Η εξάρτησή της από τις ΗΠΑ για στρατιωτική βοήθεια ήταν τεράστια, και η απομάκρυνση αυτής της υποστήριξης αφήνει το Κίεβο να βασίζεται αποκλειστικά στην Ευρώπη και τη Βρετανία για τη συνέχιση του αγώνα. Παράλληλα, αυτό σηματοδοτεί και το τέλος μιας εποχής, με το Zelensky να χάνει όχι μόνο τη στρατηγική υποστήριξη των ΗΠΑ, αλλά και την ευκαιρία να επηρεάσει την αμερικανική πολιτική για την Ουκρανία.
Με την αποχώρηση της Ουάσιγκτον από το προσκήνιο, η Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο καλούνται να αναλάβουν το μεγαλύτερο μερίδιο της ευθύνης. Ωστόσο, η ίδια η Ευρώπη είναι διχασμένη για το αν θα πρέπει να συνεχίσει να στηρίζει την Ουκρανία ή να επιδιώξει μια συμφωνία ειρήνης με τη Ρωσία, για να αποφύγει περαιτέρω αντιπαραθέσεις και οικονομικές επιπτώσεις.
Η κίνηση αυτή, αν αποδειχθεί σωστή στρατηγικά για τις ΗΠΑ, έχει ως στόχο να εξαλείψει την πίεση και να αναμορφώσει το γεωπολιτικό τοπίο προς όφελος των συμφερόντων της, με λιγότερη εμπλοκή στην Ουκρανία και περισσότερη εστίαση σε άλλες παγκόσμιες προτεραιότητες.
Ο Ζελένσκι και η αποτυχία να αντιληφθεί τις νέες ισορροπίες
«Υπάρχει νέος σερίφης στην πόλη». Όποιος θεώρησε αυτή την αποστροφή του Αμερικανού αντιπροέδρου ως επικοινωνιακή υπερβολή, ήδη θα την αναθεωρεί, μετά τη συνάντηση Τραμπ-Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο. Ο “νέος σερίφης” έχει αποφασίσει να βάλει τάξη στην “παγκόσμια πόλη”, έχοντας σαφή προτίμηση υπέρ της μεθόδου με την οποία ο Μέγας Αλέξανδρος έλυσε τον Γόρδιο Δεσμό, με ό,τι κι αν αυτό συνεπάγεται για τα γνωστά έως σήμερα διπλωματικά ειωθότα.
Παράλληλα, ακόμα κι αν ο ίδιος ο Τραμπ δεν το κατανοεί, η στάση του προσφέρει άλλη μια απόδειξη της διαχρονικότητας του μεγάλου Θουκυδίδη. Ουδείς γνωρίζει εάν ο Ζελένσκι είχε αποφασίσει να παίξει μια εκτός έδρας θεατρική παράσταση, ελπίζοντας να αιφνιδιάσει τον συνομιλητή του. Αυτό θα ενίσχυε το προφίλ του εντός της Ουκρανίας. Η δημόσια εικόνα του είχε υποστεί σοβαρά πλήγματα πριν την εκλογή Τραμπ και επιδεινώθηκε μετά την εκλογή. Ήδη, πολύ ισχυροί παράγοντες όπως ο δήμαρχος Κιέβου Βιτάλι Κλίτσκο και ο πρώην αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, στρατηγός Ζαλούζνι (τον ξεφορτώθηκε στέλνοντάς τον πρεσβευτή στο Λονδίνο) παραμονεύουν.
Ο Τραμπ απέδειξε άλλη μια φορά ότι δεν είναι φτιαγμένος από “διπλωματικό υλικό”. Αναγνωρίζει και σέβεται την ισχύ και δεν αφήνει το παραμικρό περιθώριο σε δημοφιλείς στη Δύση τις τελευταίες δεκαετίες ιδεολογικές προσεγγίσεις. Ίσως αυτό τον φέρνει πολύ πιο κοντά σε ηγέτες όπως ο Κινέζος Σι και ο Ρώσος Πούτιν. Την ίδια στιγμή τον απομακρύνει ολοένα και περισσότερο από τις ηγεσίες των ευρωπαϊκών κρατών. Η διαφορά είναι ότι ο Μακρόν και ο Στάρμερ χειρίστηκαν διαφορετικά τη συνάντησή τους με τον Τραμπ. Έδειξαν να αντιλαμβάνονται αυτή την άτυπη ιεραρχία, με βάση την ισχύ. Μια ιεραρχία, από την οποία ουδείς εξαιρείται, όπως κι αν λέγεται, Του Ερντογάν συμπεριλαμβανομένου. Το ζήτημα είναι πόσο προσαρμοστικός είναι κάθε ηγέτης και πόσο ευάλωτος στις ανάγκες της επικοινωνιακής πολιτικής με στόχο το εσωτερικό ακροατήριο.
Ο Τραμπ πιστεύει ότι αυτή είναι η οδός του μέλλοντος για τις ΗΠΑ στο σύγχρονο διεθνές περιβάλλον. Κι αν κανείς σκέφτεται να ποντάρει στη φυσική του απουσία από την εξίσωση λόγω ηλικίας, θα έπρεπε να έχει παρατηρήσει πολύ πιο προσεκτικά τον αντιπρόεδρο Βανς. Ενισχύει θεαματικά τις μετοχές του, με αρχή την πρώτη του εμφάνιση στο διεθνές ακροατήριο από το βήμα της Διάσκεψης για την Ασφαλείας του Μονάχου. Η Ευρώπη εξακολουθεί να παρακολουθεί τις εξελίξεις αμήχανη. Έπρεπε να δηλώσει ότι όλα αποφασίστηκαν από κοινού σε Ουάσινγκτον και Βρυξέλλες και εφόσον η πρώτη πλέον αναθεωρεί, δεν έχει επιλογή από το να πράξει το ίδιο και η δεύτερη.
Αν και η συμφωνία για τα ουκρανικά ορυκτά ήταν έτοιμη και θα την υπέγραφαν στον Λευκό Οίκο, ο Ζελένσκι προσπάθησε να διαπραγματευτεί την τελευταία στιγμή για να αποσπάσει εγγυήσεις ασφαλείας από τις ΗΠΑ, προσθέτοντας ότι δεν θα συμβιβαστεί με τον «δολοφόνο Πούτιν». Η στάση του προκάλεσε τα σφοδρά πυρά των Τραμπ και Βανς που τον κατηγόρησαν για έλλειψη σεβασμού και ουσιαστικά του έδειξαν την πόρτα της εξόδου, λέγοντάς του ότι μπορεί να επιστρέψει όταν θα ήταν έτοιμος για συμφωνία.
«Δεν δουλεύει έτσι», του απάντησε ο Τραμπ. Είσαι σε πολύ δύσκολη θέση και επιβιώνεις μόνο λόγω των ΗΠΑ και των οπλικών συστημάτων που σου δίνουν. Πρόσθεσε δε, όπως εσύ μισείς τον Πούτιν, αποκαλώντας τον δολοφόνο, να ξέρεις πως ούτε και οι Ρώσοι είναι ερωτευμένοι μαζί σου! Και διακήρυξε ότι ο ίδιος δεν παίρνει το μέρος κανενός, αλλά προσπαθεί να βρει μια λύση. Και λύση που η μία πλευρά να παίρνει τα πάντα δεν μπορεί να βρεθεί. Πόσες φορές έχει υποστηριχθεί ότι η διπλωματία δεν μπορεί να σου φέρει πίσω όσα χάνεις στο πεδίο της μάχης…
Όλη η παράσταση στο Οβάλ Γραφείο θα μείνει στην ιστορία των διεθνών σχέσεων. Τα μαθήματα είναι για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Κάποτε, μια πρόσκληση στον Λευκό Οίκο ήταν η απόλυτη επιδίωξη προέδρων και πρωθυπουργών, με την ελπίδα να ενισχύσουν το διεθνές τους προφίλ. Θα στοιχημάτιζα εύλογα, ότι οι αναθεωρήσεις έχουν ήδη αρχίσει… Στην Αθήνα, όσα έγιναν πριν μερικές ώρες ανάμεσα στον Τραμπ και τον Ζελένκσι, θα πρέπει να έχουν σημάνει συναγερμό, στο μέτρο που αποκαλύπτουν την προσέγγιση της νέας αμερικανικής κυβέρνησης. Με βάση αυτή, ολόκληρη η στρατηγική δεκαετιών της ελληνικής πλευράς απέναντι στην Τουρκία καταρρέει.
Δεν απασχολεί τον Τραμπ αν έχεις δίκιο ή άδικο. Σε μια διαπραγμάτευση δεν μπορεί να τα πάρεις όλα. Ούτε σε πολλές λεπτομέρειες ενδιαφέρεται να μπει. Επί της ουσίας αδιαφορεί για το αν έχει δίκιο ή άδικο. Ενδιαφέρεται μόνο για την επιβολή -η λέξη ας τονιστεί- μιας λύσης. Οπότε, τουλάχιστον ας φροντίσουμε να ποντάρουμε λιγότερο σε δική του παρέμβαση εάν έχουμε εκτροπή με την Τουρκία.
Ή μήπως να εξετάζαμε για το αν και κατά πόσον η παράσταση στον Λευκό Οίκο θα οδηγήσει σε επανεξέταση της χρησιμότητας ενός θερμού επεισοδίου στην τουρκική στρατηγική; Για να κατανοήσουν οι αναγνώστες, για ποιον λόγο κάποιοι φωνάζουν με συνέπεια για τις παραδοχές της ελληνικής στρατηγικής (θα μπουν στη μέση και θα μας χωρίσουν!) ενώ εξοργίζονται με τα εξοπλιστικά παραμύθια της κυβέρνησης Μητσοτάκη, με εκφραστή τον υπουργό Άμυνας Νίκο Δένδια. Για να τελειώνει αυτό το «αστείο»…
Ο τραμπισμός αποδεικνύεται στην πράξη ως κάτι πολύ πιο ισχυρό από τον Ντόναλντ Τραμπ. Διότι φαίνεται πως στηρίζεται σε σημαντικό κομμάτι των δυτικών κοινωνιών, όχι αποκλειστικά στις ΗΠΑ όπως αποκαλύπτουν σχετικές δημοσκοπήσεις. Οι δυτικές κοινωνίες αισθάνονταν ολοένα και πιο αποκλεισμένες από τον σύγχρονο κόσμο, με αποτέλεσμα τη συνεχή αύξηση των ποσοστών αποδοχής της Εναλλακτικής Δεξιάς. Αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα διότι αποτελεί την πιο σοβαρή πρόκληση στην ευρέως ριζωμένη πεποίθηση, ότι «η δημοκρατία είναι το καλύτερο διαθέσιμο σύστημα».
Σε δημοκρατικό καθεστώς ένιωσαν τμήματα τον κοινωνιών ως αποκλεισμένα και έχουν αρχίσει να λοξοκοιτούν, τουλάχιστον προς το παρόν, προς την κατεύθυνση χωρών που χαρακτηρίζονται ως «μη δημοκρατικά» στη Δύση, με βασικό χαρακτηριστικό μια πολύ ισχυρή προσωπικότητα στο τιμόνι.
Η κατάσταση αυτή θα έπρεπε να έχει ήδη οδηγήσει σε συναγερμό τις δυτικές κοινωνίες και τις απαραίτητες προσαρμογές. Δυστυχώς, αποδεικνύεται στην πράξη ότι τα αντανακλαστικά είναι πολύ αργά. Όχι μόνο προ της επανεκλογής Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, αλλά και μετά. Η τεκμηρίωση θα ήταν ιδιαίτερα εύκολη.
Πίσω από ιδεολογικές αναφορές εξυπηρετούνταν ισχυρά οικονομικά συμφέροντα που πάντα ήλπιζαν ότι κάπως θα επιβιώσουν. Η συμπεριφορά Τραμπ έχει όμως οδηγήσει τον πλανήτη σε απορρύθμιση, σε όλα τα επίπεδα.
primenews